Tiểu đường thai kỳ – Thông tin mẹ bầu cần phải biết

Đặt lịch hẹn

×

Tiểu đường thai kỳ – Thông tin mẹ bầu cần phải biết

Tiểu đường thai kỳ – Thông tin mẹ bầu cần phải biết

Đặt lịch

Tiểu đường thai kỳ có thể gây nguy hiểm cho cả thai phụ lẫn thai nhi. Chính vì thế, chị em phụ nữ khi mang thai cần tìm hiểu và có biện pháp phòng tránh căn bệnh này. Trường hợp mắc bệnh, nếu được phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp thai phụ giảm thiểu được các nguy cơ biến chứng.

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ là bệnh lý liên quan đến tình trạng tăng quá mức lượng đường huyết trong máu của phụ nữ khi mang thai. Thường xuất hiện vào khoảng tuần thứ 24 của thai kỳ. Bệnh có thể gây ra nhiều nguy hại cho mẹ bầu và thai nhi.

Tương tự như bệnh tiểu đường bình thường, tiểu đường thai kỳ cũng có hai dạng là tiểu đường thai kỳ type 1 và tiểu đường thai kỳ type 2. Những người mắc phải chứng tiểu đường thai kỳ type 1 có thể kiểm soát bệnh bằng biện pháp điều chỉnh chế độ ăn uống, kết hợp với vận động thể dục. Trong khi đó, thai phụ mắc tiểu đường type 2 phải dùng đến thuốc hoặc insulin.

Mặc dù bệnh có thể hồi phục sau khi sinh con. Nhưng nếu thai phụ không kịp thời phát hiện và ngăn chặn, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho thai nhi. Đặc biệt, phụ nữ phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Trường hợp phụ nữ đã mắc bệnh trước đó, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi mang thai.

Nguyên nhân gây tiểu đường thai kỳ?

Theo nguyên lý cơ bản, khi nạp thức ăn vào cơ thể tuyến tụy sẽ hoạt động giải phóng ra hormone. Hormone này có tên gọi là insulin, có tác dụng chuyển hóa đường glucose trong máu đến các tế bào và tạo năng lượng cho cơ thể.

Đối với phụ nữ mang thai, các hormone mới sẽ được hình thành từ nhau thai. Chúng sẽ làm glucose tích tụ lại trong máu. Lúc này, cơ thể thai phụ không sản sinh kịp insulin khiến cho lượng đường trong máu tăng lên quá ngưỡng cho phép. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tiểu đường thai kỳ.

Bên cạnh đó, phụ nữ khi mang thai có nhu cầu về dinh dưỡng và năng lượng cao hơn bình thường. Vì thế mà lượng đường trong máu cũng tăng theo. Tuy nhiên, cơ thể không phải lúc nào cũng đáp ứng đủ lượng insulin cần thiết để chuyển hóa đường thành năng lượng.

Một yếu tố khác cũng quan trọng không kém gây ảnh hưởng đến quá trình sản sinh insulin là do nội tiết tố trong cơ thể phụ nữ khi mang thai bị thay đổi. Chính những nội tiết tố này làm ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình hấp thu đường trong cơ thể. Dễ nhận thấy là tình trạng phụ nữ bị rối loạn nội tiết tố khi mang thai, gây ra tình trạng tiểu đường thai kỳ không mong muốn.

Tham khảo thêm: Uống thuốc tiểu đường có hại không? Cách giảm thiểu

Yếu tố nguy cơ gây tiểu đường thai kỳ

Bên cạnh nguyên nhân chính kể trên, một vài yếu tố nguy cơ khiến phụ nữ dễ mắc phải bệnh tiểu đường thai kỳ là:

• Thai phụ bị thừa cân béo phì.
• Thai phụ mắc bệnh tiểu đường trước đó hoặc có lượng đường huyết cao hơn bình thường.
• Có tiền sử người thân cùng huyết thống mắc phải bệnh tiểu đường.
• Trong lần mang thai trước đó đã từng bị tiểu đường thai kỳ.
• Có tiền sử cao huyết áp.
• Trước đó đã từng sinh em bé có số ký lớn, cụ thể là trên 4kg.
• Trước đó có con mắc bị tật bẩm sinh hoặc bị sảy thai, chết non.
• Thai phụ trên 25 tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Sử dụng một số thuốc trị hen suyễn, thuốc cao huyết áp, hỗ trợ tim,…
• Phụ nữ bị chứng đa nang buồng trứng.

Dấu hiệu nhận biết tiểu đường thai kỳ

Bệnh tiểu đường thai kỳ thường không có triệu chứng nào rõ ràng. Chỉ thông qua việc kiểm tra sàng lọc bệnh lý trong thai kỳ các bác sĩ mới có thể giúp thai phụ phát hiện ra bệnh. Tuy nhiên, theo nghiên cứu và thống kê, phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai kỳ thường sẽ có các biểu hiện như:

• Có cảm giác khát nước thường xuyên.
• Tiểu tiện nhiều hơn bình thường.
• Miệng khô, cơ thể cảm thấy mệt mỏi.
  

  

Những triệu chứng này cũng có thể bị nhầm lẫn vì trong quá trình mang thai thai phụ cũng có những biểu hiện tương tự. Vì thế, chúng không phải là các dấu hiệu chính xác nhất để nhận biết tiểu đường thai kỳ. Do đó, để đảm bảo, thai phụ nếu nghi ngờ hoặc hoang mang không biết đang gặp vấn đề gì nên đến gặp trực tiếp bác sĩ. 

Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?

Trong thời gian mang thai, phụ nữ mắc phải tiểu đường thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Cụ thể:

Tiểu đường thai kỳ đối với người mẹ

Thai phụ mắc phải căn bệnh này có nguy cơ bị sảy thai, chết thai, sinh non,….và nhiều vấn đề hệ lụy khác. Đặc biệt, nếu bệnh kéo dài, phụ nữ phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 hoặc các biến chứng nguy hiểm đến hệ tim mạch. Các thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ có tỷ lệ gặp biến chứng cao hơn các thai phụ bình thường khác. Một số trường hợp thường gặp như:

• Cao huyết áp: Thai phụ mắc bệnh tiểu đường có huyết áp tăng cao hơn bình thường. Điều này có thể dẫn đến tình trạng tiền sản giật, tai biến mạch máu não, sinh non, suy thận,…vô cùng nguy hiểm. Theo thống kê, tỷ lệ thai phụ bị biến chứng tiền sản giật lên đến 12%. Con số này cao hơn nhiều lần so với những thai phụ bình thường khác. Chính vì thế, thai phụ cần thường xuyên kiểm tra các chỉ số cân nặng, huyết áp,…để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh.
• Sinh non: Tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ sinh non cho bà bầu. Nguyên nhân là do lượng đường huyết tăng không kiểm soát, đường tiết niệu bị nhiễm trùng hoặc do sản phụ có tình trạng đa ối, tiền sản giật,…
• Đa ối: Dịch ối tiết nhiều, đặc biệt từ tuần 26 – 32 của thai kỳ sẽ khiến nguy cơ sinh non cao hơn các thai phụ có sức khỏe bình thường.
• Sảy thai, lưu thai: Những thai phụ mắc phải bệnh tiểu đường trong thời gian mang thai có nguy cơ cao bị sảy thai. Trường hợp phụ nữ bị sảy thai liên tiếp nhiều lần nên thực hiện các biện pháp kiểm tra hàm lượng glucose định kỳ để điều chỉnh, khắc phục.
  

  

• Nhiễm khuẩn niệu: Nếu lượng đường huyết trong thời kỳ mang thai không ổn định có thể khiến cho thai phụ mắc phải chứng nhiễm khuẩn niệu. Hầu như tình trạng này sẽ không gây ra triệu chứng nào cụ thể. Nếu không kịp thời phát hiện và điều trị, thai phụ có thể gặp phải vấn đề viêm đài bể thận cấp. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến có biến chứng nguy hại như nhiễm ceton, sinh non,…
• Hậu quả lâu dài: Phụ nữ bị tiểu đường trong thời gian mang thai có nguy cơ cao mắc tiểu đường type 2 trong tương lai. Ngoài ra, trong những lần mang thai kế tiếp, phụ nữ cũng rất dễ mắc bệnh lặp lại tiểu đường thai kỳ. Thai phụ sẽ dễ bị tăng cân không kiểm soát sau sinh nếu không thay đổi chế độ ăn uống và có thời gian tập luyện phù hợp.

Tham khảo thêm: Bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối nên ăn gì để con & mẹ khỏe?

Tiểu đường thai kỳ đối với thai nhi

Mẹ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có ảnh hưởng gì đến thai nhi không? Câu trả lời là có. Em bé sẽ gặp phải những vấn đề chủ yếu rơi vào giai đoạn tam cá nguyệt đầu tiên (3 tháng đầu) và tam cá nguyệt cuối (3 tháng cuối).

Trong đó, 3 tháng đầu tiên, thai nhi sẽ không phát triển bình thường như những đứa trẻ khác. Thai nhi có thể dị dạng từ trong bụng mẹ. Thường sẽ bắt đầu thay đổi từ tuần thứ 6 – 7 của thai kỳ. Giai đoạn 3 tháng cuối, cơ thể người mẹ có hiện tượng tăng tiết insulin. Điều này khiến cho thai nhi bị tăng trưởng quá mức, khó khăn khi chào đời.

Dưới đây là các biến chứng mà thai nhi phải đối mặt nếu thai phụ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ:

• Thai to: Việc hấp thụ nhiều glucose từ mẹ sẽ khiến em bé lớn hơn so với những đứa trẻ bình thường. Lúc này, tuyến tụy của trẻ sẽ tăng cường sản sinh insulin, kích thích thai nhi phát triển.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh: Tiểu đường có thể khiến glucose huyết tương của thai nhi hạ thấp. Bên cạnh đó, nguy cơ trẻ sơ sinh mắc phải các bệnh chuyển hóa là rất cao. Theo thống kê, tỷ lệ trẻ sơ sinh rơi vào trường hợp này là từ 15% đến 25%. Người ta giải đáp rằng, nguyên nhân có thể do gan của thai nhi không đáp ứng tương thích với glucagon.
• Mắc bệnh về hô hấp: Trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc các hội chứng về đường hô hấp. Điển hình là hội chứng nguy kịch hô hấp, làm gia tăng nguy cơ tử vong ở trẻ nhỏ.
• Vàng da sơ sinh: Trẻ sơ sinh dễ mắc phải chứng vàng da sau sinh. Tỷ lệ khoảng 25% trẻ em gặp phải tình trạng này khi người mẹ bị tiểu đường thai kỳ.
• Nguy cơ lâu dài: Trẻ em có nguy cơ bị béo phì và mắc tiểu đường type 2 cao. Ngoài ra, trẻ sơ sinh cũng dễ bị rối loạn tâm thần và vận động,…

Chẩn đoán tiểu đường thai kỳ

Để xác định được bệnh tiểu đường thai kỳ, thai phụ nên thực hiện các kiểm tra và xét nghiệm theo hướng dẫn của bác sĩ. Phương pháp có thể kể đến là nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống, thực hiện từ trong khoảng thời gian giữa tuần 24 – 28 của thai kỳ.

Thông thường, khi tiến hành khám thai định kỳ, trong lần đầu tiên các bác sĩ sẽ đặt một vài câu hỏi cho thai phụ. Đây là biện pháp cơ bản giúp bác sĩ nhận diện thai phụ có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ hay không. Trường hợp phát hiện nhiều yếu tố nguy cơ, thai phụ sẽ được thực hiện một số xét nghiệm sàng lọc:

Xét nghiệm thử glucose

Bác sĩ sẽ cho thai phụ uống dung dịch glucose. Sau đó 1 tiếng, bác sĩ tiến hàng lấy máu của thai phụ mang đi xét nghiệm. Nếu kết quả thu được cho thấy lượng đường huyết trong máu đạt dưới 130 – 140 mg/dl hoặc 7.2 – 7.8 mmol/l thì thai phụ khỏe mạnh.

Trường hợp kết quả thu được lượng đường huyết cao hơn mức cho phép, thai phụ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Lúc này các bác sĩ sẽ thực hiện tiếp các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu khác.

Xét nghiệm dung nạp glucose

Thai phụ được bác sĩ cho uống dung dịch glucose nồng độ cao. Sau đó, cách 3 tiếng một lần bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra hàm lượng đường huyết. Nếu có thay đổi, chỉ số thu được cao hơn mức quy định, thai phụ có thể được chẩn đoán mắc tiểu đường thai kỳ.

Tham khảo thêm: Chỉ số đường huyết của thực phẩm – Bị tiểu đường nên biết

Điều trị tiểu đường thai kỳ

Tùy vào mức độ tiểu đường thai kỳ của mỗi thai phụ mà bác sĩ sẽ tiến hành điều trị bằng các biện pháp khác nhau. Mục tiêu là giảm lượng đường huyết về mức ổn định nhất. Ngay khi phát hiện bệnh, người bệnh sẽ được bác sĩ hướng dẫn cắt giảm khẩu phần ăn sao cho phù hợp để giảm lượng đường trong máu nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Theo dõi chuyển biến của đường huyết mỗi ngày 6 lần. Nếu sau 2 tuần, biện pháp này không có kết quả, bác sĩ sẽ cân nhắc chuyển sang biện pháp tiêm insulin. Thai phụ cần lưu ý các vấn đề như:

• Insulin là dạng thuốc điều trị tiểu đường thai kỳ chủ chốt, được sử dụng trước bữa ăn. Đối với insulin nền sẽ được sử dụng vào buổi tối để phát huy hiệu quả tốt nhất.
• Liều lượng sẽ được tính dựa trên cân nặng của thai phụ. Tỷ lệ như sau 0.4 – 0.5 đơn vị/kg/1 ngày.
• Liều lượng cần dùng cho mỗi loại là từ 50% – 60% cho insulin dùng trước khi ăn và 40% – 50% còn lại cho insulin nền.
• Sử dụng theo các liều lượng cụ thể cho đến khi đường huyết ổn định.
  

  

Bên cạnh áp dụng phác đồ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ, thai phụ cũng nên điều chỉnh lại thói quen ăn uống và sinh hoạt để bệnh nhanh chóng được cải thiện:

• Hạn chế tinh bột xấu, lựa chọn dung nạp tinh bột tốt, chậm chuyển hóa. 
• Không nên ăn nhiều trong cùng một lần ăn. Thay vào đó, thai phụ nên chia nhỏ các bữa ăn. Cụ thể là 3 bữa chính cùng với 2 – 3 bữa phụ nhỏ. Lượng calo cho mỗi bữa sẽ từ 30% cho bữa ăn sáng, bữa trưa; 20% cho bữa tối, các bữa phụ.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và thực phẩm chứa ít chất béo bão hòa. Hạn chế ăn đồ ngọt. Đảm bảo dinh dưỡng theo 5 nhóm cơ bản cần thiết cho bà bầu là rau, ngũ cốc, đạm, sữa, trái cây. Ngoài ra, thai phụ cũng có thể bổ sung vitamin, axit folic, sắt,…thông qua các viên uống hỗ trợ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Bên cạnh đó, thai phụ cũng nên chú ý đến cân nặng. Tránh tình trạng tăng cân quá mức. Nên có thời gian nên luyện tập, vận động, giúp tăng sức đề kháng và tiêu hao lượng mỡ dư thừa. Bảo vệ sức khỏe cho bản thân và thai nhi.

Tiểu đường thai kỳ nếu được phát hiện và kiểm soát tốt sẽ không gây biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé. Vì thế, các chuyên gia khuyên rằng, bà bầu nên thực hiện đúng lịch khám thai định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe của thai phụ và thai nhi. Đây là cách tốt nhất để bà bầu duy trì được thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.