Vô sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Vô sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị

Vô sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị

Đặt lịch

Vô sinh là căn bệnh khiến nhiều cặp vợ chồng hoang mang, lo lắng. Vấn đề này gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến sức khỏe, hạnh phúc gia đình của nhiều người. Vậy, vô sinh là gì? Nguyên nhân do đâu gây ra? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn đọc làm rõ thắc mắc xoay quanh căn bệnh này.

Vô sinh là gì?

Vô sinh – hiếm muộn là thuật ngữ chỉ tình trạng của các cặp vợ chồng có quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp phòng tránh nhưng vẫn không mang thai. Hoặc, đối với những chị em phụ nữ có khả năng thụ thai nhưng không thể mang thai đến khi em bé chào đời cũng được chẩn đoán mắc bệnh vô sinh.

Theo thống kê, hiện nay nước ta có tới 7.7% tỷ lệ vợ chồng trẻ gặp phải tình trạng này. Nhiều người cho rằng, vô sinh thường xuất phát từ nữ giới. Tuy nhiên, trên thực tế, nguyên nhân gây vô sinh giữa nam và nữ có tỷ lệ tương đương nhau là khoảng 40%. Bên cạnh đó, 10% tỷ lệ vợ chồng không sinh được con bắt nguồn từ cả vợ và chồng, và 10% còn lại không xác định được nguyên nhân.

Vô sinh có hai dạng là vô sinh nguyên phát và thứ phát. Trong đó, vô sinh nguyên phát là tình trạng vợ chồng quan hệ tình dục không phòng tránh trên một năm nhưng vẫn không mang thai. Còn, hiện tượng vô sinh thứ phát nghĩa là vợ chồng đã từng có con trước đó nhưng không thể mang thai thêm lần nào nữa. 

Nguyên nhân gây vô sinh ở nam và nữ

Quá trình thụ thai được xem là thành công khi tinh trùng của người chồng vào được bên trong trứng của người vợ và làm tổ trên thành tử cung. Tuy nhiên, không phải cặp vợ chồng nào cũng thực hiện “suôn sẻ” mong muốn này. Như đã đề cập, có nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn đối với việc mang thai và sinh con.

Vậy? Nguyên nhân gây nên tình trạng này là gì? Có nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở nam và nữ. Dưới đây là một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến quá trình thụ thai:

Nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nữ giới

Các vấn đề ở cơ quan sinh dục, đặc biệt là trứng và tử cung là yếu tố quyết định dẫn đến tình trạng vô sinh ở nữ giới. Một vài bệnh lý liên quan như:

– Rối loạn rụng trứng gây vô sinh ở nữ:

Buồng trứng nữ giới không hoạt động như bình thường. Tức là, cơ quan sinh sản không phóng noãn như nguyên lý vận hành, không có hiện tượng rụng trứng, hoặc có rụng nhưng trứng rụng không đều. Đây là nguyên nhân khiến cho quá trình thụ thai gặp nhiều khó khăn.

Tình trạng này khởi phát bởi nhiều nguyên nhân. Trong đó, rối loạn rụng trứng được chẩn đoán chủ yếu do hiện tượng buồng trứng đa nang hoặc suy buồng trứng sớm gây ra. Cụ thể: 

• Đa nang buồng trứng do hormone trong cơ thể nữ giới bị mất cân bằng, nhất là hormone thuộc hệ thống sinh sản. Chính vì điều này khiến cho lượng trứng suy giảm, dẫn đến khả năng thụ thai kém.
• Suy buồng trứng sớm xuất hiện khi buồng trứng có dấu hiệu lão hóa. Nghĩa là phụ nữ chưa tới tuổi mãn kinh nhưng buồng trứng đã ngừng hoạt động. Tình trạng này hoàn toàn có thể xảy ra ở chị em đã từng sinh con hoặc chưa từng sinh con. Suy buồng trứng có thể nói là bệnh lý ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của chị em phụ nữ.

– Tắc vòi trứng gây vô sinh ở nữ:

Có đến 40% tỷ lệ nữ giới đối mặt với tình trạng vô sinh – hiếm muộn do tắc vòi trứng gây ra. Khi mắc bệnh, vòi trứng bị tắc nghẽn khiến tinh trùng không di chuyển vào bên trong gặp trứng để thụ thai. Hiện tượng này có thể do viêm nhiễm cơ quan sinh sản gây ra. Bên cạnh đó, nữ giới bị tổn thương nội mạc tử cung, có tiền sử nạo phá thai không an toàn,…có nguy cơ cao bị tắc vòi trứng.

– Bệnh lý về tử cung gây vô sinh ở nữ:

Bên cạnh các vấn đề kể trên, tình trạng tử cung nữ giới mắc các bệnh liên quan cũng là nguyên nhân khiến chị em không thể có con như bình thường. Một số bệnh như:

• U xơ tử cung: Cơ tử cung tăng trưởng bất thường tạo sức ép cho vòi trứng. Lúc này, cổ tử cung bị bít hẹp khiến tinh trùng không di chuyển gặp trứng để tiến hành thụ tinh. Ngoài ra, các khối u xơ ngày càng phát triển khiến cho tử cung bị biến dạng. Khi đó phôi thai không thể làm tổ bên trong tử cung khiến cho việc mang thai không thành công.
• Viêm dính buồng tử cung: Bệnh hình thành khi buồng tử cung ở phía trước, phía sau dính vào nhau. Tình trạng này làm tổn thương đáy nội mạc tử cung, đồng thời làm khả năng tái tạo niêm mạc yếu dần. Đây là nguyên nhân khiến cho quá trình làm tổ của phôi thai thất bại, khiến phụ nữ bị vô sinh thứ phát.
• Lạc nội mạc tử cung: Hiện tượng các lớp nội mạc bong tróc trong quá trình hành kinh trào ngược lên vòi trứng, buồng trứng,…gây nên bệnh lạc nội mạc tử cung. Điều này làm cho cơ quan sinh sản bị tắc nghẽn, viêm nhiễm. Hệ lụy là tinh trùng không vào được bên trong để gặp trứng và thụ thai, gây nên tình trạng vô sinh ở nữ giới.

– Một số nguyên nhân khác gây vô sinh ở nữ:

Bên cạnh các bệnh lý liên quan kể trên, bệnh vô sinh ở nữ giới còn do nhiều yếu tố khác gây ra. Điển hình là do tuổi tác cao, do tâm lý, chế độ ăn uống, sinh hoạt của nữ giới,…ảnh hưởng đến quá trình thụ thai. Ngoài ra, việc tử cung phụ nữ không có dịch nhầy cũng làm cản trở quá trình thụ tinh. 

Đồng thời, các kháng thể tinh trùng có trong cơ thể nữ giới tấn công các “tinh binh” làm cho chúng không di chuyển được vào buồng tử cung. Chính vì thế, tinh trùng không gặp được trứng, gây nên hiện tượng vô sinh – hiếm muộn.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới

Như đã đề cập, tỷ lệ vô sinh giữa nam giới so với nữ giới gần như tương đồng với nhau. Do đó, không nên quy chụp cho vợ khi cô ấy không mang thai. Thay vào đó, cả hai vợ chồng nên đến bệnh viện kiểm tra chính xác nguyên nhân do người chồng hay người vợ dẫn đến tình trạng vô sinh. Một số yếu tố khiến nam giới không thụ thai thành công như:

– Bệnh lý gây vô sinh ở nam giới:

Tình trạng tinh trùng không xâm nhập vào trứng và thụ thai có thể do các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục nam. Điển hình là bệnh viêm túi tinh, viêm tinh hoàn, mào tinh hoặc tình trạng xoắn tinh hoàn, ung thư, giãn tĩnh mạch thừng tinh,…gây ra. Nếu không được điều trị kịp thời, các chứng bệnh này sẽ làm suy giảm chất lượng và số lượng tinh trùng, dẫn đến vợ chồng khó có con.

Ngoài ra, nếu mắc phải một số bệnh lý lây qua đường tình dục làm cơ quan sinh sản bị viêm nhiễm, tổn thương cũng khiến tinh trùng suy yếu. Chẳng hạn như bệnh sùi mào gà, giang mai, lậu,…hệ lụy là quá trình thụ thai không thành công.

– Tinh trùng bất thường gây vô sinh ở nam giới:

Một số vấn đề về tinh trùng khiến cho quá trình thụ thai gặp nhiều khó khăn. Nhất là tình trạng tinh trùng yếu, ít tinh trùng, tinh trùng dị dạng,…làm tăng nguy cơ vô sinh – hiếm muộn. Theo thống kê, tỷ lệ nam giới gặp phải trường hợp này có đến 13% – 15%.

– Thói quen không lành mạnh gây vô sinh:

Người thường xuyên sử dụng rượu bia, hút thuốc lá cũng khiến cho chất lượng tinh trùng suy giảm. Những độc tố chứa trong chúng làm rối loạn hormone trong cơ thể, giảm chất lượng tinh trùng khiến khả năng thụ tinh suy yếu, dẫn đến vô sinh ở nam giới.

– Vấn đề về sinh lý gây vô sinh:

Một số người gặp phải tình trạng xuất tinh sớm, xuất tinh ngược, khó xuất tinh hoặc rối loạn cương dương,…có nguy cơ mắc chứng vô sinh – hiếm muộn cao nếu không kịp thời điều trị, khắc phục. Ngoài ra, nếu cơ quan sinh dục bị viêm nhiễm, lạm dụng việc thủ dâm, có khối u ở tuyến yên,…cũng là các yếu tố làm cản trở mong muốn sinh con ở nam giới.

– Các nguyên nhân khác:

Bên cạnh các nguyên nhân kể trên, còn nhiều yếu tố khác khiến chất lượng tinh trùng suy yếu, ảnh hưởng đến quá trình thụ thai. Chẳng hạn như chế độ ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng, stress dài hạn, lối sống không khoa học, thức khuya thường xuyên, không vận động thể thao, sử dụng thuốc quá nhiều,…

Dấu hiệu nhận biết tình trạng vô sinh

Nhận biết sớm các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh vô sinh giúp nam và nữ kịp thời điều trị, khắc phục. Điều này góp phần tăng hy vọng có con theo mong muốn của nhiều cặp đôi. Dưới đây là một vài dấu hiệu cơ bản để nhận diện chứng bệnh này:

Dấu hiệu nhận biết vô sinh ở nữ giới

Những triệu chứng xuất hiện ở cơ quan sinh sản là các dấu hiệu cho thấy nữ giới có nguy cơ rơi vào tình trạng vô sinh. Nhất là đối với chị em phụ nữ không kịp thời nhận diện và khắc phụ những vấn đề đó. Các dấu hiện điển hình như:

– Bất thường ở chu kỳ kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt là yếu tố phản ánh rõ nét sức khỏe sinh sản của nữ giới. Cụ thể:

• Kinh nguyệt không đều tức là chu kỳ kinh nguyệt không như bình thường (25- 35 ngày), có tháng đến sớm, có tháng đến muộn chứng tỏ chị em đang gặp vấn đề về quá trình rụng trứng. Nguyên nhân có thể do buồng trứng đa nang, buồng trứng có khối u, rối loạn nội tiết tố khiến khả năng sinh sản của nữ giới bị ảnh hưởng.
• Máu kinh không ổn định, thậm chí xuất hiện máu ngoài chu kỳ kinh nguyệt là vấn đề đáng quan ngại ở nữ giới. Tình trạng này có thể là do quan hệ tình dục mạnh bạo hoặc các bệnh lý gây ra.
• Vô kinh là tình trạng nữ giới không có kinh nguyệt, việc này cũng nói lên tình trạng chất lượng trứng bị suy giảm dẫn đến quá trình thụ thai kém.

  

– Ngực kém phát triển:

Vòng 1 của nữ giới liên quan mật thiết với hormone estrogen. Nếu bước qua giai đoạn 18 tuổi nhưng vòng một không phát triển như bình thường thì có thể chị em đang bị thiếu hụt nội tiết tố. Đây là nguyên nhân khiến buồng trứng không vận hành hiệu quả, làm suy giảm khả năng thụ thai.

– Biểu hiện của việc nội tiết mất cân bằng:

Tình trạng rối loạn nội tiết tố ở nữ giới sẽ biểu hiện ra ngoài. Thông qua hiện tượng nổi nhiều mụn trứng cá, thường xuyên lạnh chân và tay, giảm ham muốn tình dục, vú chảy xệ, lông mặt mọc nhiều,…Những dấu hiệu này cho thấy hormone điều tiết sinh sản trong cơ thể chị em đang bị rối loạn.

– Ra khí hư bất thường:

Khí hư ra nhiều, có màu sắc bất thường như xanh, vàng, kèm theo mùi hôi khó chịu, ngứa ngáy bộ phận sinh dục báo hiệu nữ giới đang mắc bệnh phụ khoa. Một số bệnh lý liên quan như viêm âm đạo, nhiễm nấm, viêm phần phụ,…nếu không được điều trị, bệnh có thể gây vô sinh cho phụ nữ.

– Xuất hiện những cơn đau:

Những cơn đau trong khi quan hệ tình dục, đau bụng dưới, vùng chậu,…có thể do các khối u hình thành trong bộ phận sinh dục nữ giới. Chị em không nên chủ quan khi những cơn đau xuất hiện không rõ nguyên do, đặc biệt là đột ngột và kéo dài dai dẳng.

Dấu hiệu nhận biết vô sinh ở nam giới

Cũng như nữ giới, một số triệu chứng bất thường xuất hiện ở bộ phận sinh dục có thể là dấu hiệu báo bệnh cho nam giới. Những chứng bệnh liên quan nếu không được điều trị, khắc phục sớm có nguy cơ cao gây vô sinh cho nam giới. Do đó, bạn không nên chủ quan khi gặp các trường hợp sau:

• Gặp vấn đề khi xuất tinh: Nam giới xuất tinh chậm, xuất tinh sớm, xuất tinh khó,…có thể là biểu hiện cho thấy cơ thể đang gặp vấn đề về sức khỏe sinh sản. Đặc biệt, nếu khi phóng tinh, nam giới có biểu hiện đau buốt khó chịu thì càng không nên chủ quan. Khi đó, nam giới nên đến bệnh viện để thăm khám, sớm tìm ra nguyên nhân và điều trị.
• Rối loạn nội tiết tố nam: Tương tự như nữ giới, rối loạn nội tiết ở nam giới khiến hormone sinh dục bị mất cân bằng. Điều này khiến cho việc sản xuất tinh trùng, thụ thai gặp nhiều vấn đề đề. 
• Bất thường ở bộ phận sinh dục: Sưng tấy, nổi mụn lạ ở dương vật, có u cục, viêm nhiễm bộ phận sinh dục,…là những biểu hiện cho thấy khả năng nam giới có nguy cơ bị vô sinh cao. 

• Bất thường ở tinh dịch: Tinh dịch ngoài tinh trùng còn chứa dịch từ túi tinh, ống dẫn tinh, niệu đạo, tuyến tiền liệt của nam giới. Chúng tiết ra khi nam giới đạt cực khoái trong giao hợp. Khi xuất tinh, bạn có thể quan sát được độ quánh, màu sắc trắng đục của tinh dịch. Thông thường, mỗi lần phóng tinh nam giới sẽ xuất ra từ 2 – 5 ml. Trường hợp nam giới bị vô sinh, tinh dịch sẽ có những thay đổi bất thường. Đặc biệt là về màu sắc như nâu, xanh, vàng. Chất lượng tinh trùng loãng, hoặc có trường hợp vón cục. Thậm chí, có người khi xuất tinh còn lẫn máu. Điều này báo hiệu những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe sinh sản, cần được điều trị càng sớm, càng tốt.
• Rối loạn cương dương: Dương vật không cương cứng, khó cương cứng như nhu cầu cũng được xem là dấu hiệu của căn bệnh vô sinh ở nam giới. Tình trạng rối loạn này có thể kéo dài, dẫn đến chất lượng thụ tinh kém, làm cho nhiều cặp vợ chồng đối mặt với vấn đề không thể mang thai như bình thường.
• Rối loạn tiểu tiện: Nam giới bị tiểu buốt, tiểu rắt, đau khi đi tiểu, tiểu ra máu, mủ,…là triệu chứng điển hình của các bệnh lý liên quan đến đường tình dục. Để tránh ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, nam giới nên nhanh chóng đến bệnh viện kiểm tra và điều trị.

Còn nhiều biểu hiện khác cho thấy nam giới và nữ giới có nguy cơ mắc bệnh vô sinh. Chẳng hạn tình trạng cân nặng tăng bất thường, lo âu, giảm ham muốn tình dục, tóc rụng, đổ nhiều mồ hôi,…Chúng có thể xuất hiện đồng thời với các dấu hiệu kể trên. Để bảo vệ sức khỏe sinh sản, khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất ổn, nam và nữ nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn, điều trị.

Chẩn đoán vô sinh như thế nào?

Chẩn đoán nhận diện sớm chứng vô sinh sẽ giúp vợ chồng có cơ hội mang thai và sinh con như bình thường. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán vô sinh:

Ở nữ giới:

Bác sĩ sẽ áp dụng các biện pháp nhằm xác định các vấn đề đang diễn ra trong quá trình rụng trứng. Phương pháp thăm khám lâm sàng sẽ được tiến hành đầu tiên, sau đó các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu sẽ được áp dụng như:

• Kiểm tra sự rụng trứng
• Kiểm tra tử cung
• Kiểm tra buồng trứng
• Xét nghiệm hormone
• Siêu âm vùng chậu, bụng

Ở nam giới:

Tương tư như nữ giới, việc chẩn đoán vô sinh ở nam giới sẽ được thực hiện để xác định những vấn đề ở quá trình sinh tinh và xuất tinh. Đầu tiên là khám lâm sàng, sau đó bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm:

• Phân tích tinh dịch
• Xét nghiệm hormone nam giới
• Siêu âm bìu
• Kiểm tra, xét nghiệm di truyền
• Thực hiện sinh thiết tinh hoàn

Bạn nên lựa chọn địa chỉ thăm khám uy tín, có bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, đảm bảo an toàn vệ sinh để kiểm tra và điều trị bệnh. Bên cạnh đó, cả vợ và chồng nên tuân thủ theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để đạt được kết quả tốt nhất.

Điều trị bệnh vô sinh ở nam và nữ

Điều trị vô sinh ở nam và nữ được thực hiện dựa trên kết quả chẩn đoán. Phát hiện càng sớm thì khả mang thai sẽ được nâng cao. Các phương pháp thường được áp dụng như thay đổi lối sống, sử dụng thuốc hoặc hormone bổ trợ, nếu cần thiết sẽ tiến hành phẫu thuật, bơm tinh trùng vào tử cung. Hoặc, một số cặp vợ chồng sẽ tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm để có con.

Điều trị vô sinh ở nữ giới:

Dưới đây là một số phương pháp khắc phục tình trạng khó mang thai ở nữ giới:

• Sử dụng các loại thuốc kích thích rụng trứng ở nữ giới để tăng khả năng thụ thai. Đây được xem là phương pháp chính điều trị vô sinh xuất phát từ rối loạn rụng trứng.
• Phẫu thuật: Biện pháp được áp dụng khi chị em phụ nữ gặp các vấn đề về tử cung, buồng trứng. Thông qua điều trị xâm lấn, người bệnh có thể phục hồi được chức năng sinh sản. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn. Phụ nữ nên cân nhắc và nhận tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn cho quá trình điều trị.

Điều trị vô sinh ở nam giới:

Một số biện pháp điều trị vô sinh cho nam giới có thể kể đến như:

• Sử dụng thuốc khắc phục tình trạng mất cân bằng hormone sinh dục, rối loạn cương dương,…nhằm nâng cao chất lượng tinh trùng.
• Phẫu thuật: Tiến hành đối với những trường hợp không thể khắc phục vô sinh ở nam giới bằng phương pháp nội khoa. Biện pháp giải quyết vấn đề tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch tinh hoàn,…

Ngoài những biện pháp kể trên, bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng thực tế mà vợ chồng đang gặp phải để áp dụng phương pháp hỗ trợ sinh con phù hợp. Điển hình là các phương pháp điều trị vô sinh cho cả tinh trùng và trứng như:

• Phương pháp IUI – Bơm tinh trùng vào tử cung 
• Phương pháp ICSI – Tiêm tinh trùng trực tiếp vào trứng
• Phương pháp IVF – Thụ thai trong ống nghiệm
• Sử dụng tinh trùng hoặc trứng trong kho hiến tặng để cấy ghép

Chăm sóc và phòng ngừa vô sinh cho nam và nữ

Bên cạnh áp dụng các phương pháp điều trị tình trạng vô sinh – hiếm muộn, cả nam giới và nữ giới nên lưu ý một số vấn đề sau:

• Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tiến độ điều trị, cũng như kiểm tra tình trạng sức khỏe cho cả vợ và chồng.
• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc này có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn, cản trở quá trình điều trị.
• Tham vấn cùng bác sĩ điều trị những băn khoăn, thắc mắc về việc mang thai của vợ, chồng.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp luyện tập thể dục thể thao phù hợp để nâng cao sức khỏe. Tránh lạm dụng việc luyện tập, điều này có thể gây ra suy nhược cơ thể, phản tác dụng điều trị.
• Tránh để quá trình cố gắng có con ảnh hưởng đến các mối quan hệ xung quanh.
• Tránh xa rượu, bia, thuốc lá, những thực phẩm không tốt cho sức khỏe nếu bạn đang mong muốn có con.

Ngoài ra, để phòng tránh vô sinh, nam và nữ cũng nên chú ý thay đổi thói quen sống, tránh thủ dâm quá độ. Đồng thời, bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, quan hệ tình dục an toàn, giữ tâm trạng thoải mái, tránh stress, căng thẳng diễn ra trong thời gian dài,…

Vô sinh – hiếm muộn là vấn đề trăn trở mà nhiều cặp vợ chồng hiện nay đang phải đối mặt. Nếu nhận diện sớm và có biện pháp khắc phục phù hợp, khả năng mang thai, sinh con là hoàn toàn có thể diễn ra. Do đó, cả nam và nữ không nên chủ quan khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất ổn. Thăm khám phụ khoa, nam khoa định kỳ, kiểm tra sức khỏe sinh sản sẽ giúp bạn phòng tránh được nhiều rủi ro.

Có thể bạn quan tâm:

• Khám vô sinh khi nào? Cần làm những xét nghiệm gì?
• Khám vô sinh hiếm muộn ở đâu tốt nhất tại TP HCM?
• 10 cây thuốc nam chữa vô sinh, hiếm muộn được tin dùng