Thuốc Penicillamin có tác dụng gì?

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI BÁC SĨ DOÃN HỒNG PHƯƠNG

Trung tâm Thuốc dân tộc – Nguyễn Thị Định – Hà Nội

Đặt lịch

Thuốc Penicillamin thuộc nhóm thuốc xương khớp, thuốc cấp cứu và giải độc. Dược phẩm thường xuyên góp mặt trong đơn thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra thuốc còn có tác dụng khắc phục xơ gan do ứ động đồng, Cystin niệu, viêm gan mạn tính và nhiễm độc kim loại nặng.

• Nhóm thuốc: Thuốc cấp cứu và giải độc, thuốc xương khớp
• Tên khác: Penicillamine
• Dạng bào chế: Viên nhộng, viên nén

Thông tin về thuốc Penicillamin

1. Thành phần

Thuốc Penicillamin được bào chế từ hoạt chất Penicillamin và lượng thành phần tá dược vừa đủ trong một viên nhộng, viên nén.

2. Công dụng

Thuốc Penicillamin có tác dụng ngăn ngừa và điều trị những bệnh lý sau:

• Bệnh viêm khớp dạng thấp trong trường hợp người bệnh giảm đáp ứng với thuốc điều trị thông thường. Tuy nhiên thuốc không có giá trị trong điều trị viêm cột sống dính khớp
• Cystin niệu
• Bệnh Wilson (xơ gan do ứ động đồng)
• Bệnh viêm gan mạn tính tiến triển
• Nhiễm độc kim loại nặng (thủy ngân, đồng, chì).

3. Chống chỉ định

Thuốc Penicillamin chống chỉ định với những trường hợp sau:

• Những người có tiền sử dị ứng với hoạt chất Penicillamin hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc
• Những người đã từng bị thiếu máu không tái tạo, giảm bạch cầu hạt, suy tủy, giảm tiểu cầu nặng
• Bệnh nhân có tiền sử hoặc đang bị Lupus ban đỏ toàn thân
• Phụ nữ mang thai và phụ nữ đang cho con bú.

4. Cách dùng

Viên nén, viên nhộng Penicillamin được sử dụng thông qua đường uống. Người bệnh nên uống trọn một viên thuốc cùng với một cốc nước đầy. Trước khi sử dụng thuốc, người bệnh không nên phá vỡ cấu trúc của thuốc hoặc tán nhuyễn thuốc và không nhai thuốc trước khi nuốt. Đối với những bệnh nhân thường xuyên có cảm giác nôn ói khi sử dụng thuốc (đặc biệt là trẻ em), người bệnh nên sử dụng thuốc cùng với thức ăn. Bởi điều này sẽ giúp bạn tránh khỏi tình trạng uống lại thuốc khi bạn nôn ói.

5. Liều lượng

Tùy thuộc vào độ tuổi mắc bệnh, mức độ phát triển bệnh lý và tình trạng sức khỏe, liều dùng thuốc Penicillamin ở mỗi người không giống nhau.

Liều dùng thuốc trong điều trị viêm khớp dạng thấp tiến triển nặng

Đối với người lớn

• Liều khuyến cáo: Dùng 125 – 250mg/ngày. Cứ sau 4 tuần, tăng liều thêm một lượng bằng với liều ban đầu. Cách mỗi 4 tuần tăng liều một lần cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.
• Liều duy trì: Dùng 500 – 700mg/ngày chia thành 3 lần dùng. Nếu sau vài tháng không thấy cải thiện bệnh, dùng 2000mg/ngày theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Lưu ý:

• Liều dùng thuốc Penicillamin đối với người lớn phụ thuộc vào đáp ứng của từng cá thể
• Người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc khi hiệu quả điều trị không thể đạt được sau 12 tháng dùng thuốc
• Liều dùng đáp ứng chỉ nên duy trì ở mức 6 tháng. Sau đó giảm còn 250mg/ngày duy trì sử dụng trong 2 – 3 tháng
• Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể tái phát sau khi ngưng sử dụng thuốc Penicillamin. Tuy nhiên khi dùng tiếp đợt khác, đa phần những người bệnh đều có đáp ứng.

Đối với trẻ em

• Liều khuyến cáo: Dùng 15 – 20mg/kg/ngày
• Liều khởi đầu: Dùng 2,5 – 5mg/kg/ngày. Tăng liều dùng thuốc 4 tuần/lần. Sử dụng từ 3 – 6 tháng.

Đối với người cao tuổi

• Liều khởi đầu: Dùng 50 – 125mg/ngày trong 4 – 8 tuần. Cứ sau 4 tuần, tăng liều thêm một lượng bằng với liều ban đầu. Cứ sau mỗi 4 tuần tăng liều một lần cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.
• Liều tối đa: 1000mg/ngày.

Lưu ý: Độc tính khi dùng thuốc Penicillamin thường tăng ở người cao tuổi. Tuy nhiên không liên quan đến chức năng thận.

Liều dùng thuốc trong điều trị bệnh Wilson (xơ gan do ứ động đồng)

Đối với người lớn

• Liều ban đầu: Dùng 1500 – 2000mg/ngày, chia thành nhiều lần uống 30 phút trước bữa ăn
• Liều duy trì: Dùng 750 – 1000mg/ngày khi bệnh tình đã được kiểm soát.

Lưu ý: Người bệnh không dùng quá 2000mg/ngày.

Đối với trẻ em

• Liều khuyến cáo: Dùng 20mg/kg/ngày. Chia thành nhiều lần và sử dụng trước bữa ăn
• Liều nhỏ nhất: 500mg/ngày.

Đối với người cao tuổi

• Liều khuyến cáo: Dùng 20mg/kg/ngày. Chia thành nhiều lần và sử dụng trước bữa ăn. Liều dùng cần được điều chỉnh cho đến khi đạt hiệu quả

Liều dùng thuốc trong điều trị sỏi Cystin niệu

Đối với người lớn

• Liều khuyến cáo: Dùng 750mg/ngày, chia thành nhiều lần sử dụng, đặc biệt là trong lúc đi ngủ. Tăng dần liều dùng đến 1500 – 2000mg/ngày. Liều dùng thuốc được điều chỉnh để Cystin thải trừ từ trong nước tiểu dưới 100mg/ngày. Đồng thời cần uống đủ 3 lít nước trong ngày để có thể đảm bảo lưu lượng nước tiểu 2ml/phút.

Đối với trẻ em

• Liều khuyến cáo: Dùng 30mg/kg/ngày, chia thành nhiều lần sử dụng, đặc biệt là trong lúc đi ngủ. Liều điều chỉnh để Cystin thải trừ từ trong nước tiểu dưới 100mg/ngày.

Đối với người cao tuổi

• Liều tối thiểu duy trì sao cho Cystin niệu dưới 100mg/ngày.

Liều dùng thuốc trong phòng ngừa sỏi Cystin niệu

Đối với người lớn

• Liều khuyến cáo: Dùng 250 – 750/ngày, uống trước khi đi ngủ. Điều chỉnh liều lượng để lượng Cystin niệu đạt dưới 100mg/ngày vào nửa đêm. Đồng thời uống đủ 3 lít mỗi ngày.

Đối với trẻ em

Chưa có khuyến cáo liều dùng.

Đối với người cao tuổi

Điều chỉnh liều lượng để lượng Cystin niệu đạt dưới 100mg/ngày

Liều dùng trong điều trị nhiễm độc kim loại nặng

Đội với người lớn

• Liều khuyến cáo: Dùng 1500 – 2000mg/ngày, chia thành nhiều lần uống. Sử dụng cho đến khi lượng chì trong nước tiểu ổn định ở mức 0,5mg/ngày.

Đối với trẻ em

• Liều khuyến cáo: Dùng 20 – 25mg/kg/ngày, chia thành nhiều lần sử dụng và uống trước bữa ăn.

Đối với người cao tuổi

Liều khuyến cáo: Dùng 20mg/kg/ngày, chia thành nhiều lần uống trong ngày. Sử dụng cho đến khi lượng chì trong nước tiểu ổn định ở mức 0,5mg/ngày.

Liều dùng cho điều trị viêm gan mạn tính tiến triển

Đối với người lớn

Sử dụng Penicillamin sau khi đã kiểm soát được sự tiến triển của bệnh lý bằng corticosteroid.

• Liều khởi đầu: Dùng 500mg/ngày, chia thành nhiều lần uống. Trong 3 tháng tăng dần liều lên đến 1,25 gram/ngày.

Lưu ý:

• Trong thời gian tăng liều dùng thuốc Penicillamin, liều dùng corticosteroid phải dược giảm dần và ngưng hẳn
• Trong thời gian điều trị cần kiểm tra chức năng gan thường xuyên để kiểm soát bệnh lý.

Đối với trẻ em và người cao tuổi

Không có khuyến cáo sử dụng.

6. Bảo quản

Thuốc Penicillamin nên được bảo quản tại những nơi khô ráo, thoáng mát, có nhiệt độ trong phòng từ 25 – 30 độ C. Bên cạnh đó, thuốc phải được bảo quản trong vỉ, trong hộp thuốc và trong bao bì kín. Người bệnh không nên tách thuốc ra khỏi vỉ khi chưa sử dụng. Ngoài ra bạn cần tránh để thuốc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, thú nuôi và tầm tay trẻ em. Không để thuốc tại những nơi ẩm ướt.

Những điều cần lưu ý khi dùng thuốc Penicillamin

1. Khuyến cáo khi dùng

Trước khi sử dụng thuốc và trong thời gian sử dụng thuốc Penicillamin, người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:

• Những bệnh nhân đang sử dụng thuốc Penicillamin cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ. Đồng thời thực hiện xét nghiệm phân tích nước tiểu, xét nghiệm máu mỗi tuần trong 2 tháng đầu điều trị và sau những lần thay đổi liều lượng. Sau 2 tháng xét nghiệm 1 lần/tháng. Cần ngưng dùng thuốc khi tiểu cầu giảm còn 120.000/mm3 hoặc lượng bạch cầu dưới 2500/mm3. Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc khi công thức máu đã trở lại bình thường
• Bệnh nhân bị suy thận cần thận trọng khi dùng thuốc Penicillamin. Nếu việc dùng thuốc là cần thiết, người bệnh nên thay đổi liều dùng theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa
• Phụ nữ đang mang thai không nên sử dụng thuốc Penicillamin. Bởi thành phần trong thuốc có thể qua nhau thai, tác động đến mô colagen trong thai dẫn đến tai biến da và những vấn đề liên quan. Đồng thời gây nên hiện tượng quái thai. Nếu việc dùng thuốc là điều cần thiết, người bệnh nên uống thuốc với liều thấp nhất
• Phụ nữ đang cho con bú cần thận trọng khi dùng thuốc Penicillamin. Bởi thuốc có khả năng điều tiết qua sữa mẹ đến trẻ nhỏ khiến trẻ bị ngộ độc. Nếu việc sử dụng thuốc là cần thiết, bạn cần ngưng cho con bú
• Nếu có protein niệu, người bệnh cần theo dõi và định lượng nhiều lần. Cần ngưng dùng thuốc Penicillamin khi có huyết niệu hoặc protein niệu tiếp tục tăng (trên 1 gram/ngày)
• Trong thời gian sử dụng thuốc Penicillamin, người bệnh cần theo dõi chức năng gan 6 tháng 1 lần, chức năng thận 3 tháng 1 lần
• Bệnh nhân không nên lái xe cũng như vận hành máy móc trong thời gian sử dụng thuốc
• Không uống rượu, bia hoặc sử dụng thức ăn chứa cồn trong thời gian chữa bệnh với Penicillamin
• Ở những bệnh nhân điều trị dài hạn với thuốc Penicillamin cần bổ sung 25mg pyridoxin mỗi ngày. Bởi việc sử dụng thuốc sẽ làm tăng nhu cầu về vitamin
• Thuốc Penicillamin có tác dụng trên colagen và eslastin làm chậm lành vết thương. Chính vì thế người bệnh nên giảm liều dùng thuốc còn 250mg/ngày trong 6 tuần trước khi phẫu thuật và trong thời gian sau phẫu thuật cho đến khi vết thương lành hẳn.

2. Tác dụng phụ

Hầu hết những tác dụng phụ của thuốc Penicillamin phụ thuộc vào liều dùng thuốc của người bệnh. Trong số những tác dụng phụ nghiêm trọng, người bệnh có thể tử vong khi giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu hoặc thiếu máu do suy tủy.

Tác dụng phụ thường gặp

• Thay đổi hoặc giảm khẩu vị
• Ức chế tủy xương: Giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu, thiếu máu do thiếu sắt
• Buồn nôn và nôn ói
• Đau tại vùng thượng vị
• Tiêu chảy
• Viêm miệng
• Viêm lưỡi
• Viêm lợi loét
• Mất vị giác
• Nổi mẩn ngứa
• Ngứa ngáy.

Tác dụng phụ ít gặp (tác dụng phụ nghiêm trọng)

• Nổi mẩn ngoài da kèm theo sốt
• Bệnh hạch lympho
• Đau khớp
• Máu: Ban xuất huyết do giảm tiểu cầu, tan máu, thiếu máu, giảm bạch cầu đơn nhân, thiếu máu nhược sắc, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu hạt, suy tủy
• Tái phát tình trạng loét miệng nối dạ dày
• Hội chứng ban đỏ toàn thân
• Kích ứng da
• Viêm da
• Lupus
• Viêm đa khớp
• Viêm gan nhiễm độc
• Ứ mật
• Viêm tụy
• Nhược cơ
• Bệnh thần kinh ngoại vi bào gồm cả hội chứng Guillain – Barré
• Hội chứng thận hư
• Viêm thần kinh mắt
• Giảm thị lực
• Mắt mờ
• Ù tai.

Tác dụng phụ hiếm gặp (tác dụng phụ nghiêm trọng)

• Sốt cao
• Rụng tóc
• Viêm phế quản
• Viêm phế nang dị ứng xơ phổi
• Hen phế quản
• Giảm đường huyết kết hợp với kháng thể kháng insulin
• Viêm mạch thận ác tính
• Viêm đa cơ
• Viêm tắc tĩnh mạch
• Viêm tuyến giáp.

Đa phần những tác dụng phụ phát triển 6 tháng sau lần điều trị đầu tiên. Ban đỏ ngoài da phát triển rất sớm. Tuy nhiên chúng thường mất đi trong vài ngày khi ngưng sử dụng thuốc Penicillamin. Do đó người bệnh có thể bắt đầu lại với liều thấp hơn.

Trong quá trình sử dụng thuốc Penicillamin, nếu nhận thấy những tác dụng phụ xuất hiện thường xuyên hoặc xuất hiện kéo dài, người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc và báo với bác sĩ. Ngoài ra người bệnh cũng cần đến bệnh viện để được xử lý kịp thời khi gặp phải những tác dụng phụ nghiêm trọng.

3. Tương tác thuốc

Thuốc Penicillamin có khả năng tương tác với những loại thuốc điều trị khác. Sự tương tác này làm giảm hoạt động chữa bệnh của các loại thuốc. Đồng thời làm tăng tỉ lệ xuất hiện những tác dụng phụ nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, trước khi sử dụng thuốc Penicillamin, người bệnh cần chia sẻ với bác sĩ về những loại thuốc mà bạn đang sử dụng. Những loại thuốc bạn cần chia sẻ có thể bao gồm: Thuốc theo toa, thuốc không theo toa, thực phẩm chức năng, vitamin, dưỡng chất và các loại thảo dược.

Thuốc Penicillamin có khả năng tương tác mạnh mẽ với những loại thuốc điều trị sau:

• Hợp chất sắt
• Các chế phẩm kháng acid chứa magnesi
• Probenecid: Làm giảm tác dụng của thuốc Penicillamin trong điều trị cystin niệu
• Cloroquin và hydrocloroqui: Không chỉ không có tác dụng điều trị viêm khớp dạng thấp mà còn gây ra nhiều tác dụng phụ và làm giảm tác dụng chữa bệnh của thuốc
• Sulfaslazin: Gây nhiều tác dụng không mong muốn
• Thuốc sốt rét, thuốc độc hại tế bào, Phenylbutazon, Oxyphenbutazon: Làm tăng tác dụng phụ ở máu và thận.

4. Cách xử lý khi dùng thuốc quá liều

Người bệnh không nên sử dụng thuốc Penicillamin quá liều. Bởi thành phần trong thuốc có thể khiến cơ thể của bạn bị sốc và gây ra nhiều phản ứng nghiêm trọng như:

• Động kinh
• Co giật
• Phát ban da
• Ngứa ngáy
• Khó thở
• Chóng mặt nghiêm trọng
• Cơ thể suy yếu
• Nôn không kiểm soát
• Tiêu chảy nặng
• Phản ứng dị ứng
• Rối loạn nhịp tim
• Rối loạn máu…

Trong trường hợp sử dụng thuốc quá liều kèm theo những phản ứng nghiêm trọng trên, người bệnh cần gọi đến Trung tâm y tế hoặc đến bệnh viện để được xử lý kịp thời, tránh gây nguy hiểm.

5. Khi nào cần ngưng sử dụng thuốc?

Người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc Penicillamin và báo với bác sĩ khi nhận thấy quá trình điều trị với thuốc không mang lại hiệu quả, bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra nếu nhận thấy cơ thể xuất hiện nhiều dấu hiệu bất thường, bị dị ứng hoặc xuất hiện những tác dụng phụ nghiêm trọng, người bệnh cũng cần ngưng sử dụng thuốc. Đồng thời đến bệnh viện để được kiểm tra và hướng dẫn xử lý.

Thuốc Penicillamin có khả năng điều trị tốt bệnh viêm khớp dạng thấp, Cystin niệu, bệnh Wilson, viêm gan mạn tính tiến triển, nhiễm độc kim loại nặng. Tuy nhiên bên cạnh tác dụng chữa bệnh, thuốc còn có khả năng gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Chính vì thế người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định và hướng dẫn liều dùng từ bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc, ngưng sử dụng thuốc hoặc thay đổi liều dùng để tránh gây nguy hiểm.