Bệnh Đau Vai Gáy

Bệnh đau vai gáy đặc trưng bởi cơn đau đột ngột hoặc âm ỉ, dai dẳng ở vùng cổ, bả vai. Bệnh thường gặp ở người làm công việc văn phòng, tài xế, người thừa cân - béo phì… Điều trị khá đơn giản bao gồm dùng thuốc, vật lý trị liệu và thay đổi tư thế, thói quen xấu.

Đau vai gáy (Neck and shoulder pain) là hội chứng xảy ra do rối loạn cơ - xương ở vùng vai gáy. Hội chứng này đặc trưng bởi tình trạng cơ ở vùng vai gáy bị chèn ép, co cứng gây đau và giới hạn khả năng cử động, đặc biệt là động tác cúi gập, xoay cổ.

Đau vai gáy có thể gặp ở mọi lứa tuổi và phổ biến hơn ở những người làm những công việc ít vận động, phải ngồi trong nhiều giờ liền như tài xế, nhân viên văn phòng… Tư thế xấu và thói quen lười vận động là nguyên nhân chủ yếu gây ra hội chứng này. Tuy nhiên trong một số trường hợp, đau vai gáy có thể là kết quả của nhiều vấn đề sức khỏe liên quan đến phổi, tim và cột sống.

Nhìn chung, đau vai gáy là dạng rối loạn cơ - xương vô cùng phổ biến và không nguy hiểm. Dù vậy, vẫn cần điều trị để giảm đau, cải thiện vận động, tránh trường hợp bệnh tiến triển nặng làm giảm chất lượng cuộc sống.

Bệnh đau vai gáy được chia thành 2 loại là đau vai gáy cấp tính và đau vai gáy mãn tính:

Đau vai gáy cấp tính:

Đau vai gáy cấp tính đặc trưng bởi cơn đau đột ngột, dữ dội ở vùng vai. Tình trạng này thường xuất hiện sau chấn thương, tai nạn hoặc do vận động quá sức gây giãn các cơ ở vùng vai gáy một cách đột ngột. Dạng cấp tính có triệu chứng khởi phát đột ngột, rõ ràng và thường thuyên giảm nhanh nếu được chăm sóc, điều trị đúng cách.

Đau vai gáy mãn tính:

Đau vai gáy mãn tính là tình trạng vai gáy bị đau âm ỉ, kéo dài, đôi khi đi kèm với tình trạng dị cảm (tê bì, nóng rát, kiến bò). Tình trạng này thường do sai tư thế lâu ngày, thói quen ít vận động hoặc do ảnh hưởng của các bệnh cột sống cổ.

Tất cả yếu tố làm gia tăng áp lực lên vùng cổ vai gáy đều có thể gây rối loạn cơ - xương, dẫn đến đau thắt, khó chịu và hạn chế một số cử động. Nguyên nhân gây đau vai gáy được chia thành 2 nhóm là nguyên nhân cơ học và nguyên nhân bệnh lý:

Nguyên nhân cơ học

• Sai tư thế: Ngồi, đứng, nằm… không đúng tư thế là nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh đau vai gáy. Thường gặp nhất là nằm nghiêng, kê gối quá cao, ngồi không thẳng lưng, rụt cổ. Các tư thế này đều gây chèn ép cơ, dây thần kinh ở vùng cổ dẫn đến hội chứng đau vai gáy.
• Nhiễm lạnh: Nhiễm lạnh do thói quen tắm đêm, ngồi máy lạnh, máy quạt trong nhiều giờ cũng có thể gây đau ở vùng vai gáy. Nhiệt độ lạnh làm cản trở việc cung cấp dưỡng chất cho các bó cơ, kết quả là cơ co thắt gây đau nhức dai dẳng.
• Thói quen vận động: Ít vận động hoặc làm việc quá sức sẽ gây áp lực lên vùng cơ ở vai gáy. Tình trạng này kéo dài khiến cho các bó cơ bị co cứng, đau nhức do tế bào cơ không được cung cấp đủ oxy gây thiếu máu cục bộ.

Nguyên nhân bệnh lý

• Các bệnh lý về cột sống cổ: Rối loạn cơ - xương ở vùng cổ vai gáy có thể là kết quả của các bệnh lý về cột sống. Thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, gai cột sống cổ đều gia tăng mức độ chèn ép lên dây chằng, bó cơ dẫn đến tình trạng đau nhức.
• Các bệnh lý ở khớp vai: Ngoài những vấn đề liên quan đến cột sống, các bệnh lý ở khớp vai như viêm bả vai, thoái hóa khớp vai cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh đau vai gáy.
• Chấn thương: Chấn thương ở vùng vai gáy do tai nạn, té ngã, tập luyện sai cách có thể gây mất cân bằng cơ - xương. Kết quả là các bó cơ bị chèn ép dẫn đến tình trạng co thắt gây đau nhức, khó chịu.
• Căng thẳng thần kinh: Ít người biết rằng, stress cũng là nguyên nhân gây đau vai gáy. Khi căng thẳng, hormone cortisol gia tăng khiến cho lưu lượng máu và oxy đến các tế bào sụt giảm. Khi không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, bó cơ ở vùng vai gáy sẽ trở nên co thắt làm phát sinh cơn đau có tính cơ học.
• Các bệnh lý khác: Đau vai gáy cũng có thể xảy ra do ảnh hưởng của bệnh lao xương, dị tật bẩm sinh vùng cổ, các vấn đề tim mạch, hô hấp và rối loạn dây thần kinh.

Đau vai gáy là hội chứng rối loạn cơ - xương vô cùng phổ biến. Bệnh thường xảy ra sau khi chấn thương, nhiễm lạnh hoặc sau khi vận động mạnh. Vì vậy, cần phải điều chỉnh những thói quen xấu để điều trị hiệu quả, tránh tái phát.

Đau vai gáy có triệu chứng điển hình là cơn đau khu trú ở vùng cổ, vai, gáy. Trường hợp nặng cơn đau ở thể lan đến bắp tay và lưng dưới. Đặc điểm của bệnh lý này là cơn đau có tính chất cơ học.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh đau vai gáy:

• Cơn đau xuất hiện ở vùng vai hoặc cổ, sau đó lan rộng ra.
• Mức độ đau tăng lên khi ngồi lâu, thời tiết lạnh, khi đi lại và vận động vùng cổ. Nếu nghỉ ngơi, cơn đau có dấu hiệu giảm nhẹ.
• Trường hợp nặng, cơn đau lan xuống toàn bộ bả vai, cánh tay, thậm chí là ngón tay. Ngoài cảm giác đau, một số trường hợp còn có biểu hiện tê bì, nóng rát khó chịu.
• Thông thường, đau vai gáy sẽ gây đau âm ỉ, dai dẳng nhưng cũng có trường hợp đau dữ dội, đau nhói.
• Cơn đau khiến cho lực của cánh tay, vai giảm đáng kể, để lâu dài có thể gây teo cơ.
• Các bó cơ ở vùng vai gáy bị chèn ép cũng gây khó khăn khi cử động cổ (đặc biệt là cúi gập cổ, quay trái quay phải).
• Cơn đau do bệnh đau vai gáy gây ra thường xuất hiện sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ngồi làm việc trong thời gian dài.
• Ngoài biểu hiện đau, đau vai gáy còn có thể gây ra một số triệu chứng như ù tai, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt…

Thông thường, đau vai gáy có thể thuyên giảm sau 2 - 3 ngày nghỉ ngơi, chăm sóc đúng cách. Vì vậy, không phải trường hợp nào cũng cần đến bệnh viện thăm khám. Tuy nhiên, nếu vùng vai gáy đau nhiều, đau dai dẳng kéo dài hơn 1 tuần, nên tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm.

Hội chứng đau vai gáy đặc trưng bởi cơn đau có tính chất cơ học. Bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về các triệu chứng gặp phải, khai thác tiền sử bệnh lý, hỏi về chấn thương, stress và tính chất nghề nghiệp. Sau bước hỏi bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số kỹ thuật chẩn đoán như CT, MRI, X-Quang, ghi điện cơ…

Đau vai gáy không phải tình trạng quá nghiêm trọng và hoàn toàn có thể thuyên giảm sau khi điều trị, chăm sóc tích cực. Trường hợp do chấn thương, thói quen, tư thế xấu,... sẽ có tiên lượng tốt hơn so với đau vai gáy do bệnh lý.

Đau vai gáy có liên quan đến các vấn đề sức khỏe mãn tính như thoái hóa đốt sống cổ, gai cột sống… thường có tính chất dai dẳng, dễ tái phát. Do cấu trúc cột sống bị tổn thương nên áp lực lên vùng vai gáy có xu hướng gia tăng, vì thế các bó cơ dễ bị chèn ép và co cứng.

Nếu được điều trị sớm, hầu hết những trường hợp bị đau vai gáy đều có tiên lượng tốt. Sau khoảng vài tuần, cơn đau gần như thuyên giảm hoàn toàn. Tuy nhiên, những trường hợp chủ quan không điều trị có thể bị teo cơ, yếu liệt cánh tay do dây chằng, bó cơ bị chèn ép lâu ngày.

Đau vai gáy gây ra nhiều phiền toái khi sinh hoạt và làm việc. Nếu không điều trị tích cực, mức độ đau sẽ có xu hướng gia tăng theo thời gian. Trường hợp liên quan đến các bệnh lý ở cột sống còn gây thiếu máu não, lờ đờ, mệt mỏi, giảm tập trung… do quá trình tuần hoàn máu lên não bị cản trở, chèn ép tại vùng vai gáy.

Để cải thiện đau vai gáy, cần loại trừ các nguyên nhân gây bệnh. Sau khi tình trạng chèn ép bó cơ được kiểm soát, cơn đau có xu hướng thuyên giảm đáng kể. Trường hợp đau nhiều sẽ được cân nhắc dùng thuốc nhằm làm giảm triệu chứng.

Các phương pháp điều trị bệnh đau vai gáy:

Các biện pháp không dùng thuốc

Trường hợp đau vai gáy ở mức độ nhẹ sẽ được điều trị bằng các biện pháp không dùng thuốc. Các biện pháp này sẽ giúp giải phóng chèn ép lên các bó cơ, qua đó làm giảm triệu chứng đau nhức, khó chịu ở vùng cổ một cách hiệu quả. Nếu cơn đau không đáng kể, tình trạng có thể thuyên giảm sau 2 - 3 ngày.

Các biện pháp không dùng thuốc giúp cải thiện bệnh đau vai gáy:

• Hạn chế các động tác gây áp lực lên vùng cổ như xoay cổ, xoay vai đột ngột.
• Tránh nằm máy lạnh, ngồi quạt và giữ ấm cơ thể để hạn chế tình trạng co cứng cơ.
• Có thể giảm đau bằng cách chườm ấm và massage vùng cổ.
• Nghỉ ngơi, tránh vận động nặng, hạn chế các tư thế xấu.

Sử dụng thuốc

Trường hợp đau nhiều, cản trở đến sinh hoạt và công việc sẽ cần sử dụng thuốc. Bác sĩ thường ưu tiên dùng thuốc giảm đau, chống viêm để hạn chế tác dụng phụ. Nếu đau dữ dội và dai dẳng, các loại thuốc ức chế dẫn truyền thần kinh sẽ được cân nhắc.

Các loại thuốc dùng để điều trị bệnh đau vai gáy bao gồm:

• Thuốc giảm đau dùng ngoài: Các loại thuốc giảm đau dùng ngoài như miếng dán Salonpas, Diclofenac gel… được ưu tiên sử dụng vì ít tác dụng phụ. Thuốc có tác dụng giảm đau với những cơn đau mức độ nhẹ.
• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Trường hợp đau nhiều hơn sẽ được dùng Paracetamol hoặc các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như Diclofenac, Ibuprofen, Naproxen… Tuy nhiên, chỉ nên dùng thuốc ngắn hạn, không nên lạm dụng dễ gây viêm loét dạ dày tá tràng.
• Thuốc ức chế dẫn truyền thần kinh: Lidocain, Novocain sẽ được dùng ở đường tiêm để giảm đau vai gáy nặng, đau dai dẳng, dữ dội. Thuốc có tác dụng ức chế dẫn truyền thần kinh, qua đó giảm cảm giác đau khu trú ở vùng cổ và bả vai.

Nếu đau vai gáy có liên quan đến nhiễm trùng, thoái hóa cột sống và các bệnh lý khác, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thêm kháng sinh, thuốc ức chế quá trình thoái hóa… Nhưng nhìn chung, thuốc dùng để điều trị đau vai gáy chủ yếu là thuốc giảm triệu chứng.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu thường được áp dụng cho trường hợp đau vai gáy dai dẳng, liên quan đến các vấn đề cột sống, chấn thương nặng cần thời gian dài hồi phục. Phương pháp này giúp giải phóng chèn ép lên các bó cơ ở vùng vai gáy, qua đó giảm đau và tăng cường chức năng vận động.

Các phương pháp vật lý trị liệu áp dụng cho bệnh đau vai gáy:

• Các bài tập trị liệu
• Kéo giãn cơ, kéo giãn giảm áp lực cột sống
• Trị liệu bằng sóng xung kích, tia hồng ngoại, siêu âm
• Mặc áo nẹp
• Xoa bóp bấm huyệt
• Châm cứu, cấy chỉ

Phẫu thuật

Đau vai gáy kéo dài dai dẳng và không đáp ứng với điều trị bảo tồn sẽ được cân nhắc can thiệp ngoại khoa. Phẫu thuật thường được thực hiện nhằm giải phóng áp lực cho tủy sống và rễ thần kinh. Đa phần các trường hợp phải phẫu thuật đều có liên quan đến thoái hóa đốt sống cổ, gai cột sống, u xương…

Can thiệp ngoại khoa mang lại kết quả tương đối khả quan nhưng chi phí cao, mất thời gian hồi phục. Để đẩy nhanh quá trình lành thương, nên kết hợp tập vật lý trị liệu ở giai đoạn hậu phẫu.

Tham khảo thêm: Các bài tập vật lý trị liệu đau vai gáy cổ hiệu quả

Bệnh đau vai gáy có thể tái phát nếu tiếp tục duy trì thói quen xấu, làm việc quá sức, ít vận động. Dù không nguy hiểm nhưng cơn đau dai dẳng, dữ dội sẽ cản trở không nhỏ đến cuộc sống. Do đó, sau khi điều trị, nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Thay đổi tư thế xấu, đặc biệt là tư thế ngồi và nằm. Ngồi thẳng lưng, không gồng cứng vai, cổ thẳng… sẽ giúp giảm áp lực lên vùng vai gáy. Đặc biệt, nhân viên văn phòng nên chú ý chọn ghế - bàn có kích thước phù hợp với chiều cao để tránh đau nhức vai, lưng.
• Hạn chế ngồi quá lâu, nên đi lại nhẹ nhàng sau 2 giờ việc. Người làm công việc phải ngồi lâu như nhân viên văn phòng, tài xế nên trang bị các bài tập cổ, vai, chân đơn giản để phòng ngừa bệnh.
• Tập thể dục mỗi ngày hoặc ít nhất 3 buổi/ tuần.
• Giữ ấm cơ thể khi trời trở lạnh, hạ nhiệt độ điều hòa và tránh để quạt máy chiếu thẳng vào người.
• Người lao động nặng nhọc nên có chế độ nghỉ ngơi hợp lý. Ngoài ra, cần chú ý tư thế nâng, vác đồ vật để tránh gây áp lực lên cột sống và vai.
• Cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể thông qua chế độ dinh dưỡng khoa học, cân bằng.
• Điều trị tích cực dị tật bẩm sinh vùng vai gáy, các bệnh lý liên quan đến cột sống, khớp vai.
• Hạn chế nằm gối quá cao.
• Tránh căng thẳng thần kinh, lo âu quá mức. Nếu có vấn đề tâm lý, nên điều trị sớm để tránh kích hoạt đau vai gáy tái phát.

1. Bệnh đau vai gáy có nguy hiểm không?

2. Đau vai gáy có chữa khỏi không? Mất bao lâu?

3. Có thể tự cải thiện đau vai gáy tại nhà không?

4. Bị đau vai gáy nên ăn gì, kiêng gì để giảm đau?

5. Đau vai gáy có nên nằm gối không?

6. Bị đau vai gáy có làm đau đầu, nổi hạch, gây khó thở hay không?

7. Bị đau vai gáy có nên tập gym?

8. Làm sao để phòng ngừa đau vai gáy tái phát?

Bệnh đau vai gáy có thể gặp ở mọi độ tuổi và đặc biệt phổ biến ở người làm những công việc phải ngồi trong một thời gian dài. Cơn đau ở vùng cổ, vai gáy sẽ cản trở đáng kể đến công việc và các hoạt động thường ngày. Do đó, chủ động thăm khám và điều trị là vô cùng cần thiết.