Bệnh nang đơn thận

Nang đơn thận được chẩn đoán ở dạng lành tính, nhiều người gặp phải hiện nay. Mặc dù không nguy hiểm như các bệnh lý khác, tuy nhiên bệnh nhân vẫn nên chủ động theo dõi, khám sức khỏe định kỳ để sớm can thiệp điều trị khi cần thiết.

Nang đơn thận là một dạng bệnh thường gặp. Ngoài tên gọi này, bệnh còn được gọi là nang thận đơn độc, nang thận đơn thuần. Bệnh lý lành tính, không gây nguy hiểm tính mạng người bệnh như các bệnh về thận khác.

Nang thận xuất hiện với một thùy thận nằm tách biệt. Vị trí thường gặp là khu vực vỏ thận. Các nang chứa dịch bên trong, bên ngoài được bao bọc bởi một lớp mô mỏng. Nang không thông với bể thận. Đa số các trường hợp nang đơn thận có liên quan đến yếu tố rối loạn di truyền.

Một quả thận có thể xuất hiện nhiều nang cùng một lúc, có thể xảy ra ở một bên hay cả hai bên thận. Đây là dạng bệnh lành tính, không gây ảnh hưởng hay biến chứng nguy hiểm. Chức năng thận vẫn được đảm bảo.

Mặc dù vậy, trường hợp kích thước nang thận đơn lớn hơn có thể làm suy giảm chức năng của cơ quan này. Khi đó, bệnh nhân cần được theo dõi sức khỏe, kiểm soát nang đơn thận để phòng tránh các rủi ro không mong muốn. Nhất là đối với nhóm người mắc bệnh lý nền, sức khỏe kém, người cao tuổi,...

Nang đơn thận có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng thuộc nhóm tuổi nào. Trong đó, số bệnh nhân trên 50 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất. Đa số các trường hợp đều không cần điều trị khi phát hiện nang đơn thận. Tuy nhiên người bệnh vẫn sẽ được theo dõi để kịp thời xử lý khi cần thiết.

Cho đến nay nguyên nhân dẫn đến hình thành nang đơn thận chưa được kết luận rõ ràng. Các giả thuyết đưa ra về sự xuất hiện của nang thận được đề cập đến như:

• Yếu tố bẩm sinh: Đây là dị tật liên quan đến rối loạn di truyền, hình thành nang đơn thận bẩm sinh. Người bệnh có thể mắc bệnh ngay từ khi còn trong bụng mẹ, giai đoạn phôi thai hình thành và phát triển có sự khiếm khuyết mầm hậu thận, ống trung hậu. Điều này dẫn đến việc tích tụ chất dịch hình thành nang thận. Ngoài ra, bệnh cũng có thể xảy ra trong phôi thai khi quá trình phân chia không bình thường, ống lượn tách ra và lớn dần thành các nang đơn thận.
• Yếu tố mắc phải: Bên cạnh giả thuyết bệnh hình thành bẩm sinh, nang đơn thận cũng có thể hình thành do viêm nhiễm, ảnh hưởng bởi tắc ống thận, nhiễm độc,...

Bệnh có thể gặp phải ở nhiều đối tượng, không phân biệt độ tuổi, giới tính. Trong đó số lượng người già mắc bệnh cao, người trên 40 tuổi chiếm tỷ lệ khoảng 25%. Bên cạnh đó, một vài số liệu thống kê còn cho biết tỷ lệ nam giới mắc nang đơn thận cao hơn nữ giới.

Triệu chứng

Chức năng thận vẫn được đảm bảo mặc dù có sự xuất hiện của nang đơn thận. Do đó, đa số các trường hợp có nang thường không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào. Khi kích thước nang lớn dần, một số biểu hiện sẽ xuất hiện, đặc biệt nặng hơn khi nang thận chèn lên đài bể thận hoặc ảnh hưởng đến cơ quan lân cận.

Thận trọng nếu nang thận bị vỡ khi gặp chấn thương, người bệnh lúc này sẽ có các triệu chứng nặng, rối loạn chức nặng thận và nhiều vấn đề khác. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo nang đơn thận kích thước lớn chèn ép, ảnh hưởng đến chức năng thận:

• Người bệnh cảm thấy vùng lưng, bụng trên bị đau. Đôi khi vùng thắt lưng đau nhức dữ dội. Điều này cho thấy nguy cơ nang đơn thận phát triển kích thước lớn hơn khả năng chịu đựng, chèn ép lên thận và các cơ quan lân cận gây ra cơn đau.
• Người bệnh cũng có thể bị sốt, kèm theo cơn ớn lạnh khó chịu khi nang thận bị vỡ, nhiễm trùng. Lúc này cần can thiệp điều trị y tế nhằm giảm thiểu các rủi ro cho sức khỏe bệnh nhân.
• Theo dõi huyết áp thấy chỉ số tăng cao. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nang thận lớn chèn ép lên động mạch thận, gây tăng huyết áp.
• Kích thước thận to hơn bình thường, có thể cảm nhận, sờ thấy bằng tay, có khối u bất thường nhô lên.
• Các vấn đề về đường tiết niệu xuất hiện như tiểu khó, tiểu ra dịch hoặc máu, đi tiểu liên tục hoặc bí tiểu,....

Khi nhận thấy những biểu hiện bất thường kể trên, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được thăm khám sớm. Bởi, chúng có thể là dấu hiệu cảnh báo sự suy giảm chức năng thận do ảnh hưởng của nang đơn thận. Bác sĩ sẽ chỉ định phương án kiểm soát phù hợp nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cho người bệnh.

Chẩn đoán

Khó nhận biết các dấu hiệu lâm sàng do nang đơn thận gây ra nếu nang có kích thước nhỏ. Chỉ đến khi chúng phát triển, chèn ép thận và các cơ quan xung quanh các triệu chứng mới bắt đầu nặng nề. Người bệnh dễ bỏ qua dấu hiệu cảnh báo ban đầu.

Đa số các trường hợp phát hiện nang thận thông qua khám sức khỏe, tầm soát định kỳ. Các phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm:

• Phương pháp siêu âm: Siêu âm thận giúp tầm soát bệnh lý về thận. Thông qua đó bác sĩ cũng có thể nhận diện sự có mặt của nang đơn thận, cũng như nhiều vấn đề khác bên trong.
• Chụp thận thuốc - tĩnh mạch: Phương pháp này còn được gọi tắt là UIV, kỹ thuật giúp chẩn đoán bệnh về thận, cụ thể là nang thận. Tuy nhiên đây chỉ là cách giúp bác sĩ phát hiện các nang có kích thước lớn, những nang siêu nhỏ, chưa gây triệu chứng cụ thể thường phải áp dụng các biện pháp chuyên sâu hơn, khó phát hiện thông qua UIV.
• Phương pháp chụp CT scan: Chụp CT đường tiết niệu giúp thu thập thông tin hình ảnh về thận và hệ thống tuyến tiền liệt. Biện pháp này giúp phát hiện nang đơn thận, các vấn đề ở vùng nhu mô, đài bể thận, niệu quản,...

Sau khi có kết luận chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị cho bệnh nhân. Trường hợp không cần can thiệp chỉ định chăm sóc, điều chỉnh sinh hoạt để kiểm soát nang. Trường hợp kích thước nang to, có ảnh hưởng đến chức năng thận và các cơ quan khác, chỉ định can thiệp điều trị y tế.

Nang đơn thận hay nang thận đơn độc thường ở dạng lành tính, không gây ảnh hưởng đến chức năng thận. Tuy nhiên chúng có thể phát triển kích thước, chèn ép đài bể thận và các cơ quan lân cận nếu người bệnh không có cách chăm sóc cơ thể và kiểm soát tốt.

Những trường hợp gặp biến chứng kể đến như:

• Nang thận phát triển, kích thước lớn dần chèn ép lên xương, nội tạng khiến bệnh nhân trải qua các cơn đau nhức vô cùng khó chịu vùng bụng, thắt lưng.
• Nguy cơ tắc nghẽn dòng chảy của máu hoặc các hiện tượng bất thường ở nước tiểu khi nang thận to, ảnh hưởng chức năng thận, niệu quản.
• Một số trường hợp bị vỡ nang đơn thận do chấn thương có thể nhiễm trùng nếu không được xử lý đúng cách. Điều này khá nguy hiểm, khả năng gây biến chứng cao. Bệnh nhân bị sốt, kèm theo các cơn đau nhức dữ dội.
• Bệnh nhân bị tiểu ra máu khi nang vỡ, tăng rủi ro mắc bệnh về đường tiết niệu, viêm nhiễm ngược dòng.
• Người bệnh bị tăng huyết áp khi nang thận quá cỡ, chèn ép cơ quan nội tạng. Điều này nếu không được kiểm soát lâu dần gây ảnh hưởng cho hệ tim mạch.

Thông thường đối với những trường hợp nang thận không ảnh hưởng đến chức năng thận, người bệnh không gặp triệu chứng hay bất thường thì không cần điều trị. Bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển của nang đơn thận định kỳ, chỉ can thiệp trong trường hợp thật sự cần thiết.

Với những đối tượng có dấu hiệu biến chứng, triệu chứng nang đơn thận nặng hơn sẽ được chỉ định các biện pháp điều trị phù hợp. Hai cách kiểm soát nang đơn thận được thực hiện nhiều nhất hiện nay là liệu pháp xơ cứng và phẫu thuật, cụ thể như sau:

• Liệu pháp xơ cứng: Bác sĩ sẽ thực hiện chọc thủng nang nhằm dẫn lưu toàn bộ dịch bên trong ra ngoài. Thiết bị thực hiện chuẩn y khoa đảm bảo vô trùng, an toàn cho người bệnh. Túi nang rỗng sau khi đã được làm sạch sẽ lắp đầy lại bằng một dung dịch chứa cồn. Biện pháp này giúp làm cứng các tổ chức liên quan, ngăn chặn nguy cơ tái phát cho bệnh nhân. Tuy nhiên sau khi hút dịch và lắp đầy khiến nang có sẹo hay còn gọi là xơ cứng.
• Phẫu thuật: Chỉ định phẫu thuật cho người bị nang thận đơn độc mức độ nặng, nang tái phát hoặc chứa bên trong đầy chất lỏng. Tiến hành gây mê toàn thân cho người bệnh, xâm lấn cơ thể bệnh nhân với một vết mổ lớn. Tiến hành loại bỏ dịch, làm sạch nang, khắc phục các vấn đề tại thận để bảo toàn tính mạng, sức khỏe cho người bệnh. Phẫu thuật sẽ tiềm ẩn những rủi ro nhất định, bác sĩ sẽ trao đổi với người thân, bệnh nhân trước khi thực hiện phương án điều trị này.

Nang đơn thận có thể xuất hiện với bất kỳ đối tượng nào. Hiện nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh lý này. Mặc dù không nguy hiểm như các bệnh lý về thận khác, tuy nhiên bệnh nhân không nên chủ quan.

Trường hợp nang phát triển kích thước lớn có thể gây ra các ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng thận cũng như những cơ quan lân cận. Chủ động phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe tránh rủi ro không mong muốn. Một số lưu ý như sau:

• Ăn uống đủ chất, không nên ăn nhiều đồ ăn quá mặn, nhiều muối, không uống nhiều rượu bia, đồ uống chứa cồn, hạn chế ăn thức ăn nhiều dầu mỡ,...
• Duy trì cân nặng cân đối, tránh trường hợp thừa cân, béo phì tăng nguy cơ mắc bệnh cho cơ thể. Tập luyện thể dục, chơi thể thao nâng cao sức khỏe, tăng cường trao đổi chất và tuần hoàn tốt hơn.
• Không dùng thuốc tân dược bừa bãi, chỉ dùng khi được bác sĩ chỉ định. Tuân thủ theo phác đồ, không lạm dụng thuốc để giảm thiểu rủi ro gặp tác dụng phụ gây hại sức khỏe.
• Xây dựng thói quen sống lành mạnh, đi tiểu khi có nhu cầu, hạn chế việc nhịn tiểu thường xuyên ảnh hưởng đến chức năng thận, đường tiết niệu.
• Khám sức khỏe định kỳ, theo dõi và điều trị bệnh lý đang mắc phải sát phác đồ y tế.

1. Nang đơn thận là gì?

2. Bệnh nang đơn thận do nguyên nhân nào gây ra?

3. Tôi có thể nhận biết nang đơn thận thông qua triệu chứng nào?

4. Tôi cần thực hiện các xét nghiệm kiểm tra nào?

5. Nếu không điều trị nang đơn thận có tự khỏi không?

6. Trường hợp nào tôi cần điều trị nang đơn thận?

7. Nang đơn thận gây ra biến chứng nguy hiểm nào?

8. Khi nào tôi cần phẫu thuật trị nang đơn thận?

9. Nang đơn thận có tái phát không?

10. Tôi cần tái khám khi nào?

Nang đơn thận thường là dạng lành tính không ảnh hưởng đến chức năng thận. Tuy nhiên đối với những nang phát triển kích thước lớn, chèn ép xung quanh, gây đau và các biểu hiện bất thường cần được thăm khám và điều trị y tế. Bệnh nhân không nên chủ quan để tránh gặp phải các rủi ro ảnh hưởng chức năng thận, sức khỏe.