Cây cối xay: Tác dụng, cách chế biến & một số bài thuốc dân gian

Cây cối xay là một loại thảo dược không quá đắt đỏ và quý hiếm. Cối xay thường mọc hoang ở nhiều nơi, khắp cả nước và được xem như một vị thuốc vì có tác dụng tốt cho sức khỏe con người như: giải độc, thanh nhiệt, long đờm, lợi tiểu. Có thể kết hợp cây cối xay với các thảo dược khác để cho ra những bài thuốc trị bệnh đau nhức xương khớp, trĩ,…

Cây cối xay là một thảo dược mọc hoang, không quá quý hiếm nhưng mang lại nhiều tác dụng cho sức khỏe con người.
Cây cối xay là một thảo dược mọc hoang, không quá quý hiếm nhưng mang lại nhiều tác dụng cho sức khỏe con người.

1. Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Cây dằng xay, ma mãnh thảo, nhĩ hương thảo, kim hoa thảo, quỳnh ma;

Tên khoa học: Abutilon indicum;

Họ: thuộc họ Cẩm quỳ hay còn gọi là họ Bông, có danh pháp là Malvaceae.

2. Đặc điểm sinh thái

Mô tả

Cây cối xay trưởng thành thường cao từ 1 – 1,5 met. Toàn thân cây có lông măng mềm. Lá cây cối xay có hình trái tim, ở mép lá có khía răng.

Cây cối xay nở hoa vàng, mọc riêng lẻ ở các kẽ lá. Hoa cối xay thường nở vào độ tháng 2 và tàn vào khoảng tháng 4.

Quả cối xay màu xanh, mỗi quả có đến 20 lá noãn dính nhau, trông giống cối xay. Mỗi lá noãn có chứa khoảng 3 hạt nhẵn, màu đen nhạt. Mùa quả thường rơi vào khoảng tháng 4 đến tháng 6.

Phân bố

Cây cối xay là một loài cây mọc hoang, phân bố ở khắp cả nước. Chúng mọc ở các bãi đất hoang, chân đồi, bờ rào, nương rẫy.

Ngoài mọc hoang, mọc dại, cây cối xay cũng được trồng để làm dược liệu.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến & bảo quản

+ Bộ phận dùng: lá, thân, vỏ thân, quả và rễ của cây cối xay để có thể sử dụng được.

+ Thu hái: Người ta thu hái cây cối xay về làm dược liệu. Hái quả vào độ tháng 5 là thích hợp nhất. Mùa cây ra hoa là thời điểm tốt nhất để thu hoạch lá, thân và rễ. Các bộ phận của cây có thể dùng tươi hoặc dùng khô.

+ Chế biến: Sau khi thu hái, chúng cần được rửa sạch đất cát, thân cây nên cắt khúc ngắn. Để giữ cây dùng dần, có thể phơi khô trong bóng râm hoặc sấy khô. Làm khô dược liệu giúp giữ dược liệu có thể sử dụng được lâu hơn.

4. Tính vị

Cây cối xay có vị ngọt, tính bình, không độc

5. Tác dụng dược lý

Theo Đông y cổ truyền, cây cối xay có các tác dụng như:

  • Giải độc;
  • Thanh nhiệt;
  • Hoạt huyết;
  • Long đờm;
  • Tán phong;
  • Lợi tiểu.

Do đó, cây cối xay thường được sử dụng để điều trị các bệnh như sốt, cảm mạo, phong nhiệt, tiểu vàng đỏ, tiểu rắt buốt, phù thũng, đau đầu, lở ngứa, dị ứng,…

6. Liều dùng, cách dùng

Có rất nhiều cách dùng cây cối xay khác nhau. Bạn có thể sắc những bộ phận của cây còn tươi với nước và uống. Hoặc cũng có thể phơi khô, sao vàng, sau đó thì sắc uống. Bạn có thể sắc, hãm hoặc nấu với những loại thảo dược khác để uống.

Vỏ của thân cây, khi tước sợi ra có thể dùng những sợi màu trắng ấy làm dây buộc.

Về liều dùng, bạn nên dùng dược liệu cây cối xay với liều lượng vừa đủ, không nên lạm dụng, dùng quá liều. Bạn có thể tham khảo liều dùng của thuốc ở những vị lương y, bác sĩ, báo chí và tài liệu uy tín hoặc trong bài viết này.

Cây cối xay có tính bình vị ngọt, có một số công dụng như: thanh nhiệt, giải độc, long đờm,...
Cây cối xay có tính bình vị ngọt, có một số công dụng như: thanh nhiệt, giải độc, long đờm,…

7. Bài thuốc

Một số bài thuốc từ cây cối xay tốt cho sức khỏe, điều trị được bệnh tật mà bạn có thể tham khảo sau đây:

Bài thuốc điều trị cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt 1

Bạn cần chuẩn bị một số nguyên liệu sau:

  • 10 – 16g thân cây cối xay;
  • 8g lá tre;
  • 6g bạc hà;
  • 12g kim ngân hoa;
  • 8g kinh giới.

Cách thực hiện: Nấu các nguyên liệu với khoảng 75ml nước. Nước thuốc sắc lại còn 250ml.

Chia ra 2 lần uống trong ngày, uống trước bữa ăn.

Bài thuốc điều trị cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt 2

Chuẩn bị các nguyên liệu sau:

  • 20g lá cối xay;
  • 10g bạc hà;
  • 20g chỉ thiên;
  • 5g cam thảo;
  • 3 lát gừng tươi.

Cách thực hiện: Sắc với nước uống trong ngày, không để thuốc qua ngày.

Uống thuốc từ 3 đến 5 ngày. Không nên lạm dụng thuốc.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp

Bạn cần chuẩn bị:

  • 5g lá cối xay phơi khô;
  • 5g rễ cây xấu hổ;
  • 3g rau muống biển;
  • 3g lá lốt;
  • 3g lá lạc tiên;
  • 3g rễ cỏ xước.

Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, để ráo. Sau đó thái nhỏ, mang đi phơi khô và hãm lấy nước uống. Uống nước thay trà trong ngày.

Dùng bài thuốc này mỗi ngày, trong vòng 1 tháng.

Bài thuốc chữa tiểu tiện bí, rắt, buốt do thấp nhiệt

Bạn chuẩn bị các nguyên liệu sau:

  • 30g thân cây cối xay;
  • 20g rễ tranh;
  • 20g bông mã đề;
  • 12g râu ngô;
  • 8g cỏ mần trầu;
  • 12g rau má.

Cách thực hiện: Làm sạch các nguyên liệu. Sau đó, nấu chúng với 650ml nước, sắc lại chỉ còn 250ml.

Chia ra 2 lần uống trong ngày, uống trước bữa ăn. Hãy kiên trì dùng thuốc liên tục trong vòng 10 ngày.

Một số bài thuốc dân gian từ cây cối xay có thể điều trị hiệu quả bệnh đau nhức xương khớp, hạ sốt, bệnh trĩ,...
Một số bài thuốc dân gian từ cây cối xay có thể điều trị hiệu quả bệnh đau nhức xương khớp, hạ sốt, bệnh trĩ,…

Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

Bạn hãy chuẩn bị 200g rễ cây cối xay. Sắc rễ cây cối xay với 1 lít nước, cô đặc và uống.

Có thể sắc rễ cây cối xay với nước, dùng hơi nóng để xông hơi. Bên cạnh đó, bạn có thể dùng thuốc, pha với một ít nước ấm để ngâm rửa hậu môn.

Bài thuốc điều trị triệu chứng mề đay

Bạn cần chuẩn bị những nguyên liệu sau:

  • 30g cây cối xay (toàn cây);
  • 100g thịt nạc lợn.

Cách thực hiện: Hầm thịt lợn với cây cối xay. Hầm chín, sau đó ăn thịt lợn và uống nước canh thuốc. Chỉ sử dụng nước hầm trong ngày.

Dùng thuốc từ 7 đến 10 ngày.

8. Lưu ý

Bạn cần lưu ý một số điều khi sử dụng cây cối xay:

  • Phụ nữ có thai không nên dùng cây cối xay;
  • Không tùy ý áp dụng các bài thuốc từ cây cối xay cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ;
  • Hỏi ý kiến bác sĩ về những thực phẩm, thuốc men cần phải kiêng kỵ trong quá trình dùng cây cối xay;
  • Tùy vào cơ địa, cây cối xay có thể không có tác dụng đối với một số trường hợp bệnh nhân.
  • Không nên lạm dụng cây cối xay trong điều trị. Nếu muốn dùng cây cối xay dài hạn, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Cây cối xay có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe con người, có thể kết hợp với những thảo dược, thực phẩm khác để điều trị bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng cây cối xay để điều trị bệnh không có tác dụng thay thế các loại thuốc đặc hiệu bác sĩ chỉ định.

Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng thêm những bài thuốc từ cối xay vào liệu trình điều trị.

Hỏi đáp cùng chuyên gia

  1. Mai Lan HươngMai Lan Hương says: Trả lời

    ui, cái này em thấy ở quanh nhà em có mọc này, mà cứ nghĩ cây dại. Cảm ơn trung tâm đã cũng cấp thông tin hữu ích

  2. Hồng HạnhHồng Hạnh says: Trả lời

    Mình ở Hà Nội, muốn mua 1kg cây côi xay thì gia bao nhiêu? giao hàng lâu không?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarmTrung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, giá 1kg cây cối xay tại Trung tâm là 190.000 đồng. Bạn ở Hà Nội thì bạn sẽ nhận hàng trong vòng 24h sau khi đặt hàng nhé! Bạn vui lòng cung cấp thêm thông tin SĐT để Trung tâm liên hệ xác nhận đơn hàng cũng như tư vấn cụ thể hơn về cách sử dụng. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  3. Cương Cục CưngCương Cục Cưng says: Trả lời

    Cây cối xay chữa táo bón được không ạ? Em chưa bị trĩ nhưng dạo gần đây rất hay bị táo bón, nên lo, sợ để lâu thành bệnh

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarmTrung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn dùng cây cối xay điều trị rất tốt vì có tác dụng nhuận tràng. Kèm theo đó bạn nên có chế độ ăn uống khoa học, tránh đồ cay nóng để đẩy nhanh tình trạng táo bón. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  4. Phú Cường 90Phú Cường 90 says: Trả lời

    Gia thanh o day co ve cao hon so voi noi khac

    1. Minh TrangMinh Trang says:

      Giá có nhỉnh hơn chút xíu nhưng chất lượng đảm bảo anh ạ, chứ mua ngoài nhiều khi giá rẻ hơn xíu mà mình mua phải rác dược liệu vừa hại người mà hóa ra lại đắt chứ. Nhà mua dược liệu ở trung tâm lâu rồi nên em biết. Quan trọng là chất lượng với sự yên tâm.

    2. Chú LanChú Lan says:

      Giá cả thị trường bây giờ nhiễu loạn nhiều lắm, mua bán cái chi cũng phải cẩn thận, chứ ham rẻ vào rồi hại người ra chứ. Hơn nữa ở đây còn được tư vấn cách dùng sao cho phù hợp với chịu trách nhiệm về sản phẩm cho mình, giá vậy là rất phải chăng đó

    3. Nguyễn Thị Hoài NhiênNguyễn Thị Hoài Nhiên says:

      Đúng đấy ạ, mua thuốc phải đảm bảo mới yên tâm dùng, đắt sắt ra miếng chứ em thấy bảo nhiều dược liệu bên trung quốc nhập lậu về việt nam lắm, mà toàn dược liệu bẩn mà bên í coi là rác xong về tay người tiêu dùng mình thôi, có phân biệt được thật giả như nào đâu nên là phải chọn địa chỉ uy tín mua

  5. Trịnh Diệp LandTrịnh Diệp Land says: Trả lời

    Minh bi tri noi dung cay coi xay nay xong voi rua hau mon thay rat tot

  6. Phạm Minh AnPhạm Minh An says: Trả lời

    Bố em năm nay ngoài 50 một chút và bị ù tai, em nghe nói ù tai chữa bằng cây côi xay được đúng không ạ?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bố bạn dùng cây cối xay chữa ù tai rất tốt. Cách dùng là cối xay 60g kết hợp với 100g thịt lợn nấu thành canh ăn với cơm hoặc có thể dùng côi xay sắc nước uông hàng ngày. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

    2. Thanh Thủy Thị ThủyThanh Thủy Thị Thủy says:

      Em thường xuyên làm việc trong môi trường nhiều tiếng ồn, thỉnh thoảng cũng có dấu hiệu của ù tai, lãng tai. Em dùng cay cối xay liệu có được không ạ? Em năm nay 30 tuổi

    3. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn Thủy, trường hợp của bạn dùng cây cối xay để điều trị là rất tốt để phòng các bệnh về tai sau này. Bạn nên dùng 40g cối xay khô đun với 1 lít nước để uống trong ngày nhé. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  7. Trang98Trang98 says: Trả lời

    Cây cối xay này còn trị mụn được nữa đó. Hồi dậy thì em bị mụn khắp mặt, bôi thuốc hoài chẳng được, nó cứ lên lại xuống em phát chán. Mẹ em nghe người ta mách dùng cây cối xay trị mà em dùng sạch mụn thiết

    1. Thu HươngThu Hương says:

      Ban dung nhu nao the?

    2. Trang98Trang98 says:

      Mình lấy một ít lá, giã nát rồi cho thêm ít nước thành hỗn hợp sệt sệt rồi đắp lên mặt. Dùng trong 1 tuần là mụn sạch lắm

  8. Duy XíuDuy Xíu says: Trả lời

    Cây cối xay này là cây tươi hay khô nhỉ?

    1. Hùng MinhHùng Minh says:

      Hình như ở đây chỉ bán cây khô thôi bạn ạ. Nhà mfnh mua dược liệu ở đây toàn dược liệu khô, bảo quản cũng dễ hơn.

    2. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, hiện tại ở trung tâm chỉ cũng cấp dược liệu khô bạn nhé! Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  9. Ngân SuNgân Su says: Trả lời

    Em bị mề đay, nhưng đang cho con bú thì liệu có dùng được cây cối xay không ạ?

    1. Hà Thu HằgHà Thu Hằg says:

      Dùng bình thường chị ạ, có em bé mới không dùng được thôi

    2. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn dùng bình thường nhé. Tuy nhiên bạn cần lưu ý xác định rõ nguyên nhân mề đay từ đâu vì cây cối xay chỉ trị mề đay do dị ứng gây ra. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  10. Ngô Hồng NhungNgô Hồng Nhung says: Trả lời

    Chồng tôi đang điều trị viêm tiền liệt tuyến bằng thuốc tây, dùng kết hợp thêm với cây cối xay có được không ?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào chị, cây cối xay có công dụng lợi tiểu, rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị viêm tuyến tiền liệt. Để sử dụng, chị dùng cây cối xay sắc lấy nước uống trong ngày cho anh nhà. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, chị vui lòng liên hệ số điện thoại 0961.716.466 .
      Cảm ơn chị. Chúc chị sức khỏe.

  11. Duong văn MinhDuong văn Minh says: Trả lời

    Cho mình hỏi bị trĩ nội đã 10 năm rồi sử dụng cây này có hết ko ạ

Ths.BS Nguyễn Thị Tuyết Lan
Nguyên Trưởng khoa khám bệnh - BV YHCT trung ương

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Đối tác

Ông Phạm Minh Đức - 0914530xxx
Thanh Trì, Hà Nội
Đặt mua 1 kg Cỏ Ngọt cách đây 1 phút