Bệnh Tràn Dịch Khớp

Bệnh tràn dịch khớp hay gặp ở người mắc các bệnh xương khớp, người thừa cân, béo phì và lao động nặng. Hiện tượng tăng tiết dịch sẽ làm gia tăng áp lực trong ổ khớp gây đau nhức, phù nề và cử động khó khăn. Vì thế, điều trị nên được thực hiện sớm để tránh gây ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.

Bệnh tràn dịch khớp (Joint Effusion) là tình trạng ổ khớp tăng tiết dịch quá mức gây sưng viêm và đau nhức. Hiện tượng tràn dịch có thể xảy ra ở bất cứ khớp nào trên cơ thể nhưng phổ biến hơn ở khớp gối và khớp cổ chân.

Thông thường, màng hoạt dịch sẽ tiết ra dịch nhờn để đảm bảo khớp cử động trơn tru, giảm ma sát khi vận động. Bên cạnh đó, dịch khớp còn có chức năng kháng khuẩn và cung cấp nhiều dưỡng chất cho mô sụn, đảm bảo sụn khớp duy trì được độ đàn hồi, kéo dài tuổi thọ.

Vì một vài nguyên nhân, màng hoạt dịch tiết ra dịch nhờn nhiều hơn bình thường khiến cho khớp phù nề, đau nhức. Dịch khớp được tiết ra ít hoặc nhiều hơn bình thường đều là vấn đề cần chú ý. Nếu chủ quan, ổ khớp có thể bị tổn thương vĩnh viễn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động.

Ở trạng thái bình thường, màng hoạt dịch sẽ tiết dịch nhờn tùy vào mức độ vận động của khớp. Do đó, nếu vận động quá mức, lượng dịch bên trong sẽ tăng lên đáng kể. Ngoài ra, nhiễm trùng và các bệnh xương khớp cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh tràn dịch khớp:

• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng là một trong những nguyên nhân gây tràn dịch khớp. Khi khớp bị virus, vi khuẩn tấn công, màng hoạt dịch sẽ tăng tiết dịch khớp để chống lại các tác nhân có hại. Chính vì vậy khi khớp bị nhiễm trùng sẽ đi kèm với hiện tượng tràn dịch.
• Chấn thương khớp: Khớp bị chấn thương do tai nạn, chơi thể thao hoặc cử động quá nhiều sẽ kích thích màng hoạt dịch tăng tiết dịch. Tuy nhiên nếu chăm sóc đúng cách, hiện tượng này sẽ được kiểm soát nhanh chóng.
• Bệnh tự miễn toàn thân: Tràn dịch khớp cũng có thể xảy ra do các bệnh tự miễn như bệnh vẩy nến, rối loạn đông máu, viêm cột sống dính khớp… Các bệnh lý tự miễn đặc trưng bởi tình trạng cơ thể tự sản sinh kháng thể tấn công các tế bào khỏe mạnh. Để bảo vệ sụn và xương, màng hoạt dịch phản ứng lại bằng cách tăng tiết dịch khớp.
• Do các bệnh xương khớp: Tràn dịch khớp thường xảy ra ở những người mắc các bệnh xương khớp như gout, viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp,... Các bệnh xương khớp làm cho cấu trúc khớp mất cân bằng, sụn bị bào mòn dẫn đến lộ xương dưới sụn. Để giảm ma sát, màng hoạt dịch buộc phải tăng tiết dịch dẫn đến tình trạng tràn dịch khớp.
• Khối u: Ở một số ít trường hợp, tràn dịch khớp có thể là kết quả do khối u lành tính hoặc do ung thư di căn. Tuy nhiên, nguyên nhân này tương đối ít gặp.

Theo thống kê, nguyên nhân phổ biến nhất gây tràn dịch khớp là do chấn thương, nhiễm trùng và thoái hóa khớp. Các nguyên nhân khác rất ít khi xảy ra trên lâm sàng. Ngoài nguyên nhân trực tiếp, nguy cơ mắc bệnh tràn dịch khớp tăng lên đáng kể khi có những yếu tố thuận lợi sau:

• Tuổi tác cao
• Thừa cân - béo phì
• Tiền sử thay khớp nhân tạo
• Hệ miễn dịch suy yếu (đang hóa trị, nhiễm HIV, ghép nội tạng, tiểu đường)

Tràn dịch khớp đặc trưng bởi tình trạng khớp sưng, phù nề đi kèm với cơn đau. Mức độ triệu chứng có sự khác biệt ở từng trường hợp, có thể đau nhẹ hoặc đau nghiêm trọng, dữ dội.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh tràn dịch khớp:

• Khớp sưng viêm, phù nề hơn bình thường. Trường hợp do nhiễm khuẩn và chấn thương có thể đi kèm với tình trạng tấy đỏ, bầm tím.
• Đau khớp, mức độ đau âm ỉ đến dữ dội. Cơn đau tăng lên khi cử động và mang vác nặng.
• Sờ bên ngoài khớp sẽ có hiện tượng nóng hơn những vùng da xung quanh.
• Khớp phù nề, sưng tấy sẽ gây cản trở khả năng vận động.

Ngoài các triệu chứng tại khớp, bệnh nhân còn có thể gặp phải một số biểu hiện đi kèm tùy theo nguyên nhân cụ thể. Chẳng hạn như sốt, ớn lạnh, mệt mỏi (do nhiễm trùng), chảy máu, trật khớp (do chấn thương).

Tràn dịch khớp cần được điều trị sớm để tránh biến chứng. Ngay khi nhận thấy khớp phù nề, sưng tấy và đau nhức, nên đến bệnh viện kiểm tra. Chẩn đoán tràn dịch khớp sẽ bao gồm khám lâm sàng (sờ nắn, cử động khớp), hỏi triệu chứng, tiền sử chấn thương, bệnh lý.

Sau đó, các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI) sẽ được thực hiện để đánh giá tình trạng khớp. Kế tiếp, xét nghiệm dịch khớp có thể được chỉ định để xác định có nhiễm trùng hay có sự hiện diện của tinh thể axit uric hay không.

Thực tế, tràn dịch khớp không được xem là bệnh lý mà chỉ một triệu chứng. Vì vậy, chẩn đoán sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân sâu xa. Khi tìm được nguyên nhân, việc điều trị mới được thực hiện và mang lại kết quả như ý.

Tràn dịch khớp là tình trạng tăng tiết dịch làm gia tăng áp lực lên khớp, dẫn đến sưng, phù nề và đau nhức. Nếu không được điều trị, cơn đau sẽ gia tăng về mức độ dần theo thời gian gây ra nhiều cản trở trong cuộc sống.

Về lâu dài, tràn dịch khớp khiến cho màng bao khớp có hiện tượng dày, xơ hóa và dính khớp. Trường hợp nặng có thể gây bại liệt, tàn phế do hư khớp. Ngoài những biến chứng liên quan đến hiện tượng tràn dịch khớp, bệnh nhân còn có thể đối mặt với nhiều biến chứng do những nguyên nhân sâu xa như nhiễm trùng, gout, thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp…

Phương pháp được lựa chọn trong điều trị bệnh tràn dịch khớp gối sẽ phụ thuộc vào mức độ triệu chứng và nguyên nhân cụ thể. Lựa chọn ưu tiên luôn là các phương pháp bảo tồn, không xâm lấn. Chỉ khi khớp tràn dịch nhiều, nặng mới được cân nhắc phẫu thuật.

Các phương pháp được áp dụng trong điều trị bệnh tràn dịch khớp bao gồm:

Nghỉ ngơi, hạn chế vận động

Ngay khi phát hiện khớp bị tràn dịch, cần hạn chế cử động để giảm áp lực lên khớp. Nghỉ ngơi sẽ giúp khớp phục hồi, từ đó điều hòa lại chức năng của màng hoạt dịch. Với những trường hợp tràn dịch khớp do chấn thương nhẹ, sau khi nghỉ ngơi vài ngày, tình trạng có thể tự thuyên giảm.

Ngoài nghỉ ngơi và hạn chế vận động, có thể kê cao khớp bị tràn dịch để giảm áp lực bên trong ổ khớp. Kết hợp với chườm đá nhằm giảm sưng đỏ, đau nhức.

Sử dụng thuốc

Tràn dịch khớp sẽ khiến cho khớp bị đau nhức gây cản trở đến sinh hoạt và công việc. Các loại thuốc giảm đau, chống viêm sẽ được sử dụng để cải thiện triệu chứng. Ngoài ra, tùy theo nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm một số loại thuốc khác.

Các loại thuốc dùng trong điều trị bệnh tràn dịch khớp bao gồm:

• Thuốc giảm đau, chống viêm: Paracetamol và thuốc chống viêm không steroid (NSAID) được dùng để giảm đau nhức do tràn dịch khớp gây ra. Trong đó, Paracetamol thường được ưu tiên vì ít tác dụng phụ và phạm vi chỉ định rộng. NSAID chỉ được dùng khi Paracetamol không có đáp ứng.
• Kháng sinh: Trường hợp tràn dịch khớp có liên quan đến nhiễm trùng sẽ được dùng kháng sinh đường uống hoặc đường tiêm. Kháng sinh sẽ được dùng trong 2 - 4 tuần tùy theo chủng vi khuẩn.
• Tiêm cortisol: Tiêm cortisol ít khi được chỉ định do đi kèm với nhiều rủi ro và biến chứng. Kỹ thuật này sẽ được cân nhắc nếu khớp sưng đỏ, phù nề nặng gây đau dữ dội. Tiêm cortisol thường được chỉ định cho những trường hợp tràn dịch khớp có liên quan đến viêm khớp dạng thấp, gout, chấn thương nghiêm trọng.
• Thuốc chống thấp khớp: Tràn dịch khớp do viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến… sẽ phải dùng thêm các loại thuốc chống thấp khớp (phổ biến nhất là Methotrexate). Nhóm thuốc này có tác dụng chậm nên thời gian đầu phải dùng thuốc giảm đau, chống viêm để kiểm soát triệu chứng.

Ngoài những loại thuốc trên, bác sĩ có thể yêu cầu dùng thêm một số loại thuốc khác dựa vào nguyên nhân và mức độ đáp ứng. Khi dùng thuốc, nên chú ý tác dụng phụ để kịp thời điều chỉnh liều và thay thế loại thuốc trong trường hợp cần thiết.

Chọc hút khớp

Nếu hiện tượng tràn dịch khớp không cải thiện sau một thời gian nghỉ ngơi và dùng thuốc, chọc hút khớp sẽ được cân nhắc thực hiện. Bác sĩ sẽ đưa kim vào bên trong khớp nhằm loại bỏ phần dịch khớp dư thừa. Tuy nhiên, kỹ thuật này chỉ có thể giải quyết tràn dịch khớp tạm thời. Nếu không khắc phục từ nguyên nhân, hiện tượng tràn dịch sẽ tái đi tái lại nhiều lần.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn cuối cùng khi điều trị tràn dịch khớp. Phương pháp này sẽ được cân nhắc khi điều trị bảo tồn không thành công, khớp bị viêm kéo dài làm dày xơ màng bao khớp. Phẫu thuật sẽ được thực hiện để cắt màng bao khớp nhằm hạn chế biến chứng xơ cứng và dính khớp.

Trường hợp khớp bị biến dạng sẽ được cân nhắc thay khớp (đối với khớp gối) và cắt bỏ gai xương (nếu có). Phẫu thuật chỉnh hình khớp sẽ được thực hiện với những khớp không thể thay thế.

Các phương pháp khác

Ngoài những phương pháp trên, điều trị bệnh tràn dịch khớp gối còn bao gồm một số phương pháp khác như:

• Chườm lạnh
• Nẹp, cố định khớp
• Trị liệu bằng điện xung, sóng xung kích, laser
• Vận động trị liệu

Tràn dịch khớp gây sưng đỏ, đau nhức khớp. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Vì vậy, chủ động phòng ngừa tràn dịch khớp là việc làm cần thiết.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh tràn dịch khớp:

• Tích cực điều trị các bệnh xương khớp và tự miễn như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến, thoái hóa khớp, bệnh gout,...
• Giảm cân trong trường hợp thừa cân, béo phì.
• Xây dựng kế hoạch luyện tập phù hợp với thể trạng và độ tuổi. Hạn chế những môn thể thao có thể gia tăng áp lực lên các khớp như đánh tennis, đá bóng, nâng tạ…
• Không nên lao động nặng nhọc, quá sức.
• Chú ý khi làm việc, đi lại để tránh chấn thương.
• Bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất, axit béo cho cơ thể thông qua chế độ dinh dưỡng.
• Người mắc các bệnh xương khớp nên kiêng rượu bia, chất kích thích, hạn chế muối, đường để tránh kích thích phản ứng viêm.

1. Tràn dịch khớp có nguy hiểm không?

2. Bệnh tràn dịch khớp có sao không? Ảnh hưởng gì không?

3. Bị tràn dịch khớp có tự khỏi?

4. Bệnh tràn dịch khớp có chữa khỏi không? Bao lâu thì hết?

5. Nên ăn gì, kiêng gì khi bị tràn dịch khớp?

6. Bị tràn dịch khớp có nên xoa bóp không?

7. Nên tránh các bộ môn nào khi bị tràn dịch khớp?

8. Bị tràn dịch khớp tái phát nhiều lần phải làm sao?

Tràn dịch khớp là hiện tượng khớp tăng tiết dịch một cách bất thường gây sưng đau, phù nề. Triệu chứng này cảnh báo nhiều vấn đề tiềm ẩn nên tuyệt đối không được chủ quan. Trường hợp không thăm khám và điều trị sẽ phải đối mặt với một loạt biến chứng như xơ hóa màng bao khớp, hư khớp, tàn phế.