Đặt lịch hẹn

×

Thổ hoàng liên

Thổ hoàng liên

Đặt lịch

Thổ hoàng liên có vị đắng, tính hàn, được quy vào kinh Can, Tỷ, Vị, Tâm, Đởm và Đại Tràng. Trong Đông y, dược liệu này có công dụng điều trị các bệnh lý về đường ruột, viêm họng, viêm gan, trực khuẩn, lở loét ở miệng, có tác dụng kháng khuẩn, thanh nhiệt và tiêu viêm.

1. Tên gọi – Họ

• Tên gọi khác: Hoàng liên đuôi ngựa, Mã vĩ hoàng liên
• Tên khoa học: Thalictrum foliosum
• Họ: Thuộc họ Mao Lương (Ranumculaceae)

2. Đặc điểm sinh thái

Mô tả:

Thổ hoàng liên là cây thân thảo, có thân mỏng. Khi trưởng thành, cây cao khoảng 40 – 100 cm. Lá kép, chét hình trứng hoặc bình dầu dục, có cuống dài. Mép lá có khía răng cưa tròn, thưa. Gân lá chét hình chân vịt. Hoa mọc đơn lẻ, theo cụm, phân ra nhiều nhánh nhỏ, có màu trắng hoặc hơi tim tím. Qủa thổ hoàng liên có hình thoi. Rễ dài,màu nâu sẫm, có nhiều mấu, phần thịt có màu vàng tươi giống củ nghệ vàng.

Phân bố:

Cây thổ hoàng liên mọc hoang hoặc được trồng tại các vùng nhiệt đới, vùng núi cao ở một số nước ở Nam Mỹ, Nam Phi, các tỉnh Ấn Độ, Đài Loan, Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây thường mọc hoang ở vùng núi Tây Bắc như: Lào Cai, Hà Giang, Vĩnh Phúc,…

3. Bộ phần dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

Bộ phận dùng: Dùng bộ phận thân rễ cây thổ hoàng liên để làm thuốc.

Thu hái: Thu hoạch thân rễ của những cây đã trưởng thành, thường được thu hoạch vào mùa thu đông, trời khô ráo.

Chế biến: Đem những thân rễ thổ hoàng liên thu hoạch được rửa bằng nước sạch để loại bỏ đất, cát, tạp chất, loại bỏ các rễ con và gốc thân. Sau đó đem phơi dưới 3 – 4 ngày nắng hoặc sấy khô, thái thành từng lát mỏng để dùng hoặc tán thành bột mịn.

Bảo quản: Sau khi chế biến, cần bảo quản dược liệu ở nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng, tốt nhất nên bảo quản trong bao bì hoặc hộp kín và cần đậy kín để tránh lên móc, nấm.

4. Thành phần hóa học

Bộ phận thân rễ thổ hoàng liên có chứa các chất sau:

• Berberine
• Palmatine
• Jatrorrhizine
• Thalictrine

5. Tính vị

Thổ hoàng liên có vị đắng, tính hàn.

6. Quy kinh

Thổ hoàng liên được quy vào Can, Tỳ, Vị, Đởm, Tâm và Đại tràng.

7. Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại: Chưa được nghiên cứu.

Theo Y học cổ truyền: Trong Đông y, thổ hoàng liên có tác dụng:

• Chữa viêm ruột, viêm gan
• Chữa viêm họng
• Chữa đau mát
• Chữa lỵ trực khuẩn
• Chữa sốt cao
• Trị trĩ
• Sát khuẩn, kháng khuẩn
• Tiêu viêm
• Thanh nhiệt, giải độc

8. Liều lượng – Cách dùng

Dùng thuốc ở dạng tán nhỏ thành một mịn, hoàn thành viên, thuốc đắp vùng loét hoặc dạng nước sắc đặc. Sử dụng thổ hoàng liên mỗi ngày 4 – 12 gram.

9. Bài thuốc

Thổ hoàng liên có thể được dùng thay thế Hoàng liên bởi cả hai dược liệu này có công dụng tương tự nhau, chỉ khác nhau ở mức độ nặng nhẹ. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng thổ hoàng liên bạn đọc có thể tham khảo:

Bài thuốc trị ung thư phổi:

Dùng Thổ hoàng liên, Bồ công anh, Bắc sa sâm, Ngư tinh thảo mỗi vị 15 gram, Đại cốt bì, Kim ngân hoa, Bạch truật, Sơn dược mỗi vị 10 gram, 20 gram Phục linh cùng với 4 gram Cam thảo. Đem các vị thuốc trên sắc với 3 phần nước còn lại 1 phần nước để uống trong ngày, dùng thuốc khi còn nóng.

Bài thuốc chữa xơ gan, cải thiện chức năng gan, gan suy kiệt do ung thư:

Dùng 15 gram Thổ hoàng liên, 20 gram Hoàng kỳ, Tích tuyết thảo, Phục linh, Sinh cái sam mỗi vị 12 gram cùng với Uất kim và Xa tiền tử mỗi vị 10 gram. Sắc các vị thuốc trên để uống mỗi ngày, nên dùng thuốc còn nóng, nếu nguội nên hâm lại trước khi dùng.

Bài thuốc chữa trĩ:

Dùng Thổ hoàng liên và đậu đỏ với liều lượng bằng nhau, tán nhỏ, trộn đều rồi đắp lên vị trí bị thương đều đặn mỗi ngày.

Bài thuốc kích thích tiêu hóa:

Dùng 0.5 gram Thổ hoàng liên, 1 gram Đại hoàng và 0.75 gram Quế chi, đem tất cả nguyên liệu trên thái nhỏ rồi tán thành bột mịn. Chia hỗn hợp bột trên thành 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc chữa tưa lưỡi, sưng lưỡi, viêm miệng, lở môi:

Dùng Thổ hoàng liên đem thái nhỏ rồi trộn một ít mật ong, dùng để ngậm mỗi ngày.

Bài thuốc chữa lỵ trực khuẩn:

Dùng 12 gram Thổ hoàng liên, đem tán thành bột mịn. Sử dụng 2 gram cho mỗi lần uống, uống mỗi ngày 2 lần. Hoặc có thể dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm với liều lượng bằng nhau để sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa lở loét do độc nhiệt:

Dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm mỗi vị 8 gram cùng với 12 gram Chi tử đem sắc lấy nước dùng.

Bài thuốc chữa sốt cao, sốt phát ban:

Dùng Thổ hoàng liên, Đại hoàng, Chi tử mỗi loại 8 gram. Đem tất cả các vị thuốc trên sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa đau mắt đỏ, chảy nước mắt, viêm mang tiếp hợp mắt:

Dùng Thổ hoàng liên, Hoa cúc, Dành dành mỗi vị 8 gram cùng với Xuyên khung và Bạc hà mỗi vị 4 gram. Đem tất cả các vị thuốc trên sắc để xông vào mắt và để dùng, thực hiện mỗi ngày 3 lần sau bữa ăn.

Bài thuốc chữa nghiện rượu:

Dùng Thổ hoàng liên, Ngũ vị tử, Can cát cùng với Mạch môn đông sắc lấy nước dùng.

10. Lưu ý

Thổ hoàng liên chống chỉ định các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần có trong dược liệu này. Người khí hư, tỳ vị hư hàn không được khuyến cáo sử dụng.

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc các thông tin về dược liệu thổ hoàng liên cũng như các bài thuốc sử dụng dược liệu này. Thổ hoàng liên được dùng thay thế hoàng liên trong các bài thuốc bởi hai dược liệu này có công dụng tương tự nhau.

Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, công dụng của dược liệu này chưa được công bố chính xác công dụng của chúng. Vì vậy, người bệnh cần lưu ý trước khi sử dụng và không được tự ý khi chưa có chỉ định của bác sĩ hoặc lương y.