Song thị

Song thị là tình trạng rối loạn ở mắt gây ra hiện tượng nhìn một vật thành hai. Người bệnh có thể bị song thị ở một bên mắt hoặc cả hai bên mắt ảnh hưởng đến sinh hoạt đời sống, công việc. Nếu phát hiện mắt có dấu hiệu bất thường tốt hơn hết bạn nên chủ động thăm khám sớm, tránh rủi ro nguy hiểm.

Song thị (Diplopia) là bệnh lý về mắt ảnh hưởng đến khả năng nhìn của người bệnh. Thông thường, khi mở mắt và nhìn mọi vật, mắt sẽ thu phóng những hình ảnh sắc nét, rõ ràng. Đây là kết quả của một quá trình tiếp nhận hình ảnh, phân giải và hiển thị trong mắt, sự phối hợp nhịp nhàng của các bộ phận trong mắt là yếu tố làm nên quá trình này.

Người bệnh nhìn một vật thành 2 vật giống nhau, hình ảnh có thể ở cạnh nhau hoặc nằm chồng lên nhau, đôi khi xuất hiện cả hai hiện tượng. Điều này xảy ra khiến người bệnh giữ thăng bằng khó khăn, khả năng đọc kém, đi lại di chuyển khó.

Tình trạng song thị xuất hiện khi mắt gặp vấn đề, một hoặc cả hai bên mắt đều có thể bị song thị. Trường hợp song thị ở một bên mắt được xem là ít nghiêm trọng hơn, tuy nhiên đây vẫn là vấn đề đáng lo ngại, người bệnh cần sớm phát hiện và khắc phục. Bác sĩ cần khám, xác định nguyên nhân để có hướng khác phục song thị hiệu quả nhất.

Dựa trên tình trạng song thị chuyên gia chia bệnh thành hai loại chính, gồm:

• Song thị một bên mắt: Đường truyền ánh sáng đến võng mạc bị biến dạng khiến người bệnh nhìn 1 vật thành 2. Trong đó, 1 hình ảnh sẽ nhìn thấy với chất lượng bình thường trong khi 1 hình ảnh còn lại bị mờ, nhòe không rõ.
• Song thị hai bên mắt: Đây là tình trạng nghiêm trọng, xuất hiện do ảnh hưởng bởi liên kết không đồng bộ của mắt. Hai hình ảnh xuất hiện song song và có chất lượng gần như nhau.

Ngoài ra còn có một vài trường hợp song thị xuất hiện tạm thời do ảnh hưởng bởi các yếu tố như thói quen, tác dụng phụ của thuốc, do mệt mỏi,... tình trạng này có thể cải thiện mà không cần điều trị chuyên sâu.

Bên cạnh đó nhiều chuyên gia còn phân chia bệnh thành 2 loại dựa trên hình ảnh của vật thu được trên mắt. Bao gồm song thị ngang là hai hình nằm cạnh nhau, song thị đúng quan sát hai hình nằm xếp chồng lên nhau.

Có rất nhiều yếu tố liên quan tác động dẫn đến hiện tượng song thị. Tùy từng tình trạng song thị một hoặc hai bên mắt mà các nguyên nhân cũng biểu thị riêng biệt. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ cao dẫn đến song thị ở hai trường hợp, bạn đọc thận trọng:

Nguyên nhân gây song thị hai bên mắt:

Người bị song thị có thể rơi vào tình trạng lé hoặc lác mắt khiến việc nhìn một vật thành hai diễn ra thường xuyên. Mắt không thẳng hàng, xảy ra phổ biến ở trẻ em, tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng gây ra hiện tượng song thị.

Ngoài trường hợp lác, lé mắt ảnh hưởng đến tầm nhìn, song thị cũng có thể xuất hiện hai bên mắt do ảnh hưởng bởi các nguyên nhân như:

• Tuyến giáp bị rối loạn chức năng khiến hormone thyroxine được sản sinh ít dần. Chức năng tuyến giáp bị ảnh hưởng kéo theo sự thay đổi hoạt động của mắt, mắt bị mất kiểm soát dẫn đến bệnh nhãn khoa, trong đó có hiện tượng Basedow khiến bệnh nhân nhìn song thị.
• Ảnh hưởng sau cơn đột quỵ, thiếu máu não thoáng qua khiến mắt suy giảm thị lực. Cơ thể còn yếu, các cơ quan bị ảnh hưởng bởi đột quỵ đột ngột khiến mắt nhìn kém, dễ nhìn song thị cả hai bên mắt.
• Một số trường hợp bệnh nhân nhìn song thị do ảnh hưởng bởi hiện tượng phòng động mạch, mạc máu giãn nở gây áp lực đến thần kinh mắt.
• Song thị hai bên mắt xảy ra liên quan đến bệnh tiểu đường, bệnh nhược cơ, đa xơ cứng, bệnh ung thư não,... và nhiều bệnh lý khác.

Còn nhiều yếu tố gây bệnh khác chưa được liệt kê hết. Đối với trường hợp song thị hai mắt có ảnh hưởng nghiêm trọng hơn đối với đời sống, sức khỏe, công việc. Chính vì thế chuyên gia khuyên bệnh nhân nên đến bệnh viện khám và khắc phục song thị hai bên mắt càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân gây song thị một bên mắt:

• Tổn thương võng mạc do ảnh hưởng bởi ánh sáng xanh, rối loạn điều tiết mắt. Đây được gọi là hiện tượng thị giác màn hình, là một trong những nguyên nhân gây song thị một bên mắt. Ngoài ra, tình trạng thị giác màn hình còn là tiền đề cho nhiều vấn đề về mắt khác.
• Một số trường hợp song thị một bên mắt liên quan đến tình trạng loạn thị, người bệnh nhìn đôi, nhìn mờ.
• Đục thủy tinh thể có khả năng là nguyên nhân gây bệnh song thị một bên mắt.
• Tình trạng bất thường võng mạc khiến hình ảnh hội tụ không rõ ràng, đây là yếu tố gây loạn, song thị, thậm chí là mù lòa.

Ngoài ra nhiều vấn đề khác cũng có khả năng liên quan dẫn đến tình trạng song thị một bên mắt. Mặc dù được đánh giá ít nguy hiểm hơn hiện tượng song thị hai bên mắt tuy nhiên bệnh nhân cần được khám và điều trị sớm để phòng những rủi ro không mong muốn.

Triệu chứng

Bạn có thể nhận biết những biểu hiện bất thường ở những đôi mắt song thị. Triệu chứng có thể phát hiện dễ dàng thông qua hình ảnh phản chiếu nhân đôi. Ngoài ra, bệnh nhân còn kèm theo một vài biểu hiện bất thường khác. Các triệu chứng điển hình như:

• Hiện tượng nhìn một vật thành hai vật giống nhau.
• Khi đảo mắt, di chuyển mắt có biểu hiện đau.
• Đau khu vực xung quanh vùng mắt, đau đầu.
• Bệnh nhân còn có hiện tượng buồn nôn, sụp mí mắt.

Chẩn đoán

Nếu mắt bạn có biểu hiện mỏi, đau nhức hay dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn. Rất có thể mắt bạn đã làm việc quá sức dẫn đến hiện tượng song thị, do đó để cơ thể, mắt được thư giãn, nghỉ ngơi là một việc hết sức cần thiết. Tuy nhiên nếu trường hợp sau khi nghỉ ngơi bạn không nhận thấy biểu hiện bất thường thuyên giảm hãy thận trọng đến gặp bác sĩ.

Tại đây người bệnh sẽ được kiểm tra tình hình sức khỏe, theo dõi triệu chứng song thị để tìm ra nguyên nhân và điều trị theo phác đồ phù hợp nhất. Sau khi thăm hỏi triệu chứng, nhận diện vấn đề bệnh nhân gặp phải, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm, kiểm tra chuyên sâu để chẩn đoán bệnh chính xác nhất.

• Xét nghiệp máu xác định có hiện tượng nhiễm trùng hay không.
• Kiểm tra chỉ số đường huyết.
• Kiểm tra thị lực, thực hiện các xét nghiệm phản xạ mắt.
• Kiểm tra khả năng chuyển động của mắt.
• Thực hiện chụp CT, MRI để xác định có tổn thương mắt không.

Bệnh song thị là bệnh về mắt có độ nguy hiểm cao, nếu không kiểm soát bệnh nhân gặp nhiều vấn đề ảnh hưởng nghiêm trọng đời sống, sức khỏe và nhiều rủi ro khác. Đặc biệt hiện tượng nhìn đôi khiến bệnh nhân khó khăn khi học tập, công việc trở ngại nhiều.

Nhất là trường hợp bệnh nhân làm việc tập trung cao, người điều khiển máy móc,... Hiện tượng nhìn đôi còn khiến cơ thể người bệnh không giữ được thăng bằng tốt, dễ bị té ngã, va chạm gây đau nhức và tổn thương cơ thể. Còn nhiều rủi ro khác có thể xảy ra, do đó bệnh nhân cần thận trọng.

Đối với người bị song thị do ảnh hưởng từ các bệnh lý khác, người bệnh được hướng dẫn thực hiện biện pháp điều trị tương ứng. Bệnh nhân không nên chủ quan bởi những bệnh lý khi biến chuyển nặng có thể gây hại nghiêm trọng cho thị lực.

Trường hợp bị song thị do chấn thương, tai nạn cũng cần được cấp cứu, điều trị sớm, tránh viêm nhiễm mắt kéo theo nhiều biến chứng khác. Chính vì thế, khi nhận thấy cơ thể có biểu hiện lạ, tốt nhất bạn nên khám và khắc phục sớm, phòng tránh song thị biến chứng đe dọa sức khỏe.

Dựa vào tình hình sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương án can thiệp nhằm khắc phục tình trạng song thị, đảm bảo sức khỏe thị giác một cách tốt nhất. Mỗi trường hợp sẽ có chỉ định riêng, chẳng hạn:

Điều trị chứng song thị một bên mắt

Tùy vào nguyên nhân gây song thị một bên mắt của bệnh nhân, phương pháp sẽ được áp dụng nhằm kiểm soát nguyên nhân, khắc phục triệu chứng. Một số trường hợp thường gặp bao gồm:

• Điều trị loạn thị: Đây là một trong những phương pháp điều trị bệnh song thị được áp dụng phổ biến. Người bệnh có giác mạc bị biến dạng, cong hơn bình thường. Khi bị loạn thị người bệnh rất dễ nhìn đôi ở một bên mắt. Việc dùng kín điều chỉnh, kính áp tròng được chỉ định nhằm điều chỉnh ánh sáng đi vào mắt, đồng thời bệnh nhân có thể được điều trị phẫu thuật laser để phục hồi hồi thị giác tốt nhất.
• Điều trị đục thủy tinh thể: Bệnh nhân song thị liên quan đến đục thủy tinh thể được chỉ định phẫu thuật. Tùy vào mức độ đục thủy tinh thể của người bệnh, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách khắc phục sao cho an toàn, hiệu quả nhất.
• Điều trị khô mắt: Có nhiều nguyên nhân khiến mắt bị khô, đây là yếu tố ảnh hưởng dẫn đến hiện tượng song thị. Nhằm giảm khô mắt, bệnh nhân được chỉ định dùng thuốc nhỏ mắt. Khi mắt được đủ độ ẩm sẽ giúp mắt sáng khỏe hơn, cải thiện hiện tượng song thị.

Điều trị chứng song thị hai bên mắt

Tình trạng song thị hai mắt thường có mức độ nguy hại cao hơn. Dựa vào nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân cách làm giảm triệu chứng, ngăn ngừa những rủi ro không mong muốn. Thông thường bệnh nhân sẽ phải sử dụng kính khắc phục song thị.

Ngoài ra một số giải pháp khác được thực hiện như tiêm botulinum toxin vào mắt. Những phương pháp được chỉ định hỗ trợ bệnh nhân sớm kiểm soát hiện tượng bất ổn tại mắt. Thời gian áp dụng cho đến 6 tháng là thời gian giúp bác sĩ đưa ra quyết định có nên hoặc không nên phẫu thuật.

Phương án can thiệp ngoại khoa áp dụng cho tình trạng song thị kéo dài không phục hồi. Mục đích của phương pháp là can thiệp điều chỉnh cơ vận nhãn của bệnh nhân, khắc phục hiện tượng nhìn đôi và các vấn đề liên quan khác.

Các lưu ý sau phẫu thuật mắt song thị

Sau phẫu thuật song thị bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt bình thường mà không cần chờ đợi quá lâu. Mặc dù vậy do đã can thiệp các giải pháp y tế chuyên sâu, mắt chưa hồi phục hoàn toàn có thể khiến bệnh nhân khó chịu mắt ở những tuần đầu tiên.

Do đó, bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh các biện pháp chăm sóc, bảo vệ mắt phù hợp, kết hợp dùng thuốc nhỏ mắt, thuốc điều trị theo kế hoạch. Bên cạnh điều chỉnh lịch sinh hoạt, dành thời gian nghỉ ngơi, cho mắt thư giãn, ăn uống bồi bổ giúp cơ thể tăng cường đề kháng, cải thiện sức khỏe tổng thể.

Song thị là một bệnh lý nhãn khoa nhiều người gặp phải hiện nay. Tình trạng nhìn đôi một vật thành hai có thể diễn ra ở cả hai bên mắt hoặc chỉ một bên mắt. Bệnh kéo dài không cải thiện khiến người bệnh gặp khó khăn trong công việc, đời sống, tác động lên sức khỏe tổng thể.

• Chính vì thế bạn nên chủ động bảo vệ mắt, tránh song thị nói riêng và nhiều bệnh lý khác. Một số lưu ý bao gồm:
• Rửa mặt, vệ sinh vùng mắt sạch sẽ mỗi ngày, không nên dùng tay bẩn dụi mắt thường xuyên. Hãy rửa tay thật sạch trước khi tiếp xúc với mắt.
• Bổ sung cho cơ thể các thực phẩm bổ dưỡng, lành mạnh tốt cho mắt như những thực phẩm quả mọng, đồ ăn chiên rán, đồ ăn cay nóng,... Ưu tiên ăn nhiều rau củ quả, trái cây tươi, hạn chế ăn đồ ăn đóng hộp, chế biến sẵn.
• Sắp xếp lại công việc, không nên làm việc quá sức. Dành thời gian cho mắt được nghỉ ngơi, thư giãn, không nên nhìn màn hình máy tính, thiết bị điện tử, điện thoại xuyên suốt trong thời gian dài.
• Chăm sóc mắt, kiểm tra mắt định kỳ, đặc biệt là đối tượng bị cận thị, loạn thị hoặc gặp vấn đề về mắt khác. Điều trị bệnh lý liên quan theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Không lạm dụng thuốc nhỏ mắt quá nhiều, nên dùng theo hướng dẫn.
• Xây dựng lối sống lành mạnh bảo vệ sức khỏe bản thân, nâng cao đề kháng chống lại tác nhân từ môi trường hoặc bên trong cơ thể.

1. Tôi có thể biết nguyên nhân nào gây song thị không?

2. Triệu chứng song thị như thế nào?

3. Tôi bị loạn thị, nhìn vật mờ, một vật thành hai vật có phải bị song thị không?

4. Tôi cần thực hiện các xét nghiệm gì để chẩn đoán song thị?

5. Tôi có dùng thuốc nhỏ mắt chữa song thị được không?

6. Trường hợp nào tôi cần phẫu thuật điều trị song thị?

7. Song thị có tái phát không? Có biến chứng gì?

Song thị là hiện tượng bất thường ở mắt có thể gây ra nhiều hệ lụy cho người bệnh về đời sống, công việc, học tập và sức khỏe. Người bệnh cần phát hiện và chữa song thị sớm, khắc phục các bệnh về mắt có liên quan để phòng tránh các rủi ro không mong muốn.