7 cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh hiệu quả và lưu ý

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKII BÁC SĨ TRẦN THỊ HƯƠNG LAN

Trung tâm Thuốc dân tộc – Cơ sở TP Hồ Chí Minh

Đặt lịch

Khi bị nhiễm trùng đường hô hấp, trẻ sơ sinh thường có biểu hiện ho, sổ mũi. Tình trạng này có thể kéo dài và đôi khi còn kèm theo nhiều triệu chứng khác khiến bé mệt mỏi, chán ăn, suy kiệt sức khỏe. Chính vì vậy, việc tìm ra được một cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh an toàn, hiệu quả là mối bận tâm chung của nhiều cha mẹ có con nhỏ.

Triệu chứng ho sổ mũi ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh là đối tượng thường xuyên bị ho sổ mũi do hệ miễn dịch của bé còn khá non yếu và cơ quan hô hấp chưa phát triển hoàn thiện. Trẻ có thể bị ho khan, ho có đờm hay ho gió. Cơn ho đôi khi chỉ có một hai tiếng nhưng cũng có những bé ho từng cơn nhiều lần liên tục trong ngày. Tình trạng sổ mũi, chảy nước mũi xuống cổ họng càng kích thích cơn ho của trẻ trở nên dữ dội hơn.

Bên cạnh triệu chứng ho, sổ mũi, một số bé còn gặp các dấu hiệu bất thường khác như:

• Thở khò khè
• Cổ họng vướng víu, ngứa hoặc đau rát
• Khó thở
• Sốt
• Cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống
• Ăn ngủ kém, chán ăn, bỏ bú
• Buồn nôn, nôn ói khi ăn

Trẻ sơ sinh bị ho sổ mũi kéo dài đi kèm với các triệu chứng trên sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của bé. Vì vậy, nếu con bạn đang gặp phải tình trạng này, cần tích cực tìm hiểu nguyên nhân và chữa trị cho bé từ sớm.

Nguyên nhân gây ho sổ mũi ở trẻ sơ sinh

Hiện tượng ho sổ mũi ở trẻ sơ sinh là dấu hiệu cảnh báo đường hô hấp của trẻ đang bị các yếu tố dị nguyên tấn công, chẳng hạn như virus hay vi khuẩn. Chúng gây kích ứng cho lớp lót bên trong mũi, họng hoặc đường hô hấp dưới dẫn đến sưng viêm, tiết đờm nhầy và kích thích phản xạ ho. Ngoài ra, tình trạng ho sổ mũi ở trẻ sơ sinh còn liên quan đến nhiều yếu tố khác như điều kiện thời tiết, môi trường sống, khả năng miễn dịch của bé…

Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh:

• Nhiễm trùng đường hô hấp: Ho sổ mũi có thể là dấu hiệu cảnh báo bé đang mắc các bệnh lý nhiễm trùng ở đường thở. Chẳng hạn như cảm cúm, cảm lạnh, viêm xoang, viêm VA, viêm họng, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản co thắt, viêm phổi…
• Thời tiết thay đổi đột ngột khiến cơ thể bé không kịp thích nghi và dễ bị virus, vi khuẩn tấn công vào đường hô hấp dẫn đến ho, sổ mũi.
• Trẻ sơ sinh bị ho, sổ mũi do có cơ địa bị dị ứng với phấn hoa, lông chó mèo, nấm mốc hay các yếu tố dị nguyên khác.
• Bé sống trong môi trường ô nhiễm có nhiều khói thuốc lá cũng dễ bị bệnh đường hô hấp và gây ho, sổ mũi kéo dài.
• Trẻ sơ sinh không được bú sữa mẹ đầy đủ nên khả năng miễn dịch kém và dễ bị các tác nhân có hại tấn công vào đường hô hấp. Chứng ho, sổ mũi cũng phát sinh từ đây.
• Các nguyên nhân khác: Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản, nằm trong phòng điều hòa nhiều, mẹ dùng than xông hơi khi ở cữ hoặc trẻ được tắm rửa, vệ sinh mũi họng không đúng cách… Tất cả đều tạo điều kiện thuận lợi cho chứng ho, sổ mũi tấn công trẻ ngay từ những ngày đầu mới chào đời.

7 cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh an toàn

Việc lạm dụng thuốc kháng sinh hay thuốc tân dược để trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh không đúng cách có thể khiến bé bị lờn thuốc cùng nhiều tác dụng phụ xấu cho sức khỏe. Trường hợp bé bị ho, sổ mũi nhẹ, mẹ có thể cân nhắc áp dụng các mẹo chữa bệnh tự nhiên để đảm bảo an toàn cho con.

1. Bài thuốc chữa ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh từ gừng

Để cải thiện tình trạng ho sổ mũi tại nhà cho trẻ sơ sinh an toàn, các mẹ có thể cân nhắc sử dụng bài thuốc từ gừng. Loại củ gia vị này được sử dụng làm thuốc trong Đông y với vị cay, tính ấm. Nó có tác dụng hoạt huyết, giữ ấm đường thở, tiêu thũng (kháng viêm), chỉ thống ( giảm đau). Chủ trị viêm mũi xoang, viêm phế quản, viêm amidan hay viêm họng – các nguyên nhân gây ho sổ mũi phổ biến ở trẻ sơ sinh.

Nghiên cứu hiện đại cũng phát hiện ra nhiều hoạt chất quý trong gừng có giá trị dược liệu cao, chẳng hạn như b-zingiberen, linalol hay geraniol. Chúng hoạt động bằng cách ức chế trung khu gây ho, giảm các kích thích trong cổ họng, đồng thời chống viêm, tiêu sưng, kích thích bơm máu nhiều hơn đến cơ quan hô hấp để nhiễm trùng nhanh được chữa lành. Tất cả đều góp phần cải thiện tình trạng ho sổ mũi ở trẻ sơ sinh.

Cách 1: Cho bé uống nước gừng ấm mật ong

• Lấy 1 thìa gừng tươi bằm nhuyễn đem nấu chung với 200 ml nước
• Đun sôi khoảng 5 phút
• Sau đó vớt bỏ bã gừng rồi thêm vào một ít mật ong cho nước gừng có vị ngọt vừa phải, dễ uống
• Để trà gừng nguội còn hơi âm ấm cho bé uống 2- 3 lần trong ngày.

Cách 2: Gừng hấp đường phèn trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh

• Dùng 1 củ gừng tươi cạo vỏ, rửa sạch, giã nát
• Bỏ gừng vào trong chén ăn cơm rồi thêm vào một ít đường phèn
• Đem chén thuốc hấp cách thủy khoảng 15 – 20 phút là được
• Chắt nước hấp tiết ra cho bé uống khi còn ấm mỗi lần 1 – 2 thìa cà phê
• Sử dụng hỗn hợp này vài lần trong ngày để giữ ấm cổ họng cho bé và giảm bớt cơn ho cũng như tình trạng sổ mũi.

Cách 3: Ngâm chân cho trẻ bằng nước gừng

• Chuẩn bị 1 củ gừng tươi, 1 thìa muối biển
• Giã nát củ gừng rồi bỏ vào nồi nấu cùng 500ml nước
• Đun sôi 5 phút, sau đó bỏ muối vào hòa tan
• Chờ cho nước nguội còn khoảng 40 độ thì lấy ngâm chân cho bé trước khi đi ngủ. Kết hợp mát xa lòng bàn chân và day ấn vào huyệt dũng tuyền để giữ ấm toàn thân, giảm ho và giúp bé ngủ ngon hơn vào ban đêm.

2. Mẹo trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh từ lá húng chanh

Lá húng chanh còn được người dân một số vùng miền gọi là rau tần dày lá. Thảo dược này được sử dụng phổ biến trong điều trị các bệnh lý ở đường hô hấp như viêm mũi, viêm họng, viêm thanh khí phế quản…

Phân tích thành phần của lá húng chanh cho thấy, thảo dược này chứa đến 65,2% phenolic. Còn lại là các hoạt chất như Salicylat, eugenol hay carvacrol. Những chất này hoạt động tích cực trong việc kháng khuẩn, ức chế virus, hạ sốt, giảm đau và làm giảm hiện tượng sưng viêm, kích ứng trong đường thở của trẻ. Sử dụng thảo dược này đúng cách sẽ giúp cải thiện tình trạng ho, sổ mũi và nhiều vấn đề ở đường hô hấp trẻ sơ sinh gặp phải như cảm lạnh, viêm mũi họng hay cảm cúm.

Bài 1: Cho bé uống nước lá húng chanh

• Chuẩn bị 20g lá húng chanh, rửa sạch đất cát rồi khử trùng bằng cách ngâm vào nước muối loãng 15 phút
• Vớt lá ra rổ cho ráo nước, đem xay nhuyễn cùng với 15ml nước đun sôi để nguội
• Cuối cùng mẹ chỉ cần vắt nước cốt chia làm 2 phần cho bé dùng vào buổi sáng và buổi tối sau khi ăn khoảng 30 phút

Bài 2: Cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh tại nhà bằng lá húng chanh chưng đường phèn

• Dùng 20g lá húng chanh thái nhỏ, bỏ vào bát
• Tiếp tục bỏ 20g đường phèn đã được giã nhuyễn lên trên mặt lá
• Hấp cách thủy hỗn hợp này để đường tan hoàn toàn và hòa quyện với các hoạt chất tiết ra từ lá húng chanh tạo thành một dạng siro lỏng.
• Lấy siro cho bé uống mỗi lần 3ml x 3 lần/ngày

3. Tắc chưng đường phèn trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh

Thêm một cách giảm ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh đơn giản bạn có thể tham khảo đó là dùng tắc (quất) chưng đường phèn. Quả tắc cung cấp nhiều vitamin C có tác dụng diệt khuẩn, long đờm, chống sưng viêm ở đường hô hấp, qua đó giảm ho sổ mũi và tăng cường khả năng miễn dịch cho đường hô hấp của bé.

Đặc biệt, phần vỏ tắc còn chứa nhiều tinh dầu có khả năng sát trùng, diệt virus, giúp cải thiện tình trạng nhiễm trùng trong đường hô hấp của trẻ sơ sinh một cách an toàn.

Chuẩn bị:

• 4 quả tắc, dùng loại còn xanh sẽ cho hiệu quả tốt hơn
• 3 thìa đường phèn
• 2 lát gừng tươi giúp tăng công dụng giảm ho và giữ ấm cho đường thở

Cách làm:

• Quả tắc sau khi rửa sạch sẽ, đem cắt làm đôi và dùng cả hạt
• Bỏ tắc vào trong bát sành trộn chung với đường phèn và gừng tươi thái sợi
• Chưng cách thủy khoảng 20 phút là được
• Cho bé uống nước hấp khi còn ấm, mỗi lần 1 – 2 thìa cà phê x 3 lần/ngày

4. Mẹo trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh bằng tỏi

Tỏi là phương thuốc kháng sinh tự nhiên, an toàn được dân gian tin dùng để trị ho, sổ mũi cho trẻ sơ sinh. Thành phần allicin được tìm thấy trong loại củ này có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus gây bệnh, giảm viêm nhiễm trong đường thở, qua đó cải thiện triệu chứng ho, sổ mũi và các dấu hiệu khó chịu khác cho bé.

Có nhiều cách dùng tỏi làm thuốc trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh. Mẹ chỉ cần thêm một ít nước cốt tỏi vào trong sữa của bé hoặc dùng nguyên liệu này theo những cách sau:

Cách 1: Dùng tỏi nướng

• Chuẩn bị 1 củ tỏi ta và 1 miếng giấy bạc
• Đem củ tỏi gói vào trong giấy bạc
• Bỏ vào lò nướng hay bếp than nướng chín tỏi
• Tiếp theo, lấy củ tỏi ra ngoài rồi bỏ vỏ, dùng tép tỏi cho vào cối giã nát
• Hòa thêm vào 4 thìa nước ấm, trộn đều
• Vắt nước cốt tỏi nướng cho bé uống mỗi ngày 2 lần

Cách 2: Tỏi kết hợp với đường phèn 

• Giã nát 3 – 4 tép tỏi
• Bỏ tỏi đã giã nhuyễn vào trong chén đem hấp chung với lượng đường phèn vừa đủ trong 15 phút
• Để nguội, gạn nước hấp cho bé uống 3 lần trong ngày
• Đều đặn thực hiện bài thuốc này hàng ngày cho đến khi bé hết ho.

5. Chữa ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh với bài thuốc từ lá hẹ

Tương tự như tỏi, lá hẹ cũng giàu thành phần allicin và sulfit – những hoạt chất kháng sinh tự nhiên hoạt động mạnh mẽ trong việc ức chế quá trình sinh trưởng của virus, vi khuẩn gây bệnh, ngăn ngừa và cải thiện tình trạng nhiễm trùng đường thở của trẻ sơ sinh. Thêm vào đó, thành phần flavonoid cùng nguồn vitamin và khoáng chất phong phú được tìm thấy trong thảo dược này còn có tác dụng kháng viêm, giảm ho, tiêu đờm, chống sổ mũi, nghẹt mũi và giảm thiểu tổn thương cho đường hô hấp của bé.

Trong y học cổ truyền, lá hẹ cũng là vị thuốc nổi tiếng với tác dụng chữa bệnh đường hô hấp. Thảo dược này giúp tiêu thũng, giảm ho, trừ đờm, giải độc cho cơ thể. Chủ trị ho sổ mũi do cảm lạnh, cảm cúm, nhiễm trùng mũi xoang hay viêm họng…

Bài 1: Lá hẹ hấp đường phèn

• Lấy 1 nắm lá hẹ đem rửa qua vài lần nước cho thật sạch, thái khúc ngắn
• Bỏ lá hẹ vào trong chén và trộn chung với 3 thìa đường phèn
• Hấp cách thủy 20 phút là có thể lấy nước cho bé uống để giảm ho, sổ mũi
• Mỗi ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần 3ml

Bài 2: Lá hẹ kết hợp với hoa đu đủ đực và hạt chanh

• Nguyên liệu cần có gồm lá hẹ (15g), hạt chanh (12g), hoa đu đủ đực (15g), 3 thìa đường phèn
• Trừ đường phèn, tất cả đem rửa cho sạch sẽ rồi xay nhuyễn bằng máy xay sinh tố
• Đổ hỗn hợp ra chén sành và trộn thêm đường phèn vào rồi đem hấp cách thủy 15 phút
• Cho bé uống nước hấp 3 lần trong ngày

Bài 3: Cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh bằng bài thuốc đắp từ lá hẹ

• Dùng 1 nắm lá hẹ tươi rửa sạch, để ráo nước hoàn toàn
• Bỏ lá hẹ lên bếp hơ hóng, sau đó gói vào trong một cái khăn sữa và đắp lên cổ của bé. Chú ý kiểm tra nhiệt độ lá chườm sao cho không quá nóng khiến bé bị bỏng
• Thực hiện cách này mỗi lần 15 phút x 2 lần/ngày để giúp bé bớt ho, sổ mũi và kích thích lưu thông máu đến đường thở để chữa lành tổn thương viêm nhiễm bên trong.

6. Cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh tại nhà từ cam nướng

Cam có hàm lượng vitamin C vô cùng phong phú. Khi được hấp thu, chất này không chỉ giúp nâng cao sức đề kháng cho bé mà còn có tác dụng sát khuẩn, giảm hiện tượng viêm nhiễm và tiết dịch trong đường thở. Điều này có thể giúp bé ức chế cơn ho và giảm bớt tình trạng sổ mũi.

Bên cạnh đó, thành phần tinh dầu được tìm thấy trong vỏ cam cũng có tác dụng diệt khuẩn mạnh. Nó giúp làm giảm các kích ứng gây ho trong cổ họng của trẻ sơ sinh, cải thiện triệu chứng ho, sổ mũi và các dấu hiệu khác do bệnh viêm mũi họng, viêm phế quản gây ra cho bé.

Có 2 cách nướng cam trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh như sau:

Cách 1: Nướng cam nguyên chất

• Mẹ cần chuẩn bị 1 quả cam cỡ vừa, đem rửa sạch, thấm khô nước
• Nướng cam trên bếp than hoặc bỏ vào lò nướng cho chín
• Cuối cùng để quả cam nguội bớt, bổ làm đôi, vắt nước cho bé uống 2 hoặc 3 lần trong ngày sau khi ăn khoảng 30 phút.

Cách 2: Nướng cam với muối

• Quả cam sau khi rửa sạch sẽ bạn hãy cắt một đầu cho chạm đến múi
• Bỏ vào trong quả một ít muối ăn
• Sử dụng 1 cây tăm ghim cố định nắp lại và đem nướng chín
• Trong quá trình nướng chú ý trở cam liên tục để cam được chín đều
• Vắt nước cho bé uống 3 lần trong ngày.

7. Mẹo trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh bằng quả lê

Theo ghi nhận của y học cổ truyền, quả lê có tác dụng bổ phế, giảm ho, long đờm, đào thải độc tố và tăng cường sản sinh tân dịch. Chính bở tác dụng này mà lê được sử dụng làm thuốc chữa trị các chứng ho liên quan đến bệnh đường hô hấp ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ lẫn người lớn. Bao gồm ho khan, ho có đờm hay ho gió.

Khi cho trẻ dùng lê theo đường miệng, loại quả này còn cung cấp nhiều đường, chất xơ, năng lượng axit amin, vitamin C và chất chống oxy hóa. Chúng giúp bé bớt mệt mỏi, giảm sổ mũi, xoa dịu cơn ho, có sức đề kháng tốt hơn và nhanh phục hồi sức khỏe.

Cách 1: Quả lê hấp đường phèn và gừng

• Chuẩn bị 1 quả lê, 1 thìa cà phê đường phèn và một ít gừng bằm nhuyễn
• Lê rửa sạch, gọt vỏ, cắt miếng bỏ
• Bỏ lê vào trong chén chung với đường phèn và gừng tươi
• Hấp cách thủy trong 15 phút để các chất trong lê và gừng tiết hết ra ngoài hòa quyện với nước đường phèn.
• Chia làm 3 lần dùng. Gạn nước cho bé uống. Trẻ trong độ tuổi ăn dặm có thể dằm nhuyễn lê ra cho bé ăn để đạt được hiệu quả tốt hơn.

Trẻ sơ sinh bị ho sổ mũi khi nào nên đi khám và điều trị bằng thuốc bác sĩ kê đơn?

Những cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh ở trên mặc dù rất dễ thực hiện nhưng không phải trường hợp nào áp dụng cũng thấy hiệu quả. Thêm vào đó, hầu hết các bài thuốc dân gian đều chỉ được áp dụng theo hình thức truyền miệng, chưa được khoa học chứng minh về tác dụng thật sự cũng như mức độ an toàn khi áp dụng cho trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Chính vì vậy, khi trẻ sơ sinh có dấu hiệu bị ho, sổ mũi, bạn nên đưa con mình tới bệnh viện khám và tham khảo ý kiến bác sĩ về việc áp dụng các mẹo tự nhiên để cải thiện tình trạng bệnh cho bé. Nếu cảm thấy phù hợp, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn một cách chữa bệnh an toàn và cho hiệu quả thật sự để áp dụng trị ho, sổ mũi tại nhà cho bé.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, trẻ cần nhận được sự chăm sóc khẩn cấp từ y tế. Bạn nên đưa con mình đến gặp bác sĩ ngay trong nếu bé có các dấu hiệu sau:

• Bị ho sổ mũi kéo dài quá 3 ngày không khỏi
• Ho dai dẳng, liên tục
• Khó thở, thở khò khè
• Ăn ngủ kém, bỏ bú
• Nôn ói nhiều khi ăn
• Sốt cao khó hạ
• Dịch mũi của bé đặc quánh, có màu vàng hoặc màu xanh
• Nổi hạch sưng đau dưới cằm hoặc sau tai

Qua quá trình thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, bác sĩ sẽ xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh và mức độ bệnh của bé. Điều này cho phép đưa ra được cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh phù hợp, hiệu quả. Trẻ có thể được kê đơn thuốc điều trị hoặc nhập viện để bác sĩ theo dõi trong các trường hợp bị bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm tiểu phế quản hay viêm phổi.

Lưu ý khi trẻ sơ sinh bị ho sổ mũi

Bên cạnh việc tích cực điều trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh theo hướng dẫn của bác sĩ, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để biết cách chăm sóc tốt cho con, giúp bé nhanh hết bệnh:

•  Trẻ dưới 6 tháng tuổi nên tăng lượng cữ bú mẹ trong ngày, mỗi lần bú ở mức độ vừa phải. Điều này được thực hiện nhằm mục đích bổ sung năng lượng và chất lỏng giúp làm loãng chất nhầy trong mũi họng, duy trì độ ẩm cho cổ họng, giúp bé bớt ho, sổ mũi. Đối với trẻ đang trong độ tuổi ăn dặm thì bạn nên cho con uống nhiều nước ấm trong ngày.
• Sử dụng một cái gối mềm kê cao đầu trẻ trong lúc ngủ để con bạn dễ thở và bớt bị chảy nước mũi, nghẹt mũi trong lúc ngủ.
• Tắm cho trẻ bằng nước ấm ở nơi kín gió và thương xuyên vệ sinh mũi của bé bằng nước muối sinh lý.
• Giữ ấm vùng mũi họng, thoa dầu nóng ở ngực, lòng bàn tay, bàn chân và kết hợp mang tất cho bé khi đi ngủ để giữ ấm cơ thể của trẻ, giúp bé bớt ho và ngủ ngon giấc hơn.
• Trường hợp trẻ bị ho có đờm, bạn nên dùng bàn tay nhẹ nhàng vỗ rung phía sau lưng của bé ở khu vực hai bên phổi. Hoạt động này sẽ giúp bé dễ thở và tăng cường dẫn lưu đờm nhầy ra ngoài.
• Hạn chế cho bé nằm máy lạnh hoặc để quạt dọi thẳng vào mũi miệng của bé. Nó khiến cho niêm mạc đường thở của trẻ sơ sinh bị khô, từ đó gây ho và sổ mũi nghiêm trọng hơn.
• Lắp đặt máy phun hơi trong phòng ngủ của bé nếu không khí khô hanh và có độ ẩm thấp.
• Giữ vệ sinh trong khâu chế biến thức ăn cho bé. Tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây, đặc biệt là các thực phẩm giàu đạm và vitamin C vào đồ ăn dặm của bé để cải thiện khả năng miễn dịch, nâng cao hiệu quả của cách trị ho sổ mũi cho trẻ sơ sinh đang được áp dụng.

Thông tin hữu ích cho bạn

• Bị ho nên ăn và kiêng gì cho nhanh khỏi + khỏe?
• 7 cách trị ho có đờm đơn giản, hiệu quả tại nhà
• Cách trị ho về đêm cho trẻ an toàn, hiệu quả nhất