Bài thuốc trị bệnh từ ngũ gia bì và những điều cần kiêng kỵ khi sử dụng

Dược liệu ngũ gia bì có vị đắng, cay, tính ôn, tác dụng trừ phong thấp, minh mục, thất thương, tiêu thủy, hóa đờm, dưỡng thận,… Ngũ gia bì được sử dụng trong bài thuốc trị đau nhức xương khớp, suy nhược cơ thể, huyết áp và mỡ trong máu cao,…

cây ngũ gia bì có mấy loại
Ngũ gia bì còn có tên gọi là Cây lằng, Xuyên gia bì, Ngũ gia bì gai,…

1. Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Cây đáng, Ngũ gia bì chân chim, Cây lằng, Xuyên gia bì, Ngũ gia bì gai,…

Tên khoa học: Acanthopanax aculeatus, Acanthopanax trifoliatus, Acanthopanax aculeatum.

Họ: Ngũ gia bì (danh pháp khoa học: Araliaceae).

2. Đặc điểm sinh thái

Mô tả:

Ngũ gia bì là cây thân nhỏ, chiều cao trung bình từ 2 – 3m, thân có nhiều gai. Lá mọc so le, hình kép chân vịt có từ 3 – 5 lá chét, phiến lá thuôn dài hoặc có hình bầu dục, đầu nhọn, phía cuống hơi thóp lại. Cuống là dài khoảng 4 – 7cm. Học mọc ở đầu cành, màu vàng xanh, mọc chủ yếu vào đầu mùa hạ. Quả mọng, khi chín có màu đen, hình cầu, đường kính khoảng 2.5mm.

dụng của cây ngũ gia bì
Học ngũ gia bì có màu vàng xanh, mọc chủ yếu vào đầu mùa hạ

Phân bố:

Cây mọc hoang nhiều tại các địa phương ở nước ta, chủ yếu ở Cao Bằng, Sa Pa, Phú Thọ, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Thái Nguyên, Tuyên Quang,… Thảo dược này cũng có mọc và sinh trưởng tại một số địa phương ở Trung Quốc (Tứ Xuyên và Quảng Châu).

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

Bộ phận dùng: Rễ nhỏ, vỏ của rễ, vỏ của thân và lá được sử dụng để làm thuốc.

Thu hái: Thu hái chủ yếu vào mùa hạ và mùa thu.

Chế biến: Sau khi lấy rễ, rửa sạch đất cát, đem tách vỏ phơi khô và dùng.

Bảo quản: Nơi khô thoáng.

4. Thành phần hóa học

Vỏ ở thân có chứa từ 0.9 – 15 tinh dầu, vỏ rễ và vỏ cành chứa saponin triterpene.

5. Tác dụng dược lý

+Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

  • Tác dụng giảm mệt mỏi, chống suy nhược được đánh giá tốt hơn nhân sâm (theo Trung Dược Học).
  • Thảo dược có tác dụng tăng thể lực, trí lực và chống lão suy, thúc đẩy quá trình chuyển hóa, tăng chức năng tuyến sinh dục và xúc tiến tổ chức tái sinh (theo Trung Dược Học).
  • Tác dụng tăng sức chịu đựng của cơ thể trong những điều kiện như rối loạn nội tiết, thiếu oxy, nhiệt độ cao, tăng huyết áp, nhiễm độc, phóng xạ,… (theo Trung Dược Học).
  • Thảo dược có khả năng điều chỉnh quá trình ức chế và hưng phấn của trung khu thần kinh nên có tác dụng an thần rõ rệt. Tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh của thảo dược không ảnh hưởng đến giấc ngủ (theo Trung Dược Học).
  • Tác dụng tăng cường hệ miễn dịch bao gồm tăng nhanh sự hình thành các kháng thể, tăng khả năng thực bào của hệ tế bào nội bì võng, kháng tế bào ung thư, tăng trọng lượng của lách, kháng virus và cân bằng các phản ứng của hệ miễn dịch (theo Trung Dược Học).
  • Thảo dược có tác dụng giãn mạch nhằm hạ huyết áp và tăng lưu lượng máu động mạch vành (theo Trung Dược Học).
  • Ngũ gia bì có tác dụng chống ung thư (theo Trung Dược Học).
  • Dược liệu có tác dụng chống viêm đối với phản ứng viêm cấp và mãn tính (theo Trung Dược Học).
  • Tác dụng cầm ho, long đờm và giảm cơn ho do suyễn.

+Theo y học cổ truyền:

  • Hạ khí bổ ngũ lao, minh mục và thất thương (theo Nhật Hoa Tử Bản Thảo).
  • Mạnh gân xương (theo Bản Thảo Cương Mục).
  • Mạnh gân xương và trừ phong thấp (theo Đông Dược Học Thiết Yếu).
  • Phúc thống, ích khí, chủ tâm phúc sán khí, trị ung nhọt lở loét và trẻ em không đi được (theo sách Bản Kinh).
  • Minh mục (làm sáng mắt), trị chứng trúng phong, bổ ngũ lao thất thường, hạ khí, khớp xương co cứng (theo Nhật hoa tử bản thảo).
  • Ích tinh, tằn trí nhớ, bổ trung và mạnh gân xương (theo Danh Y Biệt Lục).
  • Trừ thấp, ích tinh, tiêu thủy, hóa đờm, dưỡng thận, trừ phong (theo Bản Thảo Tái Tân).
  • Cường gân cốt, trừ phong thấp và tiêu phù.
  • Trị nam tử dương nuy (chứng rối loạn cương dương), tiểu khó, âm nang lở chảy nước, nữ nhân ngứa âm hộ, hư gầy, lưng đau, tê yếu chân tay, thuốc bổ trung ích tinh, tăng trí nhớ và mạnh gân xương (theo sách Danh y biệt lục).

6. Tính vị

Vị cay, tính ôn (theo Bản Kinh và Đông Dược Học Thiết Yếu).

Vị đắng, cay, tính ôn (theo Trung Dược Học).

7. Qui kinh

Qui vào kinh Thận, Can ((theo Trung Dược Học, Đông Dược Học Thiết Yếu).

Qui vào kinh Phế, Thận (theo Lôi Công Bào Chế Dược Tính Giải).

8. Cách dùng, liều dùng

Có thể dùng thuốc ở dạng tươi (giã nát đắp ngoài), sắc nước uống, ngâm rượu, tán bột làm hoàn,… Mỗi ngày chỉ nên dùng từ 5 – 15g.

9. Bài thuốc

Với tác dụng dược lý đa dạng, ngũ gia bì được ứng dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh từ dân gian.

cây ngũ gia bì có độc không
Ngũ gia bì được dùng để trị huyết áp cao, mỡ trong máu, đau nhức do phong thấp,…
  • Bài thuốc trị cơ thể mệt mỏi, liệt dương, đau nhức do phong thấp: Dùng ngũ gia bì sao vàng 100g ngâm trong 10 ngày với rượu 30 độ 1 lít. Mỗi ngày uống từ 24 – 40ml trước khi ăn tối.
  • Bài thuốc trị suy nhược cơ thể ở nữ giới: Dùng mẫu đơn bì, đương quy, xích thược và ngũ gia bì mỗi thứ 40g. Đem các vị tán bột mịn, mỗi lần dùng 4g, ngày dùng 2 lần.
  • Bài thuốc trị mỡ trong máu cao, ngực đau thắt: Dùng chất chiết xuất từ nam ngũ gia bì chế thành viên. Ngày dùng 3 lần, mỗi lần 3 viên, duy trì liên tục từ 1 – 3 tháng.
  • Bài thuốc trị bạch cầu giảm: Dùng viên ngũ gia bì, uống hằng ngày.
  • Bài thuốc trị huyết áp thấp: Dùng viên ngũ gia bì, ngày dùng 3 lần, mỗi lần 5 viên. Một liệu trình kéo dài khoảng 20 ngày.
  • Bài thuốc trị thấp khớp: Dùng mộc qua, ngũ gia bì, tùng tiết mỗi thứ 120g. Đem các vị tán bột, mỗi lần dùng từ 3 – 4g, ngày dùng 2 lần.
  • Bài thuốc trị gãy xương: Dùng địa cốt bì và ngũ gia bì, mỗi thứ 40g. Đem các vị tán bột, dùng thịt 1 con gà nhỏ, đem giã nát và trộn với thuốc. Sau đó dùng đắp bên ngoài chỗ xương gãy, bó cố định, sau khoảng 1 tuần thì bỏ nẹp.

10. Kiêng kỵ

+Người âm hư hỏa vượng nhưng không có thấp nhiệt không nên dùng bài thuốc từ ngũ gia bì.

+Ngũ gia bì là tên gọi của nhiều dược liệu khác nhau, cần chú ý để tránh nhầm lẫn.

+Kỵ các loại thuốc từ Tây y như Clopiogrel, Aspirin và Dipyridamode.

Thông tin về dược liệu ngũ gia bì trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không phải tư vấn chuyên môn. Trước khi thực hiện những bài thuốc trị bệnh từ dược liệu này, bạn cần trao đổi với thầy thuốc về tác dụng và liều dùng cụ thể.

Hỏi đáp cùng chuyên gia

  1. Hiêu FamHiêu Fam says: Trả lời

    Muốn chữa đau lưng, đau đốt sống cổ thì dùng như nào?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn bị đau xương dùng ngũ gia bì sử dụng rất tốt. Để hiệu quả thì bạn nên kết hợp thêm với cây chìa vôi, cỏ xước để sắc uống nhé. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

    2. Hiêu FamHiêu Fam says:

      Tt có cung cấp cây cỏ xước với chìa vôi không ?

    3. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Trung tâm hiện tại cung cấp đủ những dược liệu bạn cần. Bạn vui lòng để lại thông tin SĐT để xác nhận đơn hàng vàn nhận tư vấn cách dùng sao cho hiệu quả nhé.

    4. Hiêu FamHiêu Fam says:

      SĐT của tôi 0965255298 tôi muốn đặt cả 3 loại về Hải Phòng nhé

  2. Công Minh HoàngCông Minh Hoàng says: Trả lời

    Mình muốn đặt 1kg lá khô ngũ gia bì về ninh thuận, xin liên lạc lại với mình và sau bao lâu mình nhận được hàng?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trung tâm đã tiếp nhận thông tin của bạn và sẽ liên lạc ngay. Sau khi xác nhận đơn hàng thì khoảng 3-4 ngày là sẽ nhận được hàng nhé. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

  3. Lê Hoàng Bảo LinhLê Hoàng Bảo Linh says: Trả lời

    ngũ gia bì là lá đắng nấu canh đúng không?

    1. Trung HoàngTrung Hoàng says:

      Đúng rồi, nấu canh với cá với thịt ngon lại có tác dũng chữa bệnh hỗ trợ sức khỏe nữa

    2. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, ngũ gia bì cũng có tên khác là cây chân chim, cây lá đắng nhé.

  4. Trần HoànTrần Hoàn says: Trả lời

    Bà bầu dùng lá ngũ gia bì chữa mề đay như thế nào?

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, để hỗ trợ chữa mề đay ở bà bầu bằng lá ngũ gia bì, bạn chỉ nên đun nước tắm chứ không uống nước lá nhé. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

    2. Trần hoànTrần hoàn says:

      Gửi giúp tôi 1 kg lá ngũ gia bì về Mê Linh, Hn nhé

  5. LanhLanh says: Trả lời

    Ngũ gia bì dù lá ngâm rượu được không ? rượu ngũ gia bì có tác dụng gì

    1. Hiếu Pu PeoHiếu Pu Peo says:

      NGười ta lấy vỏ ngâm chứ ai lấy lá hả cậu?

    2. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, nên sử dụng vỏ ngũ gia bì ngâm rượu sẽ tốt hơn nhé! Dùng 1kg vỏ ngũ gia bì với 7 lít rượu trắng để hoảng 3 tháng là dùng được. Rượu ngũ gia bì có công dụng ; tăng lực, chữa hạ đường huyết, suy nhược, kém ăn, thiếu máu, bệnh phong thấp đau nhức xương, té ngã tụ máu sưng đau, tê liệt hoặc gân xương co quắp…Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

    3. LanhLanh says:

      Người huyết áp thấp dùng được không ạ? tôi đặt một 1kg vỏ ngũ gia bì về Đông Hưng- Thái Bình nhé

  6. Ckip CkipCkip Ckip says: Trả lời

    Đã ai mua dược liệu ở đây chưa? chất lượng các bác thấy như nào

    1. Phú cườngPhú cường says:

      Nhà mình mua ở đây nhiều loại phết rồi, hàng gửi về lúc nào cũng đóng gói cẩn thận, dược liệu thì được sơ chế kĩ nên chỉ việc xử dụng ngay. Đấy là nhận xét của mình cho bạn tham khảo

    2. Nhất NhấtNhất Nhất says:

      Bên này dược liệu đảm bảo, trung tâm cũng uy tín, có bên thuốc dân tộc bảo trợ nữa, mua hàng thì có người tư vấn hỗ trợ sử dụng, nói chung chất lượng đảm bảo, dịch vụ thì khá ok

  7. Hoàng TìnhHoàng Tình says: Trả lời

    Trẻ con dùng lá ngũ gia bì hầm chim để tắm được không ? bé nhà mình nổi mẩn đỏ khắp người.

    1. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn cho bé tắm bằng lá cây ngũ gia bì điều trị rất tốt nhé. Nếu còn bất kì thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ số điện thoại 0961 716 466 .
      Cảm ơn bạn. Chúc bạn sức khỏe.

    2. ThủyThủy says:

      Phu nu co bau bị lo ngua thi co dung ngu gia bi dc khong/

    3. Trung tâm Dược liệu VietFarm says:

      Chào Thủy, phụ nữ đang mang bầu nên dùng cách tắm lá, không nên uống nhé! Chú bạn sức khỏe

  8. TiTo PhạmTiTo Phạm says: Trả lời

    Chỉ mình cách dùng ngũ gia bì chữa đau xương khớp với

  9. Tùng iphoneTùng iphone says: Trả lời

    Ngũ gia bì nấu canh vừa ngon mà lại chữa được bệnh cờ à, giờ mới biết , thông tin thật hữu ích

Ths.BS Nguyễn Thị Tuyết Lan
Nguyên Trưởng khoa khám bệnh - BV YHCT trung ương

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Đối tác

Ông Phạm Minh Đức - 0914530xxx
Thanh Trì, Hà Nội
Đặt mua 1 kg Cỏ Ngọt cách đây 1 phút