Bệnh bò điên

Bệnh bò điên là một trong các bệnh lý xảy ra ở bò. Khi người bình thường ăn phải thịt của những con bò bị bệnh có khả năng lây nhiễm bệnh lý này. Bệnh nhân có thể gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong. Nhanh chóng đến gặp bác sĩ khi nhận thấy cơ thể có các dấu hiệu lạ, triệu chứng nghi ngờ mắc chứng bò điên.

Bệnh bò điên (Bovine Spongiform Encephalopathy) là bệnh lý viêm não thể bọt biển xuất hiện ở bò. Khi mắc bệnh, những con bò sẽ bùng phát nhiều hành vi khác lạ, di chuyển trở nên khó khăn, nóng nãy và thể trọng giảm sút không rõ nguyên do.

Bệnh có mức độ nguy hiểm cao khi lây nhiễm sang con người. Tuy nhiên tỷ lệ số người mắc bệnh thấp, đây là dạng bệnh hiếm gặp. Bệnh có tốc độ phát triển nhanh, hiện nay chưa có thuốc đặc trị nên bệnh nhân nếu không được phát hiện kiểm soát triệu chứng sớm thường có tiên lượng khá xấu.

Người ta phân bệnh lý này thành 3 loại chính gồm dạng xuất hiện ngẫu nhiên, do di truyền hoặc lây nhiễm. Cụ thể như sau:

• Loại ngẫu nhiên: Nhóm bệnh nhân có các triệu chứng bệnh bò điên không rõ nguyên nhân vì sao.
• Loại di truyền: Trường hợp bệnh nhân mắc bệnh do có bố, mẹ mắc phải chứng bệnh này trước đó.
• Loại lây nhiễm: Lây nhiễm bệnh từ các nguồn lây như thiết bị y tế không đảm bảo vệ sinh, nhiễm bệnh sau phẫu thuật não, dụng cụ y tế không đảm bảo vô trùng. Lây nhiễm chéo khiến bệnh nhân nhiễm mầm bệnh từ người bệnh trước đó.

Nguyên nhân gây bệnh bò điên được cho rằng có liên quan đến hiện tượng nhiễm độc protein hay gọi là prion từ cừu sang bò. Việc nuôi bò thông qua bột xương, thịt gia súc như cừu là mầm bệnh chính gây bệnh bò điên. Những ca bệnh đầu tiên được phát hiện tại Vương quốc Anh.

Người khỏe mạnh khi ăn những sản phẩm từ thịt bò bị nhiễm bệnh có khả năng mắc phải chứng bò điên. Nhất là người có thói quen ăn đồ tái sống, ăn não, phần thủy hoặc nội tạng con bò. Khi lây nhiễm bệnh bò điên sang cho con người, chuyên gia gọi biến thể này là Creutzfeldt-Jakob.

Đây có thể nói là bệnh lý thần kinh cực kỳ nguy hiểm, có diễn biến phức tạp, nguy cơ tử vong cao ở con người. Mặc dù khá hiếm gặp tuy nhiên mọi người cần hết sức cảnh giác trước bệnh lý này. Mỗi năm nước Mỹ ghi nhận có khoảng 200 ca bệnh bò điên tử vong.

Như đã đề cập các dạng bệnh bò điên dựa trên phân loại theo nguyên nhân khởi phát bệnh gồm yếu tố di truyền, lây nhiễm chéo, đột ngột xuất hiện. Ngoài ra một số trường hợp bệnh nhân khởi phát triệu chứng do ăn phải thịt bò, não, tủy sống của bò nhiễm bệnh.

Những đối tượng nguy cơ có khả năng cao mắc bệnh bò điên có thể kể đến như:

• Ảnh hưởng tuổi tác: Các triệu chứng bệnh bò điên thường khởi phát mạnh mẽ giai đoạn trung niên, cao tuổi. Độ tuổi càng cao, bệnh càng dữ dội. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp khởi phát bệnh theo gia đình, di truyền qua các thế hệ độ tuổi phát bệnh trẻ hơn, người sau 20 tuổi sẽ có các biểu hiện bệnh đầu tiên.
• Do di truyền: Đây có thể nói là yếu tố nguy cơ cao gây bệnh trong gia đình. Người có bố, mẹ mắc bệnh có nguy cơ cao nhiễm phải gen đột biến mang mầm bệnh từ bố, mẹ.
• Tiếp xúc mô bệnh: Xảy ra ở trường hợp lây nhiễm chéo, bệnh nhân điều trị bằng phương pháp ngoại khoa tiếp xúc với dụng cụ y tế chưa vô trùng mang mô bệnh trước đó. Trong đó đặc biệt là nhóm đối tượng điều trị phẫu thuật não, tuyến yên,... có nguy cơ cao.
• Thực phẩm không đảm bảo: Thịt bò mắc bệnh bò điên là nguồn gốc gây bệnh được đánh giá phổ biến nhất, người dân vô tình ăn phải chúng có khả năng mắc bệnh cao.

Triệu chứng

Bệnh bò điên trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động não bộ của con người. Người mắc bệnh sẽ có biểu hiện suy sụp tinh thần nhanh chóng. Chỉ trong vòng vài tháng người bệnh sẽ có nhiều thay đổi về mặt tinh thần, điều này khiến thể trạng cũng dần suy nhược theo.

Các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh bò điên kể đến như:

• Tính cách thay đổi thất thường, lo lắng, căng thẳng quá mức.
• Cơ thể chán nản, mất trí nhớ, lú lẫn, hay suy nghĩ rối ren.
• Mất ngủ, nhìn không rõ, đôi khi mù hoàn toàn.
• Nói khó, nuốt khó kèm theo các hành vi bất thường.

Ban đầu các triệu chứng bệnh dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên càng lâu dần không được điều trị, các bất thường thần kinh trầm trọng hơn. Bệnh nhân trong thời gian ngắn rơi vào hôn mê, suy tim, hô hấp, viêm phổi,... thậm chí là dẫn đến tử vong.

Chẩn đoán

Hiện nay chưa có biện pháp chẩn đoán chính xác bệnh bò điên. Chỉ thông qua phương án sinh thiết não, kiểm tra mô não để xác định bệnh lý này, tuy nhiên các can thiệp này chỉ thực hiện sau khi bệnh nhân qua đời.

Đối với trường hợp có biểu hiện thần kinh bất thường bác sĩ sẽ chẩn đoán dựa trên tiền sử bệnh lý bản thân bệnh nhân và gia đình, kiểm tra hệ thần kinh và thực hiện một vài xét nghiệm để đưa ra chẩn đoán, mức độ thương tổn não bộ.

Một số phương pháp như điện não đồ, chụp MRI, xét nghiệm dịch tủy não,... được tiến hành dựa theo chỉ định của bác sĩ. Bệnh nhân khi gặp các dấu hiệu bất thường nên chủ động đến bệnh viện uy tín, khám và khắc phục kiểm soát theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn sức khỏe.

Bệnh bò điên tuy hiếm gặp nhưng cũng không thể chủ quan trước các biến chứng vô cùng nguy hiểm khi bệnh diễn biến nặng. Bệnh nhân không phát hiện và được điều trị kịp thời phải đối mặt với nhiều rủi ro. Trong đó nặng nề nhất là nguy cơ tử vong do tổn thương, viêm nhiễm nặng nề trong não bộ, nội tạng.

Theo đó, bệnh nhân mắc bệnh lý này có tốc độ tiến triển bệnh nhanh chóng và khó lường. Trường hợp không phát hiện người bệnh rơi vào trạng thái hôn mê, suy hô hấp, tim, phổi bị nhiễm trùng nặng,... Người bệnh có tiên lượng sống ngắn, từ lúc phát bệnh đến khi tử vong có thể diễn ra trong vòng 365 ngày.

Thông qua các chẩn đoán lâm sàng, cận lâm sàng bác sĩ chỉ định phương pháp kiểm soát bệnh bò điên cho bệnh nhân. Hiện nay chưa có thuốc đặc trị nào dành cho bệnh lý này. Các chỉ định điều trị có tác dụng hỗ trợ bệnh nhân giảm nhẹ triệu chứng, kéo dài tốt nhất tiên lượng sống cho người bệnh.

Do đó, bác sĩ khuyên những ai có biểu hiện lạ, nghi ngờ mắc bệnh bò điên cần liên hệ với bác sĩ, đến bệnh viện để được theo dõi, hỗ trợ. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau nhằm giúp bệnh nhân xoa dịu các triệu chứng khó chịu. Đồng thời thực hiện các biện pháp duy trì chức năng cho các cơ quan, bảo vệ cơ thể trước các biến chứng khôn lường.

Bệnh bò đen hiếm gặp tuy nhiên lại là bệnh cực kỳ nguy hiểm, khả năng gây tử vong cao, thời gian diễn biến bệnh nhanh chóng. Chính vì thế, khuyến khích mọi người dân nên chủ động phòng ngừa bệnh lý này. Một số vấn đề như sau:

• Đối tượng chăn nuôi gia súc nên quản lý việc nhập khẩu thức ăn, kiểm tra và chăm sóc đúng cách khi vật nuôi bị bệnh. Theo dõi triệu chứng kịp thời thông báo chính quyền địa phương về bệnh lây nhiễm trên gia súc.
• Đối với người dân bình thường không chăn nuôi gia súc hãy hạn chế ăn các loại đồ ăn tái sống từ thịt động vật không rõ nguồn gốc. Không nên ăn những bộ phận có nguy cơ chứa tác nhân gây bệnh cao như tủy sống, não, ruột. Lựa chọn nguồn thịt bò đảm bảo chất lượng.
• Duy trì lối sống lành mạnh, giữ vệ sinh cá nhân, ăn uống đều độ, chăm chỉ tập luyện thể dục, chơi thể thao rèn luyện sức khỏe.

1. Tôi có thể nhận biết bệnh bò điên thông qua triệu chứng gì?

2. Nguyên nhân vì sao tôi mắc bệnh bò điên?

3. Bệnh bò điên nguy hiểm như thế nào?

4. Tôi cần thực hiện các xét nghiệm gì?

5. Tôi cần làm gì để kiểm soát bệnh bò điên?

6. Trường hợp không điều trị tôi có khả năng sống được bao lâu?

7. Trong thời gian kiểm soát bệnh bò điên tôi nên làm gì giúp kéo dài tiên lượng sống tốt nhất?

Bệnh bò điên là một trong những bệnh lý não bộ xảy ra ở bò và có khả năng lây qua sang người. Bệnh nhân mắc bệnh nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể tử vong nhanh. Do đó, bệnh nhân nên chủ động phòng bệnh, bảo đảm an toàn cho bản thân và người nhà.