Sổ mũi đau họng là bệnh gì? Cách nhận biết và điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Sổ mũi đau họng là bệnh gì? Cách nhận biết và điều trị

Sổ mũi đau họng là bệnh gì? Cách nhận biết và điều trị

Đặt lịch

Sổ mũi đau họng là một triệu chứng thường gặp ở đường hô hấp trên. Triệu chứng này có thể xảy ra ở cả người lớn lẫn trẻ nhỏ. Mặc dù là tình trạng phổ biến nhưng nếu không có biện pháp điều trị từ nguyên nhân, những triệu chứng có thể phát triển, kéo dài dai dẳng làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể.

Sổ mũi đau họng là bệnh gì?

Sổ mũi đau họng là triệu chứng thường gặp ở đường hô hấp trên. Đa phần triệu chứng này xảy ra và tiến triển khi cổ họng bị phù nề, viêm do dị ứng, nhiễm nấm, vi khuẩn hoặc virus. Bên cạnh đó tình trạng viêm niêm mạc đường hô hấp trên còn tác động và kích thích bài tiết dịch hô hấp. Từ đó gây ra triệu chứng sổ mũi, ứ đờm ở cổ và hắt hơi.

Phần lớn những trường hợp bị sổ mũi và đau họng đều có mức độ nhẹ. Triệu chứng này có thể nhanh chóng thuyên giảm sau khi bệnh nhân áp dụng các biện pháp điều trị và chăm sóc (thường 7 – 10 ngày). Tuy nhiên ở một vài trường hợp khác, tình trạng này có thể phát triển và có mức độ nặng, bắt buộc bệnh nhân phải can thiệp y tế do cơ thể nhiễm liên cầu khuẩn (một loại vi khuẩn thường xâm nhập và gây ra bệnh viêm xoang, viêm họng cấp tính…)

Theo kết quả nghiên cứu, tình trạng đau họng kèm theo chứng sổ mũi là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý sau:

1. Cảm lạnh (viêm mũi họng)

Cảm lạnh (cảm / viêm mũi họng) là bệnh lý xảy ra phổ biến ở đường hô hấp trên. Đặc biệt là khi thời tiết chuyển từ nóng sang lạnh hoặc đột ngột thay đổi. Bệnh xảy ra và phát triển do cơ thể bị nhiễm virus (hầu hết là nhóm rhinovirus). Từ đó gây ra tình trạng viêm cấp tính ở niêm mạc mũi và hầu họng.

Ngoài ra bệnh viêm mũi họng cũng có thể là hệ quả từ thói quen hút thuốc lá, tiếp xúc với không khí lạnh, dị ứng phấn hoa…

Triệu chứng đặc trưng của bệnh viêm mũi họng là đau cổ họng kèm theo chứng sổ mũi, ngứa mũi, hắt hơi, ho khan, nghẹt mũi, cơ thể mệt mỏi và uể oải nhẹ. Đây là một bệnh lý lành tính. Bệnh chủ yếu làm ảnh hưởng đến vùng mũi – họng và thường tự thuyên giảm sau 7 – 14 ngày.

Tham khảo thêm: Hắt hơi sổ mũi có ảnh hưởng đến thai nhi? Điều cần biết

2. Bệnh cảm cúm

Triệu chứng sổ mũi đau họng có thể xảy ra khi bạn bị cảm cúm (cúm). Căn bệnh này thường hình thành và phát triển khi niêm mạc hô hấp phù nề và viêm do cơ thể bị nhiễm virus cúm A, virus cúm B hoặc virus cúm C.

So với bệnh cảm lạnh, những triệu chứng của bệnh cảm cúm thường khởi phát một cách đột ngột, phạm vi ảnh hưởng tương đối rộng và có mức độ tổn thương nghiêm trọng hơn.

Ngoài tình trạng đau rát cổ họng và chảy nước mũi, bệnh cảm cúm còn khiến bệnh nhân bị sốt cao, rét run, nhức mỏi cơ, mỏi mắt, ù tai, chóng mặt, ớn lạnh, ho, đau đầu,c cơ thể mệt mỏi, uể oải, hoạt động kém.

Trong trường hợp bệnh nhân chăm sóc và điều trị tốt, cảm cúm và các triệu chứng của bệnh có thể thuyên giảm hoàn toàn sau khoảng 5 – 7 ngày.

3. Bệnh viêm họng cấp tính

Bệnh viêm họng cấp tính thể hiện cho tình trạng niêm mạc hầu họng bị tổn thương, phù nề và viêm đột ngột do dị ứng, cơ thể nhiễm virus, vi khuẩn hoặc nấm. Đối với bệnh lý n này, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể.

Thông thường bệnh viêm họng cấp xảy ra do virus, nấm và dị ứng chỉ gây ra triệu chứng ngứa cổ họng, khàn tiếng, sổ mũi, đau họng, sốt nhẹ, ngứa mũi, ho khan, đau đầu…

Trong trường hợp bệnh viêm họng cấp xảy ra do liên cầu khuẩn hoặc một số loại vi khuẩn khác, người bệnh có thể phải đối mặt với các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Cụ thể như cổ họng sưng nóng, sốt cao, sưng hạch cổ, ớn lạnh, rét run, choáng đầu, đau nhức xương khớp, cơ thể mệt mỏi, mắt nhạy cảm với ánh sáng.

Thông thường những triệu chứng của bệnh viêm họng cấp có thể nhanh chóng thuyên giảm sau khi chăm sóc tại nhà (khoảng 1- 2 tuần). Tuy nhiên đối với những trường hợp bệnh xuất hiện do sự xâm nhập của vi khuẩn, người bệnh cần phải tiến hành thăm khám, chẩn đoán và sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Đối với những trường hợp không kịp thời điều trị, vi khuẩn có thể sinh sôi, lan rộng. Đồng thời gây ra một số biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm cầu thận, sốt thấp khớp…

4. Bệnh viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng xuất hiện khi bệnh nhân hít phải không khí lạnh, khói thuốc lá, phấn hoa, lông chó mèo, mạt bụi… Bệnh gây ra một số triệu chứng khó chịu gồm đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt, đau cổ họng nhẹ, hắc hơi liên tục, ngứa mũi, sổ mũi…

Ngoài ra, bệnh viêm mũi dị ứng còn xuất hiện đồng thời với một số biểu hiện ngoài da như nổi mề đay, phát ban, nổi sẩn, da ngứa ngáy. Căn bệnh này thường có mức độ nhẹ. Bên cạnh đó các triệu chứng của bệnh có thể nhanh chóng thuyên giảm khi thời tiết có dấu hiệu nóng ấm trở lại.

Tuy nhiên do viêm mũi dị ứng có liên quan đến yếu tố cơ địa nên bệnh thường tiến triển dai dẳng, thường xuyên tái phát khiến hiệu suất lao động và đời sống sinh hoạt bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tham khảo thêm: 10 cách chữa hắt hơi sổ mũi tại nhà hiệu quả nhanh

5. Bệnh viêm xoang mũi

Bệnh viêm xoang mũi xuất hiện có thể gây ra tình trạng sổ mũi và đau rát họng. Bệnh lý này thường xảy ra và tiến triển do sự xâm nhập của nấm, vi khuẩn, virus hay do dị ứng. Từ đó khiến mô xoang phù nề, bị viêm, làm quá trình lưu thông dịch tiết gặp vấn đề và bị gián đoạn.

Quá trình dẫn lưu ở những mô xoang gặp vấn đề, bị gián đoạn và ứ trệ có thể dẫn đến tình trạng sổ mũi, cảm giác nặng ở vùng mũi, ngứa mũi, đau nhức trán, đau cổ họng, ho, nghẹt mũi…

Ngoài những bệnh lý, vấn đề về sức khỏe thương gặp, tình trạng đau họng kèm chảy nước mũi có thể là triệu chứng cảnh báo của một số bệnh lý hiếm gặp khác. Chính vì thế, người bệnh nên đến cơ sở y tế, gặp bác sĩ chuyên khoa để tiến hành kiểm tra và chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Dấu hiệu nhận biết sổ mũi đau họng

Để nhận biết tình trạng sổ mũi đau họng, người bệnh có thể thông quan một số dấu hiệu nhận biết sau:

• Cổ họng có cảm giác khó chịu, đau rát. Cơn đau sẽ nghiêm trọng hơn khi thực hiện các hoạt động ăn uống, nuốt nước bọt
• Lượng dịch tiết hô hấp chảy ra ngoài thông qua mũi hoặc chảy xuống họng gây ứ đờm, viêm nhiễm và phù nề
• Nghẹt mũi, quá trình lưu dịch tiết ở các xoang diễn ra khó khăn.

Ngoài ra, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, người bệnh còn mắc phải một số triệu chứng sau:

• Hắt hơi liên tục
• Ho khan, ho có đờm
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược
• Chóng mặt, hoa mắt
• viêm, sưng cổ họng
• Có cảm giác nặng ở vùng mũi, ngứa mũi
• Đau nhức trán
• Chảy nước mắt
• Khàn tiếng
• Mất giọng
• Sốt
• Đau đầu.

Tham khảo thêm: 8 biện pháp ngăn chặn chứng chảy nước mũi tại nhà

Các biện pháp điều trị sổ mũi đau họng

Chảy nước mũi và đau họng là những triệu chứng xảy ra phổ biến và có thể xuất hiện ở mọi đối tượng. Triệu chứng này thường không tác động và không làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên người bệnh có thể gặp nhiều phiền toái khi thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường ngày, làm giảm chất lượng giấc ngủ và giảm hiệu suất làm việc – học tập.

Ngoài ra ở một số trường hợp khác, sổ mũi và đau họng còn có thể xuất hiện và kéo dài dai dẳng do nhiễm liên cầu khuẩn hay một số loại vi  khuẩn khác. Đối với trường hợp này, người bệnh cần sớm thăm khám và điều trị dứt điểm để tránh biến chứng và rủi ro không mong muốn.

Trong trường hợp chủ quan không điều trị, bệnh có thể tiến triển theo chiều hướng xấu. Đồng thời gây ra một số ảnh hưởng nghiêm trọng. Điển hình như viêm màng não, sốt thấp khớp, viêm nhiễm mãn tính, viêm tai giữa, viêm amidan…

Chính vì thế ngay khi nhận thấy các triệu chứng ở đường hô hấp trên xuất hiện, người bệnh nên chủ động thực hiện những biện pháp chăm sóc và điều trị sau:

1. Thăm khám và sử dụng thuốc theo chỉ định

Trên thực tế, triệu chứng xảy ra do các bệnh lý, vấn đề ở đường hô hấp trên tương đối giống nhau và có tính điển hình không cao. Trong trường hợp chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng, người bệnh có thể xác định nhầm bệnh lý. Từ đó áp dụng phương pháp chữa bệnh không phù hợp.

Do đó khi bị sổ mũi và đau họng, người bệnh nên liên hệ trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và được yêu cầu điều trị với những loại thuốc phù hợp. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể (độ tuổi mắc bệnh, nguyên nhân, bệnh lý, mức độ nghiêm trọng), bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc sau:

• Nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý có tác dụng làm dịu nhanh cảm giác ngứa ngáy, làm ẩm, giảm phù nề niêm mạc và giúp quá trình dẫn lưu dịch tiết hô hấp diễn ra suôn sẻ hơn. Loại thuốc này được sử dụng ở dạng xịt mũi hoặc súc miệng. Thuốc được chỉ định hầu hết trong quá trình điều trị những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp.

• Thuốc kháng histamine H1

Thuốc kháng histamine H1 là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị viêm họng, viêm mũi và viêm xoang do dị ứng.

Các hoạt chất có trong nhóm thuốc này khi được đưa vào cơ thể sẽ phát huy tác dụng ức chế hoạt động của histamine ở thụ thể H1. Từ đó giúp cải thiện những triệu chứng trên da và đường hô hấp. Cụ thể như ngứa cổ họng, đau rát, ho, sổ mũi, nổi mề đay, nghẹt mũi, phát ban…

Cetirizin, Loratadin, Chlorpheniramin là những loại thuốc kháng histamine H1 được sử dụng phổ biến.

• Thuốc giảm đau, hạ sốt

Trong trường hợp bị sổ mũi, đau họng kèm theo sốt cao, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn sử dụng Paracetamol để giảm đau và hạ sốt. Paracetamol là một loại thuốc tương đối an toàn. Vì thế thuốc có thể được sử dụng cho cả người cao tuổi và trẻ em.

• Thuốc xịt mũi có tác dụng co mạch

Naphazolin, Xylometazolin là những loại thuốc xịt mũi có tác dụng co mạch được sử dụng phổ biến. Nhóm thuốc này được sử dụng với mục đích làm giảm triệu chứng chảy nước mũi và nghẹt mũi.

Tuy nhiên thuốc xịt mũi có tác dụng co mạch có khả năng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Chính vì thế người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc khi được bác sĩ chuyên khoa yêu cầu.

• Thuốc kháng sinh

Đối với những trường hợp bị sổ mũi đau họng do nhiễm khuẩn, người bệnh sẽ được bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn chữa bệnh với các loại thuốc kháng sinh. Thông thường nhóm thuốc này sẽ được chỉ định điều trị trong 7 – 10 ngày nhằm kiểm soát triệu chứng, hạn chế tình trạng tái nhiễm và tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh.

Người bệnh không nên tùy tiện sử dụng thuốc kháng sinh hoạt kéo dài thời gian chữa trị. Bởi điều này có thể khiến vi khuẩn kháng thuốc và tạo điều kiện thuận lợi phát sinh nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Hơn thế việc đưa các loại thuốc kháng sinh vào quá trình điều trị bệnh trong thời gian nhiễm virus hoặc nấm thường không mang đến hiệu quả chữa trị, nguy hiểm hơn có thể làm chủng vi khuẩn không nhạy cảm.

Lưu ý an toàn:

• Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc sau khi đã đến bệnh viện tiến hành thăm khám, chẩn đoán và co chỉ định điều trị từ bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi nguyên nhân gây bệnh chưa được xác định cụ thể.

Tham khảo thêm: 10 Kẹo Ngậm Đau Họng Tốt Nhất Được Làm Từ Thảo Dược

2.  Cách chữa sổ mũi đau họng tại nhà

Đối với những trường hợp sổ mũi đau họng xảy ra do sự xâm nhập của virus hoặc nấm, dị ứng có mức độ nhẹ, người bệnh có thể cải thiện triệu chứng bằng một số biện pháp chăm sóc và chữa trị tại nhà như:

• Trà chanh mật ong ấm

Việc uống một tách trà chanh mật ong ấm có thể giúp bạn cải thiện tình trạng viêm, phù nề, đau và làm dịu cổ họng. Bên cạnh đó mật ong chứa vitamin, chất chống oxy hóa, hoạt chất có khả năng tiêu diệt nấm men, virus và kháng khuẩn.

Trong khi đó, chanh tươi chứa vitamin C cùng nhiều hoạt chất khác có tác dụng hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, kháng viêm, giảm đau và làm loãng dịch tiết hô hấp. Nếu kiên trì sử dụng trà chanh mật ong ấm mỗi ngày, người bệnh có thể cải thiện được triệu chứng đau họng, sổ mũi, nghẹt mũi và một số triệu chứng khó chịu khác một cách rõ rệt.

• Xông mũi với sả và gừng tươi

Tinh dầu từ gừng tươi và sả có tác dụng ức chế các hoạt động của nấm, vi khuẩn, virus đang trú ngụ ở niêm mạc đường hô hấp. Ngoài ra sả và gừng tươi còn chứa nhiều hoạt chất có khả năng cải thiện tình trạng phù nề niêm mạc mũi, các mô xoang và hầu họng, giúp kháng viêm.

Bên cạnh đó hơi nước bốc lên khi xông mũi còn có tác dụng làm loãng dịch tiết hô hấp. Từ đó cải thiện quá trình lưu thông giữa các xoang, làm giảm tình trạng nghẹt mũi, sổ mũi, ứ đờm ở cổ họng…

• Sử dụng tinh dầu tràm trà

Các hoạt chất được tìm thấy trong tinh dầu tràm trà có khả năng giảm viêm, sát trùng và cải thiện tình trạng phù nề niêm mạc hô hấp. Để phòng ngừa và điều trị sổ mũi đau họng, người bệnh có thể tiến hành xông mũi cùng với tinh dầu tràm trà. Ngoài cách xông mũi, bạn có thể thêm tinh dầu tràm trà vào máy làm ẩm không khí hoặc vào nước tắm.

Ngoài các biện pháp nêu trên, người bệnh có thể cải thiện tình trạng sổ mũi và đau họng bằng một số biện pháp điều trị tại nhà khác như sử dụng trà bạc hà, tắm nước ấm, ngậm gừng tươi, sử dụng tỏi ngâm mật ong, xông thảo dược toàn thân…

3. Chế độ chăm sóc cho người bị sổ mũi đau họng

Ngoài các biện pháp giúp cải thiện triệu chứng, người bệnh cũng cần xây dựng và áp dụng một chế độ chăm sóc khoa học trong suốt quá trình điều trị bệnh. Việc áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách có thể giúp các triệu chứng hô hấp nhanh chóng thuyên giảm, tăng tốc độ phục hồi và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Chế độ chăm sóc khoa học cho người bị sổ mũi và đau họng gồm:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý từ 1 – 2 lần mỗi ngày để làm loãng dịch tiết hô hấp, làm giảm tình trạng sổ mũi, nghẹt mũi và ứ đờm ở cổ họng.

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ

Người bệnh nên chải răng 2 lần mỗi ngày, đồng thời súc miệng với dung dịch kháng khuẩn để loại bỏ dị nguyên, vi khuẩn, nấm men và virus đang tồn đọng trong khoang miệng.

• Uống nhiều nước

Duy trì thói quen uống nhiều nước mỗi ngày để làm loãng dịch tiết hô hấp, giảm đau họng và làm dịu niêm mạc. Ngoài nước lọc, người bệnh có thể tăng cường bổ sung các dưỡng chất và lượng nước cho cơ thể bằng các loại nước ép trái cây, nước ép rau củ. Từ đó giúp nâng cao sức đề kháng, tăng cường điện giải và hỗ trợ cải thiện chức năng của hệ miễn dịch.

Ngoài ra thói quen uống nhiều nước còn giúp người bệnh làm dịu cổ họng, giảm đau, làm loãng dịch tiết hô hấp và thúc đẩy quá trình dẫn lưu dịch tiết.

• Nghỉ ngơi

Trong thời gian điều trị chảy nước mũi và đau họng, người bệnh nên dành thời gian nghỉ ngơi tại nhà, ăn uống đều độ và giữ ấm cơ thể. Lối sống khoa học sẽ giúp bạn nâng cao sức đề kháng, cải thiện thể trạng và hỗ trợ ức chế hoạt động của những tác nhân gây nhiễm trùng dường hô hấp.

• Tránh tiếp xúc với dị nguyên

Người bệnh cần tránh tiếp xúc với các dị nguyên như mạt bụi, phấn hoa, nấm mốc, hóa chất, lông chó mèo, khói thuốc lá…

• Tránh la hét hay giao tiếp quá mức

Người bệnh cần tránh giao tiếp quá mức và la hét quá mức trong thời gian bị sổ mũi đau họng. Bởi hoạt động này có thể tác động và làm tăng áp lực lên thanh quản dẫn đến mất tiếng và khản giọng.

Tham khảo thêm: Bị đau họng sau khi uống bia do đâu? Cách khắc phục

 Biện pháp phòng ngừa sổ mũi đau họng

Mặc dù không có khả năng tác động và đe dọa đến tính mạng nhưng tình trạng sổ mũi đau họng có thể tái phát nhiều lần khiến hiệu suất làm việc – học tập và giấc ngủ bị ảnh hưởng, đồng thời gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống. Chính vì thế, sau thời gian điều trị bệnh lý này, người bệnh cần chú ý và chủ động hơn trong việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa như:

• Đeo khẩu trang khi di chuyển ngoài trời, giữ ấm cơ thể và tránh sử dụng đồ uống lạnh khi thời tiết đột ngột thay đổi.
• Loại bỏ thói quen hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng và không uống rượu bia. Một số chất gây dị ứng có thể phát sinh và làm nặng hơn tình trạng chảy nước mũi đau họng gồm nấm mốc, mạt bụi, phấn hoa, hóa chất, lông thú nuôi…
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với những người mắc những bệnh hô hấp. Ngoài ra bạn cần tránh để những nơi đông người và đeo khẩu trang khi đang có dịch bệnh.
• Thường xuyên rửa tay với xà phòng và giữ gìn vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Đặc biệt bạn nên vệ sinh tay trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc trực tiếp với các vật dụng công cộng có nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Áp dụng một chế độ dinh dưỡng khoa học để nâng cao sức khỏe tổng thể, tăng sức đề kháng và hỗ trợ nâng cao hoạt động của hệ miễn dịch. Để thực hiện, bạn nên tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin (đặc biệt vitamin), chất chống oxy hóa, axit béo omega-3 và khoáng chất có trong rau củ quả, trái cây, cá ngừ, cá hồi… Hạn chế sử dụng những loại thực phẩm có khả năng gây kích ứng đường hô hấp như thức ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo, thức ăn cay nóng, thực phẩm mặn, thức ăn đóng hộp, đồ ăn nhiều gia vị, rượu bia, caffeine…
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và tránh làm việc quá mức, cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi phù hợp.
• Hạn chế căng thẳng, tránh buồn phiền và lo âu kéo dài.
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe tổng thể và sức đề kháng. Bên cạnh đó việc duy trì thói quen này còn giúp kiểm soát căng thẳng và phòng ngừa nhiều bệnh hô hấp. Bạn có thể lựa chọn những môn thể thao tốt cho sức khỏe như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga…

Sổ mũi đau họng là triệu chứng xảy ra phổ biến ở đường hô hấp trên. Nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách, những triệu chứng này có thể nhanh chóng thuyên giảm. Do đó người bệnh nên chủ động đến cơ sở y tế và thăm khám sớm để chẩn đoán, khắc phục bệnh lý trong thời gian ngắn, đồng thời dự phòng biến chứng.