Bệnh bướu giáp lan tỏa

Bướu giáp lan tỏa có hai dạng chính là bướu không độc và bướu nhiễm độc. Đa số các trường hợp đều thuộc dạng lành tính, bệnh nhân không gặp vấn đề nguy hại tính mạng. Thế nhưng bướu giáp có thể phát triển kích thước theo thời gian, nếu không được điều trị sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan khác.

Bướu giáp lan tỏa (Diffuse Goiter) hay còn được gọi là bướu cổ biểu hiện đặc trưng với tình trạng phình to tuyến giáp bất thường. Các trường hợp thường gặp bướu chỉ xảy ra ở một bên giáp, tuy nhiên nếu xuất hiện ở cả hai bên sẽ được gọi là bướu giáp lan tỏa.

Bướu giáp lan tỏa được đánh giá không nguy hiểm tính mạng. Bệnh nhân có thể điều trị khỏi mà không gặp phải biến chứng nặng nề. Tuy nhiên, nếu bướu giáp lan tỏa kéo dài, phát triển ngày càng lớn không kiểm soát có nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Bệnh nhân cần thăm khám khi phát hiện vùng cổ có biểu hiện bất thường. Tránh tình trạng chủ quan, điều trị bằng biện pháp không phù hợp có thể làm bệnh diễn biến nặng hơn, ảnh hưởng đến chất lượng đời sống và sức khỏe.

Bướu giáp lan tỏa được phân thành 2 dạng chính bao gồm bướu giáp lan tỏa không độc và loại lan tỏa nhiễm độc. Cụ thể:

• Bướu giáp lan tỏa không độc: Đây là một dạng bướu lành tính, chức năng tuyến giáp vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên, nếu bướu phát triển ngày càng lớn sẽ khiến tuyến giáp chịu áp lực, suy yếu dần. Một số trường hợp bướu giáp lan tỏa không độc tiến triển thành bệnh cường giáp. Chính vì thế các chuyên gia vẫn khuyến khích người bệnh kiểm tra tuyến giáp và điều trị sớm dù đang ở dạng bướu giáp nào.
• Bướu giáp lan toả nhiễm độc: Ngoài tên gọi này, loại bướu giáp lan tỏa nhiễm độc còn được gọi là Basedow. Bệnh gây phì đại tuyến giáp lan tỏa theo thời gian. Nguyên nhân gây bệnh liên quan đến nhiều yếu tố thần kinh, di truyền, tăng tiết hormone tuyến giáp bất thường. Tùy độ tuổi người mắc bệnh các triệu chứng sẽ tiến triển theo thời gian. Người bệnh cần thăm khám y tế để kiếm soát Basedow.

Bệnh bướu cổ nói chung xảy ra do ảnh hưởng bởi yếu tố chuyển hóa iot đồng thời còn có liên quan đến nguồn cung iot cho cơ thể. Theo đó, iot là một chất quan trọng đối với quá trình sản xuất hormone tuyến giáp. Con người có thể bổ sung iot thông qua thực phẩm hàng ngày.

Tình trạng bướu giáp lan tỏa có thể xuất hiện bởi nhiều nguyên do. Trong đó các trường hợp ghi nhận mắc bệnh lý này có liên quan đến chứng Graves, một dạng bệnh tự miễn xảy ra tại tuyến giáp. Người bệnh lúc này sẽ gặp phải các triệu chứng của bệnh cường giáp.

Đối với bướu giáp lan tỏa không độc, thông thường bệnh hình thành dựa trên các vấn đề về tính chất địa lý, môi trường hoặc nhiều trường hợp xuất hiện do di truyền. Theo đó, những khu vực vùng núi, người dân tộc lại có tỷ lệ mắc bệnh bướu giáp lan tỏa không độc cao hơn những khu vực khác.

Trường hợp bướu giáp lan tỏa nhiễm độc lại có liên quan đến những yếu tố như tổn thương hệ thần kinh, xuất hiện nhiều ở bệnh nhân bị loạn dưỡng thần kinh, rối loạn tuần hoàn, một số khác do di truyền,... Các vấn đề này ảnh hưởng khiến hormone tuyến giáp tiết ra ồ ạt làm tuyến giáp phì đại bất thường.

Triệu chứng

Giai đoạn đầu khi tuyến giáp bắt đầu phì đại thường có ít triệu chứng, tuyến giáp vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên khi tình trạng bướu giáp lan tỏa trở nên nặng hơn, bướu phát triển kích thước chèn ép lên cơ quan lân cận, đồng thời tăng áp lực cho tuyến giáp. Khi đó, triệu chứng của bệnh sẽ bắt đầu trở nên nặng nề hơn.

Người bệnh sẽ gặp phải các biểu hiện khi bị bướu giáp lan tỏa kể đến như:

• Tóc rụng nhiều hơn bình thường, ngoài ra lông cơ thể cũng có dấu hiệu rụng.
• Người bệnh bị tiêu chảy, đổ nhiều mồ hôi kèm theo cảm giác sợ nóng.
• Quan sát da có biểu hiện sạm, nhiệt độ da thay đổi, tăng nhẹ, sờ vào thấy ấm và ẩm bất thường.
• Phụ nữ bị bệnh tuyến giáp có triệu chứng rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt không bình thường.
• Bệnh nhân bị tiểu đêm, thường xuyên đi tiểu trong ngày.
• Cảm giác lo lắng bất an, tình trạng nặng có thể khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Nhịp tim thay đổi bất thường, đập nhanh hơn bên cạnh hiện tượng đánh trống ngực.
• Cơ thể mệt mỏi mặc dù chỉ đi lại, vận động nhẹ nhàng trong ngày.
• Bướu ở cổ ngày càng phình to làm cổ bị biến dạng. Đây là dấu hiệu bất thường dễ nhận thấy nhất.
• Khi kích thước khối u tuyến giáp ngày càng lớn gây chèn ép lên khí quản người bệnh sẽ bị khó thở, nuốt vướng. Không điều trị tình trạng này gây ra các vấn đề hô hấp, ảnh hưởng đến khả năng ăn uống làm bệnh nhân bị suy dinh dưỡng.

Đối với trường hợp bướu giáp lan tỏa nhiễm độc, các triệu chứng ở mỗi độ tuổi sẽ có điểm khác nhau. Cụ thể:

• Trẻ em và người trưởng thành khi bị bướu giáp lan tỏa sẽ cảm thấy đau nhức đầu, kèm theo tình trạng quên nhớ bất thường, khả năng làm việc và học tập giảm. Những em bé mắc bướu giáp có tốc độ phát triển nhanh, cao hơn các em bé khác, tuy nhiên xương bị cốt hóa, đồng thời bộ phận sinh dục lại kém phát triển. Một số trẻ mắc bệnh còn gặp triệu chứng rối loạn tiêu hóa, rối loạn tuần hoàn, tay run rẩy.
• Người lớn tuổi mắc bệnh bướu giáp lan tỏa sẽ thường nhận thấy các triệu chứng ở hệ tim mạch, tăng nguy cơ suy tim, loạn nhịp tim, đau tim bất thường. Bên cạnh đó còn nhiều triệu chứng nặng ảnh hưởng đến sức khỏe và đe dọa tính mạng người bệnh cao tuổi.

Khi nhận thấy cơ thể có những dấu hiệu kể trên, tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ. Việc thăm khám và điều trị y tế sẽ giúp ngăn chặn các nguy cơ. Mặc dù đa số trường hợp bướu giáp lan tỏa đều lành tính, tuy nhiên bạn không nên chủ quan, thay vào đó hãy khám chữa trị để bảo vệ sức khỏe tốt nhất.

Chẩn đoán

Khi đến gặp bác sĩ, bệnh nhân cần khai báo trung thực các triệu chứng đang mắc phải, thuốc đang dùng, tiền sử bệnh lý bản thân và gia đình,... Những thông tin liên quan cũng cần được trình bày để bác sĩ chẩn đoán sơ bộ tình trạng mà bạn gặp phải.

Bác sĩ cũng sẽ quan sát, kiểm tra các bất thường ở cổ người bệnh. Thực hiện một số biện pháp thăm khám như kiểm tra cân nặng, khám đầu, mắt, tai, nhịp tim, khám hệ hô hấp, kiểm tra da,... Các xét nghiệm cận lâm sàng thường thường được thực hiện bao gồm:

• Xét nghiệm công thức máu
• Siêu âm tuyến giáp
• Xét nghiệm đánh giá bệnh Graves bằng phương pháp TRAb
• Chụp  X quang, CT scan, MRI

Các biện pháp chẩn đoán khác có thể được chỉ định nhằm xác định chính xác tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dựa trên tình trạng sức khỏe của người bệnh, bác sĩ chỉ định giải pháp điều trị tương ứng nhằm đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Như đã đề cập bệnh bướu giáp lan tỏa đa số đều thuộc dạng lành tính, không nguy hiểm tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, nếu bướu giáp phát triển kích thước ngày càng lớn, thuộc dạng bướu nhiễm độc có thể gây biến chứng ảnh hưởng sức khỏe. Chính vì thế bệnh nhân không nên chủ quan, thay vào đó cần khám chữa sớm.

Những trường hợp can thiệp chậm, tiến triển bướu giáp nặng nề có thể dẫn đến:

• Nguy cơ nhiễm khuẩn tăng khi tuyến giáp suy yếu. Bệnh nhân nếu gặp phải tác nhân gây hại rất dễ mắc bệnh, đặc biệt là các bệnh lý viêm nhiễm đường miệng, hệ hô hấp. Người bệnh dễ bị sốt cao kèm theo các triệu chứng viêm nhiễm khác.
• Khối u kích thước quá lớn nằm chèn ép lên tĩnh mạch, gây ra hiện tượng khó nuốt khó thở. Cổ họng của người bệnh trở nên nặng nề, khó chịu.
• Tình trạng loạn dưỡng ngày càng nghiêm trọng dần dẫn đến hiện tượng chảy máu tuyến giáp. Đặc biệt là khi bướu phát triển kích thước lớn, lúc này cơn đau nhức cũng xuất hiện, tuyến giáp bị căng cứng.
• Ngoài các biến chứng kể trên, đối với trường hợp bệnh nhân mắc bướu giáp lan tỏa loại nhiễm độc khi tiến triển nặng có thể gây ra tình trạng cường giáp. Bệnh nhân khi đó sẽ bị run tay, khát nước liên tục kèm theo đi tiểu thường xuyên, tăng nhịp tim bất thường.
• Tình trạng suy giáp ở người lớn tuổi khá nguy hiểm. Nếu không kiểm soát bệnh lý này có thể làm người bệnh suy nhược cơ thể, đe dọa an toàn tính mạng.
• Biến chứng nặng nề bệnh nhân có thể gặp phải là bệnh ung thư tuyến giáp. Khối u ác tính hình thành từ bướu giáp lớn có thể gây nhiều hậu quả nặng nề.

Chính những biến chứng kể trên, bác sĩ khuyến cáo người bệnh cần sớm đến bệnh viện khám và điều trị khi phát hiện cổ bị sưng bất thường. Nếu không can thiệp đúng cách, tình trạng bướu giáp lan tỏa phát triển dần có thể gây hại cho đời sống và sức khỏe bệnh nhân.

Tùy mỗi loại bướu giáp lan tỏa, bác sĩ sẽ chỉ định phương án điều trị phù hợp cho bệnh nhân. Dưới đây là các biện pháp chính:

Điều trị bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc

Đa số các trường hợp mắc dạng bướu giáp lan tỏa này đề có thể kiểm soát và theo dõi tại nhà, không cần điều trị y tế. Ngoài ra, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng thuốc hormone để giúp điều chỉnh hoạt động của tuyến giáp, ổn định cơ thể người bệnh.

Phát hiện bất thường và thăm khám sớm giúp bạn điều trị bệnh dễ dàng, ít tốn kém và đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Nếu để bướu giáp lan tỏa kéo dài có khả năng gây ra vùng xơ hóa khiến việc điều trị khó khăn hơn, đặc biệt là việc không đáp ứng điều trị bằng thuốc.

• Phác đồ điều trị cho trường hợp bướu giáp lan tỏa mới hình thành:

Kịp thời phát hiện, chỉ định điều trị sử dụng hormone. Mục đích của việc điều trị này giúp ức chế quá trình sản xuất TSH. Loại hormone thường dùng là Thyroxin, sử dụng mỗi ngày 100µg đến 200µg theo hướng dẫn.

Điều trị trong thời gian ít nhất 6 tháng, sau đó kiểm tra để đánh giá hiệu quả điều trị. Kết quả điều trị tốt khi bướu giáp có kích thước thu nhỏ. Bệnh nhân cần được chăm sóc đúng cách, sử dụng thuốc theo phác đồ, đúng liều và đúng thời gian để có được kết quả điều trị tốt nhất.

• Phác đồ điều trị cho trường hợp bướu giáp lan tỏa lâu ngày:

Trường hợp phát hiện muộn vẫn có thể điều trị, tuy nhiên cần nhiều thời gian hơn trường hợp phát hiện sớm. Việc can thiệp giai đoạn này có mục đích giúp bướu giáp ổn định, ngăn sự phát triển. Tuy nhiên về cơ bản khối lượng bướu giáp vẫn không có sự thay đổi.

Nếu tuyến giáp phát triển kích thước quá mức phải tiến hành phẫu thuật cắt nhu mô giáp. Mục đích giảm sự chèn ép, giúp cải thiện tính thẩm mỹ cho người bệnh. Sau khi phẫu thuật loại bỏ mô giáp phì đại, bệnh nhân tiếp tục sử dụng liệu pháp hormone để ổn định tuyến giáp.

Điều trị bướu giáp lan tỏa nhiễm độc

Đối với trường hợp bệnh nhân mắc chứng bướu giáp lan tỏa nhiễm độc, tùy tình trạng sức khỏe của mỗi người, bác sĩ chỉ định phác đồ tương ứng. Theo đó, bệnh nhân có thể điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật. Cụ thể:

Điều trị nội khoa:

• Sử dụng thuốc ức chế hormone tuyến giáp: Như thuốc nhóm Thiouracil, Imidazol. Dùng theo đúng phác đồ của bác sĩ. Trong thời gian dùng thuốc người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng phụ từ nhẹ đến phức tạp. Bệnh nhân cần theo dõi và thông báo bác sĩ để được hỗ trợ khi cần thiết.
• Sử dụng chất ức chế vận chuyển iot: Các loại như Thiocyanat, Perchlorat có tác dụng ức chế vận chuyển iot, được dùng trong điều trị bướu giáp lan tỏa nhiễm độc. Sử dụng theo đúng liệu trình được bác sĩ chuyên khoa chỉ định.
• Sử dụng Lithium: Dùng cho người mắc bướu giáp tiến triển nặng, tuy nhiên không dùng nếu bệnh nhân bị bệnh về tim, đang mắc các chứng rối loạn chuyển hóa. Sử dụng liều lượng theo quy định, thận trọng trong quá trình dùng thuốc.
• Các thuốc khác: Sử dụng các thuốc chống đông, thuốc an thần, dùng Canitin, Rituximab,... điều trị bướu giáp lan tỏa nhiễm độc. Mỗi bệnh nhân sẽ có phác đồ sử dụng thuốc riêng biệt. Bệnh nhân cần theo dõi cơ thể trong suốt quá trình dùng thuốc, nếu phát hiện bất thường nên thông báo với bác sĩ càng sớm càng tốt.

Liệu pháp iode phóng xạ: Điều trị cho bệnh nhân mắc bướu giáp lan tỏa trên 35 tuổi, người bị bệnh tái phát nhiều lần, không đáp ứng các điều kiện phẫu thuật. Ngoài ra, phương pháp này còn dùng cho trường hợp dị ứng với thuốc kháng giáp, gặp vấn đề về tim. Tuy nhiên không áp dụng nếu bệnh nhân đang mang thai. Mục đích áp dụng iode phóng xạ giúp kiểm soát thể tích bướu giáp trong trường hợp không thể phẫu thuật.

Phẫu thuật tuyến giáp: Chỉ định cho trường hợp bệnh tái phát nhiều lần, bướu có kích thước lớn, người bị cường giáp nhưng không đáp ứng điều trị nội khoa. Phương pháp can thiệp loại bỏ mô giáp phì đại, ngăn ngừa biến chứng ảnh hưởng sức khỏe người bệnh.

Ngoài các biện pháp kể trên, bệnh nhân có thể được chỉ định áp dụng các biện pháp điều trị khác, đảm bảo phù hợp tình hình sức khỏe, an toàn cho người bệnh. Nhằm mục đích đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh nên thăm khám sớm khi nhận thấy cổ có biểu hiện lạ, tuân thủ điều trị kết hợp chăm sóc cơ thể để tuyến giáp sớm phục hồi.

Phòng ngừa bệnh bướu giáp lan tỏa bảo vệ sức khỏe. Một số lưu ý:

• Bổ sung đủ chất cho cơ thể, đặc biệt là iot, tuy nhiên không nên ăn quá nhiều muối, chỉ ăn với lượng phù hợp với cơ thể. Lựa chọn nguồn thực phẩm sạch, an toàn.
• Cân bằng dinh dưỡng, duy trì cân nặng cân đối, tránh trường hợp thừa cân, béo phì gây ảnh hưởng sức khỏe.
• Tập luyện thể dục, vận động giúp cơ thể trao đổi chất tốt hơn, tăng đề kháng, giúp cơ thể dẻo dai.
• Ngủ đủ, dành thời gian để cơ thể nghỉ ngơi, thư giãn, hạn chế stress, căng thẳng, áp lực.
• Hạn chế tiếp xúc với nơi có nhiều khói bụi, tránh khói thuốc lá. Không uống nhiều bia rượu, không sử dụng chất kích thích.
• Đối tượng có người thân mắc phải bệnh lý tuyến giáp nên chủ động tầm soát sớm để kịp thời điều trị, tránh bệnh tiến triển nặng.
• Khám sức khỏe định kỳ, điều trị các bệnh về tuyến giáp theo phác đồ của bác sĩ để ngăn chặn các rủi ro gây hại cơ thể.

1. Phì đại hai bên tuyến giáp có phải bướu giáp lan tỏa không

2. Triệu chứng nhận biết bướu giáp lan tỏa là gì?

3. Nguyên nhân nào gây ra bướu giáp lan tỏa?

4. Biến chứng tôi có thể gặp phải khi mắc bướu giáp lan tỏa là gì?

5. Không điều trị bướu giáp lan tỏa có tự khỏi không?

6. Tôi cần sử dụng thuốc gì để chữa bướu giáp lan tỏa?

7. Khi nào tôi phải phẫu thuật tuyến giáp?

8. Trong thời gian điều trị bướu giáp lan tỏa tôi nên làm gì để bệnh nhanh khỏi?

9. Tôi có gặp biến chứng gì sau phẫu thuật không?

10. Thời gian tôi quay lại tái khám là bao lâu?

Bướu giáp lan tỏa là một trong những bệnh lý nhiều người mắc phải. Mặc dù được đánh giá lành tính và không nhiều trường hợp biến chứng, tuy nhiên người bệnh không nên chủ quan. Nếu phát hiện vùng cổ có biểu hiện bất thường, tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ để khám sớm và điều trị.