Trẻ hay nôn trớ sau khi ăn? Lời khuyên hữu ích cho mẹ

Nguyễn Thị Hằng 8:52 - 16/02/2023

Đánh giá bài viết

4.7/5 - (52 bình chọn)

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ CKII BÁC SĨ TRẦN THỊ HƯƠNG LAN – Khoa Nội – Tiêu hóa – Giám đốc Chuyên môn Thuốc Dân Tộc Chi Nhánh phía Nam – Cố vấn chuyên môn tại Trung tâm Thuốc dân tộc – Cơ sở TP Hồ Chí Minh

Nôn trớ sau khi ăn là một trong những biểu hiện rất đỗi bình thường ở trẻ em, đặc biệt là trẻ vừa mới tập ăn hoặc bú. Nhìn chung, triệu chứng này thường không gây ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ cũng nên hết sức lưu ý nếu nôn trớ kèm theo sốt hoặc sụt cân. Bởi đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nào đó, cần điều trị sớm.

Trẻ hay bị nôn trớ sau khi ăn — Trẻ bị rối loạn tiêu hóa có thể dẫn đến nôn trớ

Nôn trớ là một trong những triệu chứng thường gặp ở trẻ em. Tuổi càng nhỏ nôn trớ càng xuất hiện nhiều, nhất là trẻ sơ sinh. Theo thống kê có tới 20 – 50% trẻ em và trẻ sơ sinh bị nôn trớ sau khi ăn. Thông thường, biểu hiện này sẽ tự khỏi khi trẻ được 6 – 12 tháng tuổi.

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia khoa nhi cho biết, nôn trớ còn là một trong những triệu chứng của nhiều căn bệnh khác xảy ra ở trẻ nhỏ. Chưa kể đến, nôn trớ thường xuyên sẽ dẫn đến tình trạng rối loạn điện giải và nước khiến cơ thể trẻ suy nhược. Nghiêm trọng hơn, mất cân bằng điện giải kéo dài có thể là mối nguy đe dọa đến tính mạng của trẻ. Vì vậy, cha mẹ cần phải phân biệt rõ nôn trớ do sinh lý hay bệnh lý để biết cách xử lý đúng, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của con.

I. Nguyên nhân khiến trẻ bị nôn trớ sau khi ăn

Theo phân biệt của các bác sĩ khoa nhi, nôn và trớ là hai biểu hiện hoàn toàn khác nhau. Trớ có thể là hiện tượng sinh lý rất đỗi bình thường ở những trẻ em và trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Trẻ có thể bị trớ sữa trong khi bú hoặc sau khi bú. Biểu hiện chủ yếu là một lượng sữa nhỏ trào tự nhiên ra mép miệng của trẻ nhưng trẻ không bị bất kỳ bệnh gì. Nguyên nhân dẫn đến trớ có thể là do:

Bé có vị trí dạ dày nằm ngang đáy dạ dày phẳng cộng với việc dung lượng dạ dày quá nhỏ, thần kinh và cơ của dạ dày phát triển chưa chín muồi dẫn đến trớ.
Ngoài ra, trớ có thể là do cơ thượng vị của bé sơ sinh phát triển không hoàn thiện bằng cơ môn vị. Điều này đồng nghĩa với việc của ra của dạ dày chặt mà cửa vào dạ dày lại lỏng. Nếu trẻ nằm ngửa thức ăn trong dạ dày sẽ được đẩy trào ngược lên thực quản và chảy ra ngoài gây trớ.
Mặt khác, trớ ở trẻ em và trẻ sơ sinh có thể là do mẹ cho con bú không đúng cách. Mẹ thường không để ý mà cho bú bình với đầu vú không đầy sữa hoặc bú bình không. Lúc này, trẻ nuốt một lượng lớn không khí vào bụng gây chướng và đẩy ngược sữa ra ngoài miệng.
Bên cạnh đó, trớ có thể là do mẹ cho bé bú hoặc ăn quá nhiều sữa. Hoặc cũng có thể là do vừa mới cho con ăn xong phụ huynh đã đặt trẻ nằm xuống để thay quần áo hoặc tã lót cho bé.

Còn đối với nôn, đây có thể là hiện tượng thức ăn bị đẩy ra ngoài do sự phối hợp co bóp giữa dạ dày, cơ hoành và thành bụng. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này thường không giống nhau. Nôn có thể là do:

Mẹ ép trẻ ăn quá nhiều
Trẻ bị dị ứng thức ăn hoặc sữa bò
Nôn do ngộc thức ăn
Nôn do rối loạn thực vật thần kinh thực vật

Nguyên nhân dẫn đến trẻ hay nôn trớ sau ăn — Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị nôn trớ sau ăn, chẳng hạn như lồng ruột.

Ngoài những nguyên nhân nêu trên, trẻ em bị nôn có thể do ảnh hưởng của một số bệnh lý sau:

Nôn do nhiễm khuẩn: Trẻ thường mắc phải các bệnh nhiễm khuẩn cấp tính như viêm amidan, viêm họng, viêm màng não, tiêu chảy và viêm phổi. Trong đó, bệnh viêm họng và viêm amidan là hai căn bệnh hô hấp thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Ngoài triệu chứng chảy nước mũi, nóng sốt và ho trẻ còn bị nôn.
Dị tật thực quản: Ở những trẻ bị hở eo thực quản và hẹp thực quản thường dễ bị nôn hơn những trẻ em không bị dị tật thực quản khác.
Các bệnh về ngoại khoa: Nôn ở trẻ cũng có thể là do tắc ruột hoặc lồng ruột. Trong trường hợp này, ngoài nôn trẻ thường cảm thấy đau bụng từng cơn. Trong giai đoạn muộn bụng trướng căn không đi cầu được hoặc có thể đi ngoài ra máu.
Dị tật bẩm sinh: Một số trẻ bị hẹp phì đại môn vị, đặc biệt là trẻ 2 tháng tuổi thường nôn nhiều. Chính vì nôn liên tục khiến trẻ bị mất cân bằng chất điện giải dẫn đến cơ thể suy nhược do thiếu dinh dưỡng và thiếu máu.
Nôn do một số bệnh toàn thân: Suy dinh dưỡng, còi xương, táo bón có thể khiến trẻ bị nôn. Cha mẹ cần đưa con thăm khám sớm.

II. Bố mẹ cần làm những gì khi con bị nôn trớ?

Theo các chuyên gia, hầu hết các trường hợp nôn trớ sẽ tự hết mà không cần điều trị. Tuy nhiên, khi con bị nôn trớ để tạo cảm giác dễ chịu và thoải mái cho bé cha mẹ có thể thực hiện những điều dưới đây:

Khi bé nôn hoặc ói, cha mẹ nên giữ bé thẳng đứng hoặc cho bé nằm sấp hay nghiêng. Mục đích của việc làm này là không cho bé hít chất đã nôn vào phổi và đường hô hấp trên.
Khi trẻ ngủ cho dù là đêm hay trưa phụ huynh cũng nên đặt bé nằm ngửa trên bề mặt phẳng. Tốt nhất không nên để bất cứ vật nào mềm xung quanh chỗ bé nằm. Bên cạnh đó, cũng không cần nâng cao phần đầu của chiếc nôi lên cao trừ khi cha mẹ nhận được lời khuyên từ bác sĩ. Việc làm này sẽ giúp cơ thể tự đẩy chất nôn ra ngoài bảo vệ đường hô hấp khi trẻ bị nôn hoặc ói.
Trẻ em bị nôn thường mất khá nhiều nước. Do đó, cha mẹ cần cho con bú nhiều hoặc cho trẻ uống nhiều nước.
Trong trường hợp trẻ mới tập ăn thức ăn đặc và bị ói, sau khi trẻ bị nôn trong vòng 24 giờ đầu các mẹ đừng cho bé ăn lại.

III. Lời khuyên dành cho phụ huynh giúp ngăn chặn bé bị nôn trớ sau khi ăn

Thông thường nôn trớ thường không đáng quan tâm nếu triệu chứng này thoáng qua. Tuy nhiên, nếu tình trạng này tiếp diễn liên tục hoặc kèm theo bất kỳ biểu hiện khác, cha mẹ nên đưa con đến ngay bệnh viện để thăm khám. Để ngăn chặn tình trạng nôn trớ xuất hiện ở con ngay sau ăn, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

1. Trường hợp trẻ bú sữa

Đối với trường hợp trẻ bú bình: Mẹ nghiêng bình sữa một góc 45 độ và cho con ngậm ngập cổ bình để tránh tình trạng trẻ nuốt quá nhiều không khí vào dạ dày gây nôn trớ.
Trường hợp trẻ bú sữa mẹ: Mẹ bế đầu và thân người của trẻ nằm trên một đường thẳng và đưa mặt của trẻ quay vào vú, mũi đối diện với núm vú. Khi đó, mẹ đỡ mông và ôm sát trẻ vào người. Cho môi trên của trẻ chạm vào người và đợi đến khi miệng trẻ mở ra, mẹ đưa miệng trẻ vào vú sao cho môi dưới của trẻ ở dưới núm vú. Trong quá trình cho bú, mẹ nên cho trẻ bú từ từ và không được để trẻ bú quá no. Tốt nhất nên cho trẻ bú bên trái trước rồi mới chuyển sang bên phải. Việc làm này sẽ giúp lượng sữa tuần hoàn dễ dàng trong dạ dày tránh được tình trạng gây trào ngược. Sau khi trẻ bú xong, mẹ nên bế cho trẻ chơi khoảng 15 phút rồi hãy cho trẻ nằm ngủ để tránh hiện tượng nôn trớ ở trẻ.

Biện pháp phòng ngừa trẻ nôn trớ sau ăn — Để tránh tình trạng trẻ bị nôn trớ sau ăn, cha mẹ không nên cho trẻ bú hoặc ăn trong tư thế nằm.

2. Đối với trẻ ăn dặm

Trong trường này, mẹ không nên ép trẻ ăn quá nhiều, đặc biệt là trẻ mới bắt đầu tập ăn. Tốt nhất nên chia thức ăn của trẻ thành nhiều bữa nhỏ và cho trẻ ăn trong ngày để đảm bảo trẻ vẫn nhận được đủ lượng thức ăn cần thiết. Trong mỗi bữa ăn, không nên cho con ăn kéo dài hơn 30 phút. Bởi thời gian ăn quá lâu sẽ khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi và chán ăn. Đối với một số trẻ không dung nạp được lactose trong sữa bò, cha mẹ nên thay thế bằng một loại sữa thực vật khác như sữa đậu nành. Ngoài ra, phụ huynh cũng có thể cho con uống sữa bò dưới dạng sữa chua.

Lưu ý:

Để tránh trẻ bị nôn trớ sau khi ăn, phụ huynh nên nằm lòng những điểm này:

Việc cho trẻ uống sữa không đảm bảo chất lượng hoặc không đúng cách có thể làm hệ tiêu hóa non nớt của trẻ bị tổn thường. Vì vậy, đối với phần sữa dư thừa trẻ không uống hết, cha mẹ không nên lưu lại bữa sau để tránh tình trạng sữa bị lên men và nhiễm khuẩn.
Bên cạnh đó, trước khi lấy sữa cho con uống phụ huynh cũng cần đảm bảo vệ sinh sạch sẽ. Tốt nhất nên vệ sinh tay và dụng cụ chứa sữa cho trẻ thật sạch.
Không nên cho trẻ uống sữa chung với thuốc tránh tình trạng tương tác gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thu và sức khỏe của trẻ.
Không nên ép con ăn hoặc uống quá nhiều sữa.
Nếu trẻ bị rối loạn tiêu hóa do sữa, cha mẹ nên ngưng cho con uống sữa. Đồng thời đưa con đến bệnh viện để làm khám tổng quát.

Triệu chứng nôn trớ sau khi ăn của trẻ thường không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên lơ là và bỏ qua. Bởi nôn trớ đôi khi là dấu hiệu mà cơ thể muốn cảnh báo trẻ mắc phải một bệnh lý ngoại khoa nào đó. Vì vậy, nếu thấy trẻ bị nôn trớ sau khi ăn kèm theo một vài biểu hiện bất thường, bậc phụ huynh nên đưa con đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán và chữa trị.