Phát ban HIV là gì và điều trị như thế nào?

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ BÁC SĨ NGUYỄN THỊ NHUẦN

Trung tâm Thuốc dân tộc – Nguyễn Thị Định – Hà Nội

Đặt lịch

Hiện tượng phát ban trên da do nhiễm HIV thường xuất hiện trong hai tháng đầu sau khi phơi nhiễm. Nếu nghi ngờ bản thân bị nhiễm virut trên, bạn nên đi khám bác sĩ để xác định rõ nguyên nhân và tìm cách điều trị.

Biểu hiện phát ban trên da ở người bị nhiễm HIV

Người bị phát ban trên da xuất hiện những nốt phát ban có màu đỏ sẫm tại vị trí ngực, thân, chân, đôi khi là bàn tay, bàn chân, thậm chí là miệng, có thể ngứa hoặc không ngứa. Bên cạnh đó, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân như: sốt, tiêu chảy, đau đầu, đau cơ…

Phát ban do nhiễm virus HIV có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng.

Một chứng phát ban trên da khá hiếm gặp nhưng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng khi dùng thuốc kháng virus là hội chứng Stevens – Johnson (SJS). Bệnh gây tổn thương 30% diện tích bề mặt cơ thể với các triệu chứng gồm:

• Mụn nước nổi trên da và niêm mạc
• Phát ban nhanh chóng
• Sốt
• Sưng lưỡi

Tại sao người bị HIV bị phát ban da?

Theo UC San Diego Health, 90% người bị nhiễm HIV xuất hiện các triệu chứng về da và thay đổi ở một số giai đoạn của bệnh.

Phát ban trên da có thể là dấu hiệu phơi nhiễm HIV, do tác dụng phụ của việc dùng thuốc trong việc điều trị virus HIV (được gọi là thuốc kháng virus) hoặc do bệnh nhiễm trùng cơ hội tấn công khi bệnh nhân bước sang những giai đoạn cuối.

1. Do chuyển đổi huyết thanh ở giai đoạn đầu

Thông thường phát ban do phơi nhiễm HIV thường xuất hiện ba tuần đầu (hoặc muộn hơn) sau khi tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Lúc này, hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra một lượng lớn kháng thể để chống lại kháng nguyên gây bệnh. Người ta gọi giai đoạn này là chuyển đổi huyết thanh. Nhiễm trùng có thể được phát hiện thông qua xét nghiệm máu.

Trong vài tuần bị nhiễm HIV, nhiều người xuất hiện các triệu chứng giống cúm và phát ban. Phát ban chủ yếu xuất hiện ở các vị trí như ngực hoặc lưng và không gây ngứa. Quá trình chuyển đổi huyết thanh cũng có thể gây các triệu chứng khác như sốt và sưng hạch bạch huyết.

2. Do dùng thuốc ức chế virus:

Theo Bộ Y Tế và Dịch Vụ Nhân Sinh Hoa Kỳ, các loại thuốc kháng virus có thể gây phát ban gồm có:

• Thuốc chứa chất ức chế men sao chép ngược không nucleoside (NNRTI) như: Abacavir (Ziagen).
• Thuốc chứa chất ức chế men sao chép ngược (NNRTI) như: nevirapine (Viramune).
• Thuốc ức chế protease (PI): Amprenavir (Agenerase) và Tipranavir (Aptivus).

Phản ứng dị ứng với thuốc HIV cũng có thể gây phát ban da màu đỏ. Nhiều người gặp phải phản ứng dị ứng với thuốc HIV cũng có thể bị sốt và đau cơ.

3. Do bệnh cơ hội: viêm da và nhiễm trùng

Khi người bị nhiễm HIV bước sang giai đoạn ba, người bệnh có thể bị phát ban do viêm da hoặc mắc một số bệnh cơ hội khác. Lúc này, hệ thống miễn dịch suy yếu, cơ thể mất dần khả năng chống chọi với những yếu tố nguy cơ gây bệnh, từ đó kích hoạt phản ứng phát ban lên da.

Bệnh viêm da:

Một số bệnh về da có thể gây phát ban khi nhiễm virus HIV đó là:

Viêm mô tế bào: Đây là bệnh nhiễm trùng ở tầng sâu nhất của da gây sưng, viêm đau dữ dội, có thể đi kèm với sốt và lây lan nhanh chóng. Nguyên nhân thường bắt đầu từ một vết cắt nhỏ trên da. Tuy vậy, không phải tất cả các trường hợp da bị trầy xước, rách đều gây viêm tế bào.

Viêm nang lông: Đây là tình trạng các nang lông (nơi mọc ra sợi lông, nằm bên dưới da) bị nhiễm trùng. Viêm nang lông thường xuất hiện tại khu vực chịu nhiều ma sát (do cạo, mặc quần áo bó sát) như chân, mặt… Viêm nang lông có thể xuất hiện rải rác, lẻ tẻ hoặc hợp với nhau thành một cụm lớn gây sưng đỏ, đau, ngứa kèm theo mủ.

Viêm da tiết bã: Có rất nhiều loại viêm da nhưng phổ biến nhất ở đối tượng bị nhiễm HIV vẫn là viêm da tiết bã (hay còn được gọi là chàm bã nhờn). Người bị viêm da tiết bã có biểu hiện: ngứa, da nổi mảng bám lớn kèm vảy tại vị trí da mặt, da đầu, ngực hoặc háng, da nhờn hoặc nhiều dầu, rụng tóc… Nếu không có biện pháp khắc phục sớm, triệu chứng của bệnh càng nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Viêm da dị ứng: Đây là tình trạng viêm mãn tính gây ra phát ban đỏ, có vảy và ngứa da tại các bộ phận của cơ thể như: chân, cổ tay, mí mắt, mặt trong của đầu gối và khuỷu tay…

Viêm da do ánh sáng mặt trời: Hiện tượng trên cũng có thể gây phát ban, nổi mụn nước hoặc hình thành những mảng da khô. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp phải các triệu chứng như: buồn nôn, sốt, nhức đầu…

Sẩn cục: Đây là tình trạng da xuất hiện những mụn lớn trên da tay, chân gây ngứa ngáy, vô cùng khó chịu, càng gãi càng ngứa khiến cho vết thương chảy máu nhiễm trùng…

Bệnh ghẻ: Ghẻ là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng xâm nhập vào lớp thượng bì của da, gây lở loét, ngứa ngáy lên da.

Nhiễm trùng

Phát ban ở người bị nhiễm HIV có thể là do các bệnh nhiễm trùng gây nên. Bao gồm:

Giang mai: Bệnh giang mai là do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Người bị giang mai có thể xuất hiện biểu hiện nổi ban trên khắp bề mặt cơ thể, bộ phận sinh dục. Ở giai đoạn thứ phát, bệnh giang mai có thể gây đau họng, sưng hạch và phát ban.

Nhiễm nấm Cadidan: Nấm miệng hay còn được gọi là nấm lưỡi, tưa lưỡi là tình trạng nhiễm khuẩn nấm Candida albicans ở khoang miệng. Người bị nhiễm nấm có thể xuất hiện các triệu chứng như đau nứt khóe miệng, lưỡi hay vòm miệng xuất hiện lớp váng trắng dày.

Nhiễm Virus Herpes simplex (HSV): Virus Herpes simplex (còn được gọi là Herpes) có hai loại là Virus Herpes simplex 1 (herpes miệng) và herpes simplex 2 (herpes sinh dục). Vi khuẩn Herpes 1 là loại virus gây vết loét ở miệng, mặt, còn herpes 2 là virus gây loét, phồng rộp, đau đớn ở bộ phận sinh dục. Đối với những người bị HIV tiến triển, do hệ miễn dịch suy yếu, các tổn thương do HSV gây ra thường nghiêm trọng và dai dẳng.

Nhiễm virus Herpes zoster (bệnh zona): Bệnh zona là bệnh nhiễm trùng da do virus varicella-zoster, cũng là virus thủy đậu gây nên. Người bệnh zona có dấu hiệu đặc trưng là: da phát ban kèm mụn nước trên thân, mặt, cổ, gây đau đớn và khó chịu. Bệnh zona phổ biến hơn và nghiêm trọng hơn ở những người nhiễm HIV tiến triển.

U mềm lây (Molluscum contagiosum): Những tổn thương trên da do u mềm lây có hình dạng giống như mụn cóc, có thể lây lan cho người khác. Tổn thương trên da do u mềm lây thường không đau nhưng nếu không có biện pháp khắc phục sớm, bệnh sẽ lây lan và phát triển rất nhanh.

Bệnh nhiễm trùng da khác: Nhiều người bị nhiễm HIV có thể nhiễm trùng da do các chủng vi khuẩn tụ cầu xâm nhập và gây bệnh.

Mức độ tiến triển của bệnh theo thời gian

Nguyên nhân gây phát ban do HIV rất đa dạng. Tùy thuộc vào từng loại phát ban, tình trạng sức khỏe, vấn đề chăm sóc sức khỏe và tiếp xúc với da truyền nhiễm, mức độ tiến triển bệnh trên từng đối tượng không giống nhau.

• Phát ban liên quan đến chuyển đổi huyết thanh thường xảy ra ngay sau 2 -3 tuần bị phơi nhiễm và thường tự biến mất sau đó.
• Mức độ tiến triển của phát ban do các bệnh lý mãn tính (chẳng hạn như Herpes, bệnh vẩy nến) phụ thuộc nhiều vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng biểu hiện và chức năng miễn dịch của cơ thể. Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng vi-rút cho herpes, có thể làm giảm mức độ của mỗi đợt bùng phát bệnh.
• Phát ban do nhiễm trùng sẽ biến mất nếu có biện pháp điều trị phù hợp. Tuy nhiên, vì virus HIV làm suy yếu hệ thống miễn dịch nên triệu chứng phát ban hoàn toàn có thể tái phát khi gặp điều kiện thích hợp. 

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bất kì ai cũng có khả năng phơi nhiễm sau khi tiếp xúc với tinh dịch, dịch âm đạo, sữa của mẹ bị nhiễm virus HIV. Những người bị phát ban da hoặc cảm cúm nên liên hệ bác sĩ bởi đây là những dấu hiệu cảnh báo hiệu bạn bị phơi nhiễm HIV. Xét nghiệm HIV là cách duy nhất giúp điều trị hiệu quả và kéo dài sự sống.

Ngoài ra, sau khi tiếp xúc với những yếu tố gây phơi nhiễm HIV sau, người bệnh cũng nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để thăm khám:

• Sử dụng chung kim tiêm để tiêm
• Quan hệ tình dục với người bị nhiễm HIV
• Nuôi con bằng sữa của mẹ có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV.

Những người đã bị nhiễm vi rút HIV nên đi thăm khám bác sĩ khi mới xuất hiện triệu chứng phát ban hoặc khi bệnh trở nên tồi tệ hơn.

Khi phát ban lan rộng kèm theo với các triệu chứng như sưng hạch bạch huyết, sốt, nôn, ói mửa… cần áp dụng biện pháp điều trị y tế khẩn cấp.

Điều trị phát ban do nhiễm HIV

Cho đến hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra cách chữa trị HIV. Điều này có nghĩa là nhiều người buộc phải sống chung với phát ban HIV. Tuy nhiên, bạn có thể dùng một số thuốc điều trị để kiểm soát tình trạng bệnh. Chẳng hạn, một số thuốc không kê đơn như Benadrul hoặc Hydrocortisone Cream có thể giảm ngứa, ổn định bệnh trong một thời gian.

Thay đổi lối sống

Ngoài việc dùng thuốc, thay đổi lối sống cũng là một trong những biện pháp giúp giảm bớt triệu chứng khó chịu của phát ban:

• Tránh nhiệt và ánh sáng mặt trời trực tiếp vì điều này có thể khiến cho tình trạng phát ban trở nên nghiêm trọng hơn.
• Khi bắt đầu một loại thuốc mới, xà phòng, kem dưỡng da, thực phẩm, cần cẩn thận vì chúng có thể kích hoạt phát ban trên cơ thể. Trong trường hợp này, rất có khả năng bạn bị dị ứng. Nếu không chắc chắn nguyên nhân, nên liên hệ với chuyên gia để biết thêm thông tin chi tiết.

Trên đây là một số thông tin về vấn đề phát ban HIV, bạn đọc tham khảo và lưu ý. Nếu như nghi ngờ mình bị phơi nhiễm virus HIV, bạn nên nhanh chóng liên hệ với chuyên gia để được thăm khám và tư vấn biện pháp khắc phục.

ThuocDanToc.vn không đưa ra lời khuyên, chẩn đoán và điều trị y khoa.