Những điều bạn cần biết về viêm da cơ địa đối xứng

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ BÁC SĨ NGUYỄN THỊ NHUẦN

Trung tâm Thuốc dân tộc – Nguyễn Thị Định – Hà Nội

Đặt lịch

Viêm da cơ địa đối xứng thể hiện cho tình trạng tổn thương da mang tính chất đối xứng. Tổn thương thường xảy ra ở hai bên má, các chi, cổ và ngực. Tình trạng da đỏ kèm theo nhiều mụn nước, chảy dịch khi vỡ, có vảy tiết lâu ngày khô dần, dày sừng và nứt nẻ là triệu chứng điển hình của bệnh. Mục đích của quá trình điều trị là loại bỏ các yếu tố nguy cơ, điều trị toàn thân, điều trị tại chỗ kết hợp với các biện pháp chăm sóc.

Viêm da cơ địa đối xứng là gì?

Viêm da cơ địa đối xứng một thuật ngữ y khoa. Thuật ngữ này thể hiện cho những tổn thương trên da mang tính chất đối xứng. Triệu chứng của bệnh có thể hình thành và phát triển ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiên chúng tập trung nhiều nhất ở mặt, cổ, ngực, bụng và các chi.

Bệnh viêm da cơ địa đối xứng có biểu hiện và có mức độ tổn thương tương tự như bệnh viêm da cơ địa thông thường. Bệnh xuất hiện và tiến triển chủ yếu thông qua 2 giai đoạn (giai đoạn cấp tính – giai đoạn mãn tính) và xảy ra phổ biến ở trẻ nhỏ, nhất là những trẻ dưới 6 tuổi. Theo kết quả thống kê chỉ tồn tại 3% tổng số trường hợp mắc bệnh là người trường thành.

Đặc trưng của căn bệnh này là những tổn thương da khô, nứt nẻ, dày sừng, có cảm giác ngứa ngáy dữ dội. Ở một số trường hợp khác, vùng da tổn thương có thể đi kèm với tình trạng sưng đỏ và cảm giác đau rát.

Ngoài ra bệnh thường gây ngứa ngáy dữ dội do có đặc tính đối xứng. Điều này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động sinh hoạt và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Tham khảo thêm: Điều trị bệnh viêm da dị ứng bao lâu thì khỏi hoàn toàn?

Bệnh viêm da cơ địa đối xứng xuất hiện do đâu?

Tương tự như bệnh viêm da cơ địa thông thường, nguyên nhân gây viêm da cơ địa đối xứng cho đến hiện tại vẫn chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên dựa trên một số giả thuyết, các chuyên gia cho rằng nguyên nhân khiến bệnh hình thành và phát triển có thể bắt nguồn từ yếu tố di truyền và yếu tố hệ miễn dịch (nồng độ IgE tăng cao).

Ngoài ra các triệu chứng khó chịu của bệnh có thể bùng phát dữ dội và trở nên nghiêm trọng hơn khi có sự tác động của những yếu tố nguy cơ sau:

• Phản ứng dị ứng (dị ứng thực phẩm, dị ứng thời tiết, dị ứng hóa chất hoặc lông chó mèo…)
• Tăng ma sát lên da (cào, gãi ngứa, ma sát mạnh, mặc quần áo bó sát, mang giày quá chật)
• Kích ứng da (tiếp xúc trực tiếp với hóa chất độc hại, xà phòng có độ kiềm cao, mỹ phẩm, nhựa thực vật, côn trùng cắn…)
• Không khí lạnh và khô hanh
• Thời tiết đột ngột thay đổi
• Rối loạn nội tiết tố
• Nhiễm trùng cấp tính
• Căng thẳng thần kinh.

Dấu hiệu nhận biết của bệnh viêm da cơ địa đối xứng

Tùy thuộc vào giai đoạn phát triển bệnh, viêm da cơ địa đối xứng thường bùng phát với các triệu chứng khác nhau. Bên cạnh đó hình thái tổn thương và kích thước của vùng da bệnh còn phụ thuộc vào cơ địa và loại da của từng bệnh nhân.

Viêm da cơ địa giai đoạn cấp tính

Ở giai đoạn cấp tính, bệnh viêm da cơ địa sẽ xuất hiện đồng thời với những triệu chứng sau:

• Trên da hình thành những vết ban đa hình thái, đa kích thước có màu đỏ hoặc màu hồng và thường vùng da bị tổn thương không có ranh giới rõ ràng với những vùng da xung quanh.
• Các tổn thương hình thành trên bề mặt da mang tính chất đối xứng. Tổn thương thường tập trung ở hai bên má, bàn chân, mu bàn tay…
• Trên bề mặt vùng da bị tổn thương hình thành thêm các nốt mụn nước li ti, mọc dàn đều hoặc khu trú
• Tổn thương da thường đi kèm với cảm giác ngứa ngáy âm ỉ hoặc nóng rát nhẹ
• Mụn nước vỡ dẫn đến chảy dịch, đóng mài, sau đó hình thành vảy tiết.

Viêm da cơ địa giai đoạn mãn tính

Những triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa gồm:

• Cơn ngứa ở vùng da bị tổn thương có thể xuất hiện một cách âm ỉ hoặc dữ dội
• Tổn thương trên da có dấu hiệu dày sừng, khô cứng và nứt nẻ
• Hiện tượng bội nhiễm có thể xảy ra.

Các triệu chứng nêu trên thường khởi phát và kéo dài trong khoảng vài tuần rồi nhanh chóng được kiểm soát và thuyên giảm sau khi bệnh nhân áp dụng các biện pháp chăm sóc và điều trị thích hợp. Tuy nhiên do bệnh viêm da cơ địa mang tính chất kéo dài và dai dẳng nên triệu chứng của bệnh có thể tái phát nhiều lần. Điều này khiến da bị sạm, lở loét, hình thành sẹo và tăng nguy cơ bội nhiễm.

Tham khảo thêm: Bệnh viêm da tiết bã có lây không? Cách nào điều trị hiệu quả?

Phương pháp điều trị viêm da cơ địa đối xứng

Quá trình và phương pháp điều trị bệnh viêm da cơ địa đối xứng tương tự như những thể bệnh khác của bệnh viêm da cơ địa. Nguyên tắc chữa bệnh bao gồm điều trị toàn thân phối hợp với điều trị tại chỗ.

Đối với các trường hợp có bệnh cơ địa (viêm kết mạc dị ứng, viêm mũi dị ứng, hen suyễn), bệnh nhân cần được chữa trị kết hợp để làm dịu và kiểm soát triệu chứng toàn thân.

Ngoài ra để quá trình điều trị bệnh đạt hiệu quả tối ưu, bệnh nhân nên được chữa trị theo từng giai đoạn cụ thể, áp dụng đồng thời với biện pháp chăm sóc, chế độ ăn uống và chế độ nghỉ ngơi phù hợp.

Điều trị viêm da cơ địa đối xứng giai đoạn cấp tính

Ở giai đoạn cấp tính, vùng da bị tổn thương do bệnh viêm da cơ địa thường kèm theo nhiều mụn nước và tiết dịch. Chính vì thế, quá trình điều trị tại chỗ yếu là sử dụng thuốc làm khô dịch tiết và dung dịch sát khuẩn. Ngoài ra bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn sử dụng thêm thuốc kháng histamine H1 để giảm cơn ngứa và điều trị dị ứng.

• Dung dịch sát khuẩn (thuốc tím, Hexamidine, Chlorhexidine): Dung dịch sát khuẩn như thuốc tím, Hexamidine, Chlorhexidine… được sử dụng bằng cách bôi trực tiếp lên vùng da đang bị tổn thương. Các hoạt chất trong dung dịch sát khuẩn sẽ giúp bệnh nhân khử khuẩn. Thông thường các dung dịch sát khuẩn sẽ được chỉ định khi tổn thương và những triệu chứng trên da mới bùng phát.
• Hồ nước và nitrate bạc 1 – 5%: Sau khi bôi dung dịch sát khuẩn lên vùng da đang bị tổn thương, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn sử dụng hồ nước hoặc nitrate bạc 1 – 5% để làm khô dịch tiết. Đồng thời thúc đẩy thời gian hồi phục của tổn thương. Ở giai đoạn cấp tính, người bệnh nên tránh bôi thuốc mỡ. Bởi nhóm thuốc này khi bôi lên da thường khiến da bị bí. Ngoài ra chúng còn làm chậm khô da và khiến da lâu lành.
• Thuốc kháng histamine H1: Thuốc kháng histamine H1 thường được bác sĩ chuyên khoa liệt kê vào đơn thuốc dùng trong điều trị bệnh viêm da cơ địa đối xứng. Bởi loại thuốc này có tác dụng làm dịu cơn ngứa và chống dị ứng. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc kháng histamine H1 có thể khiến bệnh nhân buồn ngủ và mất tập trung. Do đó bạn cần tránh lái xe, tránh vận hành máy móc, làm những công việc nguy hiểm hoặc đưa ra các quyết định quan trọng say khi sử dụng thuốc.
• Dị ứng không đặc hiệu: Đối với những trường hợp dị ứng không có đáp ứng với histamin (dị ứng không đặc hiệu), bác sĩ chuyên khoa sẽ xem xét và tiến hành tiêm histaglobin. Việc tiêm histaglobin vào cơ thể sẽ giúp bệnh nhân giảm số lượng kháng thể và giảm phóng thích histamine.
• Corticoid toàn thân: Việc sử dụng corticoid toàn thân sẽ được bác sĩ chuyên khoa cân nhắc khi vùng da bệnh của bạn có dấu hiệu sưng viêm nghiêm trọng. Tuy nhiên việc đưa thuốc corticoid toàn thân vào quá trình điều trị bệnh có thể khiến bệnh nhân gặp nhiều biến chứng nặng nề. Vì thế, loại thuốc này thường chỉ được chỉ định sử dụng với liều 0.5mg/kg trọng lượng/ngày. Corticoid toàn thân được dùng liên tục trong 3 ngày và thường thuốc Prednisolone).

Tham khảo thêm: Xử lý viêm da tiếp xúc ở vùng kín (bộ phận sinh dục)

Điều trị viêm da cơ địa đối xứng giai đoạn mãn tính

Ở giai đoạn mãn tính, những tổn thương hình thành trên da đặc trưng bởi tình trạng dày sừng, da khô ráp và có vết nứt. Do đó quá trình điều trị tại chỗ chủ yếu là cải thiện cơn ngứa, giảm viêm và loại bỏ tế bào chết (bạt sừng) kết hợp với corticoid toàn thân và thuốc kháng histamine trong các trường hợp cần thiết.

• Quang trị liệu: Quang trị liệu hay còn gọi là liệu pháp ánh sáng. Liệu pháp này sử dụng tia UVB hoặc UVA chiếu trực tiếp lên vùng da đang bị tổn thương để làm giảm triệu chứng cơ năng. Phương pháp điều trị này thường được chỉ định cho các trường hợp mắc bệnh viêm da cơ địa ở chân, ở lòng bàn tay và viêm da cơ địa lan tỏa.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Tacrolimus, Pimecrolimus và một số loại thuốc ức chế miễn dịch khác có khả năng làm giảm nhanh các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa đối xứng khi sử dụng. Tuy nhiên tác dụng phụ và những rủi ro do loại thuốc này mang lại thường cao hơn lợi ích điều trị nên nhóm thuốc ức chế miễn dịch hiếm được lựa chọn.
• Thuốc bạt sừng chứa acid salicylic: Để cải thiện tình trạng thâm nhiễm và dày sừng, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng thuốc bạt sừng chứa acid salicylic. Ngoài ra người bị viêm da cơ địa có thể chữa bệnh với một số dạng thuốc phối hợp giữa acid salicylic và corticoid. Việc sử dụng phối hợp sẽ giúp những triệu chứng của bệnh thuyên giảm đáng kể.
• Corticoid dạng thuốc mỡ: Khi các tổn thương trên vùng da bệnh khô và đóng mài, bác sĩ có thể yêu cầu bạn sử dụng corticoid dạng thuốc mỡ để chống dị ứng và giảm viêm sưng. Thuốc mỡ corticoid mang tác dụng rất mạnh. Tuy nhiên việc sử dụng loại thuốc này trong một thời gian dài có thể làm teo da, gây rậm lông, tăng nguy cơ nhiễm trùng…
• Bổ sung vitamin B1, vitamin B6, vitamin B12, vitamin F, vitamin C: Đối với những bệnh nhân bị viêm da cơ địa đối xứng do thiếu hụt vitamin, bác sĩ có thể kê cho bạn một đơn thuốc có chứa một số viên uống bổ sung. Các viên uống bổ sung vitamin sẽ giúp bạn làm tổn thương trên da và tăng cường sức đề kháng.

Đối với viêm da cơ địa giai đoạn mãn tính, thuốc corticoid đường uống thường không được xem xét và chỉ định. Bởi việc sử dụng thuốc kéo dài và dùng ở liều thấp có thể khiến bệnh và các triệu chứng bùng phát lại.

Điều trị viêm da cơ địa đối xứng khi có biến chứng

Trong trường hợp hình thành biến chứng viêm da cơ địa bội nhiễm, quá trình điều trị chủ yếu bao gồm dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống nấm, thuốc giảm đau và thuốc chống viêm.

• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh là thuốc điều trị đặc hiệu trong quá trình chữa bệnh viêm da cơ địa bội nhiễm. Loại thuốc này thường được sử dụng mỗi ngày, kéo dài liên tục từ 7 – 10 ngày.
• Thuốc chống nấm (Ketoconazole, Griseofulvin, Intraconazole): Ketoconazole, Griseofulvin, Intraconazole hoặc một số loại thuốc chống nấm khác thường được chỉ định điều trị cho những trường hợp bội nhiễm xảy ra do nấm. Tùy thuộc vào mức độ tổn thương và mức độ nhiễm trùng mà bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn sử dụng thuốc chống nấm dạng viên uống hoặc dạng bôi.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Tác dụng của thuốc chống viêm không steroid (NSAID) là giảm đau và chống viêm. Thuốc thường được sử dụng để cải thiện những triệu chứng do tình trạng nhiễm trùng da gây ra. Thuốc chống viêm không steroid không được khuyến cáo sử dụng cho những bệnh nhân đang bị loét dạ dày tiến triển hoặc có tiển sử xuất huyết tiêu hóa. Bởi loại thuốc này có thể gây kích ứng lên dạ dày.

Tham khảo thêm: Viêm da ánh sáng thực vật là gì? Cách khắc phục

Biện pháp phòng ngừa viêm da cơ địa đối xứng tái phát

Tương tự như các thể bệnh khác của viêm da cơ địa, bệnh viêm da cơ địa đối xứng mang tính chất dai dẳng và thường xuyên tái phát. Đặc biệt là những người có cơ địa nhạy cảm và có sức đề kháng yếu. Do đó sau khi bệnh và các tổn thương bước vào giai đoạn ổn định, người bệnh nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sau:

• Tránh xa các yếu tố thuận lợi khiến bệnh bùng phát và tác nhân gây dị ứng.
• Tránh để da quá khô. Để phòng ngừa da khô bạn nên lựa chọn và sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ. Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng tinh dầu thiên nhiên để dưỡng ẩm, làm mềm da và ngăn ngừa nứt nẻ.
• Uống nhiều nước, giữ ấm cơ thể và tăng cường dưỡng ẩm làn da khi thời tiết đột ngột thay đổi, khô hanh, chuyển lạnh.
• Bạn cần tránh để da tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng, ánh nắng mặt trời có cường độ mạnh. Nếu phải hoạt động dưới trời nắng hoặc phải di chuyển, bạn nên thoa kem chống nắng và sử dụng dù.
• Tránh làm việc quá sức, căng thẳng và thức khuya. Tốt nhất bạn nên có chế độ nghỉ ngơi phù hợp, dành thời gian luyện tập thể thao và duy trì thói quen này đều đặn để nâng cao miễn dịch.
• Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Bạn cần tránh sử dụng những loại thực phẩm và đồ uống có khả năng kích thích và dị ứng cao như trà đặc, cà phê, các loại đậu, hải sản, bia rượu…

Viêm da cơ địa đối xứng là một thể bệnh xảy ra phổ biến của viêm da cơ địa (còn gọi là chàm thể tạng). Thể bệnh này mang tính chất dai dẳng và thường xuyên tái phát. Vì thế để bệnh và triệu chứng được kiểm soát hoàn toàn, bạn nên sử dụng kết hợp giữa phương pháp điều trị toàn thân, điều trị tại chỗ, chế độ ăn uống lành mạnh, chế độ sinh hoạt và biện pháp chăm sóc hợp lý.