Cây chè dây: mô tả, tính vị, công dụng và các bài thuốc chữa bệnh

Cây chè dây là một loại thực vật hai lá mầm thường sinh trưởng ở những triền núi. Cây thường được người dân sử dụng để làm trà thảo dược và dược liệu để chữa trị bệnh.

Cây chè dây thuộc họ Nho có tên khoa học Ampelopsis cantoniensis
Cây chè dây thuộc họ Nho có tên khoa học Ampelopsis cantoniensis

1/ Tên gọi, chủng loại

Tên gọi khác: bạch liễm, thau rả, khau rả, điền bồ trà, hồng huyết long, ngưu khiên tỵ, chè hoàng gia, song nho Quảng Đông,…

Tên khoa học: Ampelopsis cantoniensis.

Họ: thuộc họ Nho có họ khoa học là Vitidaceae.

2/ Đặc điểm sinh thái

Mô tả

Cây chè dây thuộc dạng dây leo, có thân và cành cứng hình trụ mảnh, có tua cuốn mọc đối diện với lá chia thành 2 – 3 mảnh.

Lá cây chè dây là lá kép, mọc so le với nhau, có từ 7 – 13 lá chét. Mép lá có răng cưa, nhẵn, mặt trên của lá lúc khô có những vết trắng loang lổ như bị nấm mốc.

Hoa chè dây có màu trắng, hình ngù thường mọc đối diện với lá. Quả mọng hình trái xoan, khi chín có màu đen, mỗi quả có từ 3 – 4 hạt. Mùa hoa thường bắt đầu từ tháng 6 – 7, mùa quả là tháng 9.

Phân bố

Cây chè dây thường mọc trên các triền núi. Trên thế giới cây chè dây có nhiều ở các nước Trung Quốc, Ấn Độ, Lào, Indonesia… Ở Việt Nam, chè dây phân bồ chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Hà Giang, Hà Tĩnh…và một số tỉnh khác như Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Nai.

Mô tả chi tiết cây chè dây
Mô tả chi tiết cây chè dây

3/ Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

Bộ phận sử dụng: toàn bộ phần thân cây.

Thu hái: cây chè dây được thu hái vào thời điểm cây chưa ra hoa bằng cách cắt cả phần thân cây và lá. Chè dây có thể thu hoạch quanh năm.

Chế biến: sau khi thu hái xong đem đi rửa thật sạch để loại bỏ bụi bẩn, sau đó thái nhỏ rồi phơi khô hoặc sấy.

Bảo quản: để chè dây không bị hư hỏng và nấm mốc nên cất ở nơi khô ráo, tránh để nơi ẩm mốc. Thỉnh thoảng đem ra phơi nắng lại.

4/ Thành phần hóa học

Cây chè dây chứa các thành phần hóa học gồm flavonoid, tanin, đường glucase và đường Rhamnese.

Trong đó hàm lượng flavonoid chiếm nhiều nhất tới 18,15%, tồn tại dưới hai dạng là aglycon và glycosid. Hỗn hợp Flavonoid chứa myricetin 5,32% và dihydromyricetin 53,83%.

5/ Tính vị

Cây chè dây có vị ngọt đắng, tính mát và rất lành tính.

6/ Quy kinh

Cây chè dây quy vào kinh tì, vị

7/ Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Thành phần flavonoid có trong cây chè dây có tác dụng giảm đau, làm liền các vết loét dạ dày và có tác dụng hiệu quả trong việc diệt xoắn khuẩn Helicobacter pylori – là loại xoắn gây ra tình trạng viêm loét dạ dày, tá tràng.

Ngoài ra, thành phần flavonoid còn có tác dụng  giải độc gan theo cơ hế chống oxy hóa khử gốc tự do và an thần. Vì vậy sử dụng chè dây để điều trị bệnh dạ dày sẽ không gây cảm giác khó chịu hay mệt mỏi.

Theo Y học cổ truyền

Tác dụng: chè dây là một dược liệu quý giúp tiêu hóa tốt, dễ ngủ, giúp giảm đau, chống viêm loét dạ dày, kháng khuẩn và chống oxy hóa.

Công dụng: chữa trị viêm loét dạ dày tá tràng, viêm két mạc cấp tính, viêm gan thể hoàng đản, cảm mạo phong nhiệt, viêm họng, mụn nhọt, chữa viêm kết mạc.

8/ Liều dùng và cách dùng

Mỗi ngày sử dụng 10 – 50g chè dây đem đi pha với nước sôi để uống như uống trà hoặc sắc cùng các vị thuốc khác để uống.

Cây chè dây sau khi phơi khô sẽ có nhiều đốm trắng
Cây chè dây sau khi phơi khô sẽ có nhiều đốm trắng

9/ Một số bài thuốc từ cây chè dây

Chữa đau dạ dày

Mỗi ngày sử dụng 30 – 50g chè dây đem đi pha trà hoặc sắc nước uống để chữa trị bệnh. Một đợt điều trị bệnh từ 15 – 30 ngày.

Phòng bệnh sốt rét

Dùng các dược liệu gồm chè dây 60g, lá hồng bì 60g, rễ cỏ xước 12g, lá đại bì 12g, lá tía tô 12g, lá hoặc vỏ cây với 12g, rễ xoan rừng 12g đem đi thái nhỏ và phơi khô. Sau đó cho các nguyên liệu vào sắc chung với 400ml nước, đến khi nước cạn còn 100ml thì đem ra uống. Bài thuốc nên sử dụng 3 ngày 1 lần.

Chữa tê thấp, đau nhức

Dùng một nắm lá chè dây tươi đem đi giã nát, sau đó hơ nóng qua lửa rồi gói vào một mảnh vải sạch để đắp trực tiếp lên vị trí bị đau, nhức.

Chữa cảm mạo, phát sốt, hầu họng sưng đau

Dùng 15 – 60g cây chè dây đem đi sắc nước uống mỗi ngày.

Chữa đau thắt bung trên, tiêu chảy

Dùng cây chè dây tươi 50g, gừng tươi 15g đem đi sắc chung với 2 chén nước để uống. Đối với trẻ em, người già hoặc bệnh nhẹ có thể giảm bớt liều lượng.

Chữa ổ mủ do nhiễm trùng

Chè dây 15g đem sắc với rượu và nước với tỉ lệ 1 rượu: 1 nước để uống hoặc hầm chung với thịt heo nạc để ăn.

10/ Lưu ý khi sử dụng chè dây

Chè dây sau khi phơi khô sẽ có màu trắng lốm đốm đây chính là phấn của chè dây vì vậy đừng nhầm tưởng là mốc mà bỏ đi. Chè dây có nhiều phấn là loại chè dây chất lượng và tốt.

Thời gian sử dụng chè dây để chữa trị bệnh dạ dày tốt nhất là vào buổi sáng khi bụng đói.

Chè dây là một loại dược liệu lành tính vì vậy không gây ra tác dụng phụ khi sử dụng.

Trên đây là một số thông tin tham khảo về cây chè dây, nếu bạn muốn sử dụng chè dây để làm thuốc chữa bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn.

Hỏi đáp cùng chuyên gia

  1. Vũ ToảnVũ Toản says: Trả lời

    Cho tôi hỏi tôi bị dạ dày mấy năm nay, ăn uống không ngon miệng, miệng hay bị chua và không có cảm giác thèm ăn, trường hợp như của tôi có thể sử dụng được chè dây không vậy. Tư vấn giúp tôi

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, đối với các triệu chứng như bạn miểu tả bên ạnh việc sử dụng chè dây thì cần phải sử dụng thêm một số vị thuốc khác như tam thất, … để có kết quả tốt nhất nhé. Để được tư vấn cụ thể bạn có thể để lại SĐT hoặc liên hệ hotline 096 171 6466. Trân trọng./.

  2. Nguyễn Hồng Anh - Vĩnh PhúcNguyễn Hồng Anh - Vĩnh Phúc says: Trả lời

    Em đặt mua 2kg chè dây và 1 kg xạ đen về Vĩnh Phúc, trung tâm xác nhận đơn thuốc và tư vấn giúp em, em xin cám ơn rất nhiều ạ

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trung tâm đã nhận được thông tin của bạn và sẽ sẽ gọi điện xác nhận đơn hàng với bạn nhé. Cám ơn bạn đã quan tâm và sử dụng sản phẩn của trung tâm!

    2. Tứ AkTứ Ak says:

      Ở đây chất lượng thế nào mà đặt mua nhiều vậy, mình có lượn một vòng dược liệu thấy giá ở đây cũng không phải là rẻ

    3. Thu Thu HiềnThu Thu Hiền says:

      Đắt gì bạn, mấy loại thuốc này giá rẻ không mà, chè dây ở đây bán có 300 nghìn một cân so với chất lượng quá là tốt. Mấy loại này ra chợ mua cũng có nhưng mua ở đây về so với mua hàng chợ chất lượng khác nhau lắm, nhìn qua đã khác rồi. Mà hàng chợ là hàng không rõ nguồn gốc, biết họ lấy ở đâu về để bán nên tốt nhất cứ mua hàng đảm bảo. Ở đây họ có uy tín, có thương hiệu rõ ràng, mua ở đây là yên tâm nhất rồi đó

    4. Ngọc ThúyNgọc Thúy says:

      Tôi đã đặt mua 1 tháng và vừa đặt thêm tháng thứ 2. Nếu chưa yên tâm bạn cứ đặt mua trước 1 tháng xem tình hình như thế nào, ỏn thì đặt mua tiếp. Lúc đặt mua còn được bác sĩ tư vấn thêm mà

  3. Thị MaiThị Mai says: Trả lời

    Xin hỏi chè dây có khó uống không, uống chè dây có đắng không vậy, con tôi 15 tuổi có thể sử dụng được không?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, chè dây rất dễ uống bạn nhé, Đắng nhẹ uống hậu vị ngọt, trẻ em cũng có thể uống được bạn nhé. Bạn cần hỗ trợ thêm vui lòng liên hệ hotline 096 171 6466. Trân trọng

  4. Trần DũngTrần Dũng says: Trả lời

    Cho hoi co the dung che day de thay nuoc uong hang ngay duoc khong vay

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, Bạn có thể dùng trà dây thay cho nước để uống trong ngày mà không lo có tác dụng phụ nhé. Có thể uống nóng hoặc uống khi trà nguội (Có thể dùng lạnh, nhưng không quá lạm dụng, khuyến cáo nên dùng trà lúc nước còn nóng là tốt nhất). Tuy nhiên không dùng trà đã để qua đêm vì có thể gây đầy bụng do các vi sinh vật lên men gây ra. Thông tin đến bạn!

  5. Lê Thị GiangLê Thị Giang says: Trả lời

    Cho mình hỏi khi sử dụng chè dây có cần lưu ý gì không vậy, mình nghe nói chè dây này tốt cho bệnh dạ dày, hiện mình đang bị dạ dày nên muốn mua nhưng cũng muốn tìm hiểu xem có cần lưu ý gì không để biết bản thân có phù hợp hay không, mình bị bệnh dạ dày 5 năm nay chữa mãi không khỏi thực sự rất nản

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, chè dây có tác dụng rất tốt đối với bệnh dạ dày, tuy nhiên trong quá trình sử dụng cần phải lưu ý một số vấn đề sau:
      – Mỗi ngày bạn chỉ nên dùng 60 đến 70g chè dây thôi. Nếu dùng hết nước 1 thì bạn có thể pha thêm nước 2 cũng được. Chứ không cho thêm chè dây vào.
      – Thời điểm tuyệt vời nhất là dùng chè trước khi ăn 30p để không ảnh hưởng đến bữa ăn. Cũng như giúp chè phát huy hết công dụng.
      – Nước chè để qua đêm hay bị thiu vì vi khuẩn tấn công vào rồi. Vì thế nhất định không được dùng nhé!
      Chúc bạn sớm khỏi bệnh!

    2. Ngọc - 89Ngọc - 89 says:

      Dùng chè dây đơn giản mà, chả cần phải lưu ý gì hết. Mỗi ngày một nắm hãm như hãm nước trà là được, cực kỹ đơn giản và dễ sử dụng luôn. Nhà mình toàn đặt của vietfam này, ngày nào cũng uống hết nên dạ dày nhà mình ai cũng tốt, không có ai bị đau dạ dày mặc dù chồng mình cũng hay phải uống rượu

  6. Trần Thị HàTrần Thị Hà says: Trả lời

    Mẹ tôi hay bị chướng bụng, đầy hơi, ợ chua, trào ngược dịch dạ dày, mẹ tôi 60 tuổi xin hỏi có thể sử dụng được chè dây này không vậy

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, Đối với trường hợp của mẹ bạn sử dụng chè dây được nhé, tuy nhiên để có hiệu quả tốt nhất thì cần phải kết hợp thêm một số vị thuốc khác. Bạn có thể để lại SĐT hoặc liên hệ vào số 096 171 6466 để được bác sĩ tư vấn cụ thể nhé. Thân ái!

  7. TuấnTuấn says: Trả lời

    Em bị đau dạ dày và huyết áp thấp có thể sử dụng chè dây được hay không vậy?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn vẫn sử dụng chè dây được nhé

  8. Hoàng Văn CaoHoàng Văn Cao says: Trả lời

    Cho tôi hỏi một chút làm sao biết được thế nào là chè dây chất lượng và thế nào là không chất lượng vậy. Có điều gì để nhận biết hay không vậy

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, Loại chè dây ngon là những lá có màu xanh nhạt, mùi thơm. Trên mỗi búp chè lại có nhiều lớp phấn trắng mịn. Màu sắc chè và lớp phấn là những yếu tố bạn cần quan tâm hàng đầu nếu muốn mua được chè dây ngon.
      Nhiều người lầm phấn trắng là do chè bị mốc. Thực ra không phải. Đây là chất có tự nhiên trong chè qua chế biến mà có thôi. Nếu chè dây có phấn trắng nhiều mới là chè ngon, chế biến đúng.
      Thông tin đến bạn!

  9. Trịnh QuyếtTrịnh Quyết says: Trả lời

    Trào ngược dạ dày và miệng nhiều bột dùng chè dây có hiệu quả không, uống mấy kg thì được vậy

  10. DuyDuy says: Trả lời

    Năm ngoái tôi nội soi bác sĩ kết luận viêm lét hang vị dạ dày – tá tràng, đã uống thuốc và đỡ được một thời gian. Tháng nay tôi lại bị đau lại, đau nhiều hơn trước, nếu tôi sử dụng chè dây có hiệu quả không vậy, dùng có bị tái lại không có an toàn không

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, với triệu chứng như bạn miêu tả sử dụng chè dây rất hiệu quả nhé. Trong thời gian sử dụng bạn kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp để bệnh tiến triển tốt nhất nhé. Trân trọng./.

  11. kieu van tukieu van tu says: Trả lời

    Có thể uống chè dây thay cho nước chè khác được không hay chỉ người bị bệnh mới uống và uống theo liều lượng của bài viết trên

Ths.BS Nguyễn Thị Tuyết Lan
Nguyên Trưởng khoa khám bệnh - BV YHCT trung ương

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Đối tác

Ông Phạm Minh Đức - 0914530xxx
Thanh Trì, Hà Nội
Đặt mua 1 kg Cỏ Ngọt cách đây 1 phút