Đặt lịch hẹn

×

Cốc tinh thảo

Cốc tinh thảo

Đặt lịch

Cốc tinh thảo là tên gọi trong y học của cụm hoa còn nguyên cuống ở cây cỏ dùi trống. Loại thảo dược này có công dụng làm mạnh xương khớp, chữa đau lưng, bổ thận, chảy máu răng, trị đau lưng, mỏi gối, tình trạng tiêu chảy kéo dài… Với những mục đích điều trị khác nhau, các bài thuốc từ dược liệu này cũng được áp dụng khác nhau. Cùng tìm hiểu rõ hơn các thông tin về loại cây cỏ này thông qua bài viết sau.

I/ Thông tin chung về cốc tinh thảo

1. Tên gọi

Cốc tinh thảo chính là tên gọi trong y học của cụm hoa có lẫn cuống đã được phơi hoặc sấy khô của cây cỏ dùi trống. Loại cây này có tên khoa học là Eriocaulon Sexangulare.

2. Đặc điểm

+ Đặc điểm hình thái: 

• Cỏ dùi trống là cây thân thảo nhỏ, sống lâu năm. Thân của loại cây này ngắn, có mang một chùm lá mọc thành vòng, hình dải, rộng, có nhiều gân dọc và mặt lá nhẵn.
• Cụm hoa của cây cỏ dùi trống tròn dẹt, hình đầu, kích thước của chúng to khoảng 4 – 5mm (với Eriocaulon sexangulare L, có thể lớn 6mm). Phần mặt trên của cụm hoa có màu trắng xám, nếu cọ xát vào chúng sẽ thấy có nhiều bao phấn màu đen xuất hiện và khi chưa chín, nhiều quả có màu vàng lục. Nếu chỉ dùng cụm hoa, bỏ cuống thì vị thuốc sẽ được gọi là cốc tinh châu. Lá bắc được xếp chồng dưới cụm hoa một cách dày đặc. Nó có nhiều lông ở bên trên, màu lục nhạt và bóng láng. Nếu là hoa cái sẽ có 3 lá đài rời, cánh hoa có chiều dài ngắn hơn lá đài. Còn nếu là hoa đực, chúng có 2 lá đài, dính thành ống, có 2 cánh hoa cũng dính thành hình ống và bao phân màu đen.
• Cuống của cụm hoa cỏ dùi trống mảnh, có độ dài ngắn khác nhau, đường kính hầu hết đều lớn 1mm, mềm khó bẻ gãy. Trên bề mặt cuống xuất hiện nhiều gờ xoắn, màu vàng nhạt,vị nhạt, không mùi.
• Bột của dược liệu này có màu lục vàng, Khi được soi dưới kính hiển vi sẽ thấy chúng có lông nhỏ và có cả bề mặt lấm tấm. Lông có tác dụng che chở, kích thước đều lớn, dài, chứa khoảng 2 – 4 tế bào. Những mảnh tế bào biểu bì của cốc tinh thảo (bao gồm cụm hoa và cuống cụm hoa) dài, dẹt, mang lỗ khí kèm các tế bào hình chữ nhật. Với vỏ quả, nếu nhìn trên bề mặt, các tế bào có hình gần giống đa giác, trên thành có những nếp lồi dày, tạo thành hình chuỗi hạt. Hạt phấn có khoang hẹp, hình dạng gần giống với hình cầu.

+ Đặc điểm sinh thái: 

Cỏ dùi trống thường mọc hoang trên những vùng đất ẩm ướt như bãi lầy, ruộng thấp, vùng ven sông, ven biển ở cả 3 miền Bắc – Trung – Nam của nước ta.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

• Bộ phận dùng: Cụm hoa có lẫn cuống của cây cỏ dùi trống.
• Thời gian thu hái: Vào mùa thu
• Cách chế biến: Đem hái cụm hoa và cuống hoa về để phơi hoặc sấy ở nhiệt độ 50 – 60°C cho đến khi khô sẽ tạo thành dược liệu cốc tinh thảo.
• Bảo quản: Dược liệu được cất nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh để nơi ẩm ướt.

4. Thành phần hóa học

Eriocaulon sexangulare L

5. Tính vị, quy kinh

• Trung dược đại từ điển: Cốc tinh thảo có tính mát, vị cay ngọt, không độc.
• Trung dược học: Cay, ngọt, bình
• Nhật hoa từ bản thảo: Mát
• Bản thảo thập dị: Cốc tinh thảo có vị ngọt, bình.

6. Công dụng

Vị thuốc này được sử dụng để điều trị các bệnh lý sau đây:

• Có tác dụng khu phong, thanh nhiệt, làm sáng mắt, minh mục, tiêu màng mộng, chữa các bệnh lý về mắt.
• Bổ thận
• Làm mạnh gân xương, giảm đau, chữa đau lưng, đau xương, mỏi gối, dập xương.
• Tiêu chảy kéo dài
• Chảy máu chân răng
• Hoạt huyết hóa ứ, cầm máu giảm đau.

II/ Các bài thuốc chữa bệnh từ cốc tinh thảo

Chữa viêm kết mạc

• Chuẩn bị: 20g cốc tinh thảo, 20g phòng phong
• Cách thực hiện: Hai vị thuốc trên đem phơi khô, tán nhỏ rồi rây bột mịn. Sử dụng bột này để uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 1 – 2g .

Trị quáng gà, khô mắt bằng cốc tinh thảo

• Chuẩn bị: 20g cốc tinh thảo, 10g cúc hoa vàng, 20g vỏ hến nung, 10g thảo quyết minh. 8g khởi tử
• Cách làm: Các vị thuốc trên đều mang đi phơi khô rồi tán thành bột mịn.
• Cách dùng: Với người lớn, sử dụng 12g bột thuốc/ngày, trẻ em uống 4- 5g/ngày tùy thuộc vào độ tuổi của bé.

Chữa mắt đỏ kéo màng

• Chuẩn bị: 20 cốc tinh thảo, 8g ngưu bàng, 10g long đờm thảo, 8g kinh giới, 8g cam thảo, 8g phục linh, 8g hồng hoa, 8g mộc thông, 8g sinh địa, 8g xích thược.
• Cách thực hiện: Các vị thuốc trên đem cho hết vào chảo, sao qua với ngọn lửa vừa. Sau đó tán thành bột, dùng bột này để uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 3 – 6g.

Trị phong nhiệt, đau mắt, đau đầu

• Chuẩn bị: 20g cốc tinh thảo, 12g kinh giới, 16g huyền sâm, 12g mộc thông, 12g dành dành, 8g thanh ngâm.
• Cách tiến hành: Các vị thuốc trên mang đi thái nhỏ, đem phơi khô. Sau đó cho vào ấm và sắc lên cùng với khoảng 400ml nước. Cứ đun cho đến khi lượng nước còn lại khoảng 100ml thì tắt bếp.
• Cách dùng: Chia lượng thuốc vừa thu được thành 2 lần uống trong ngày, thực hiện thường xuyên để nó mang đến tác dụng tốt.

Chữa chảy máu cam không cầm bằng cốc tinh thảo

Lấy cốc tinh thảo tán thành bột mịn rồi uống với nước miến sắc. Mỗi lần dùng khoảng 6g thuốc là được.

Điều trị nhức đầu một bên hoặc chính giữa đầu

Chuẩn bị 30g cốc tinh thảo đem tán thành bột, hòa với miến trắng để tạo thành hỗn hợp. Lấy một tờ giấy, phết hỗn hợp này lên rồi dán lên vị trị bị đau. Khi thấy miếng dán cũ đã khô, thay thế bằng miếng dán mới.

Song song với đó, lấy khoảng 3g cốc tinh thảo tán bột, 3g đồng lục trộn đều với nhau. Tiêu thạch nửa phân, tùy vào bên đau là phải hay trái mà thổi vào mũi.

Chữa trúng nắng ở trẻ, trên nôn, dưới đi đại tiện, khát nước bồn chồn

Cốc tinh thảo mang đi đốt tồn tính, sau đó hạ khử thổ cho người rồi mới tán bột. Dùng bột này để uống với nước cơm nguội, mỗi lần nửa chỉ là được.

Bài thuốc từ cốc tinh thảo chữa răng lợi sưng đau

Chuẩn bị 15 – 30g cốc tinh thảo để sắc với nước uống. Thực hiện thường xuyên để nó có thể mang đến tác dụng tốt hơn.

Điều trị chứng nhức đầu, đau vùng mí mắt, thiên đầu khống

• Chuẩn bị: 6g cốc tinh thảo, 3g nhũ hương, 9g địa long
• Cách thực hiện: Các vị thuốc này đem tán thành bột. Mỗi lần dùng, lấy nửa chỉ bột thuốc để đốt cháy, cho gần mũi để ngửi.

Chữa cam tích, nhìn không rõ, mắt sợ ánh sáng ở trẻ nhỏ

• Chuẩn bị: 1 – 60g cốc tinh thảo, 60g gan heo.
• Cách thực hiện: Gan heo mang đi rửa sạch, cắt thành từng miếng nhỏ. Đem các nguyên liệu trên cho vào nồi và sắc lên cùng với nước để dùng.

Bài thuốc trị đục thủy tinh thể từ cốc tinh thảo

Theo các tài liệu nước ngoài, để chữa đục thủy tinh thể bằng loại dược liệu này, người bệnh có thể áp dụng bài thuốc sau đây:

• Chuẩn bị: 50g cốc tinh thảo, 50g ngao biển, 50g sò huyết, 100g gan lợn.
• Cách thực hiện: Các nguyên liệu trên (trừ gan lợn) mang bỏ vào chảo, sao khô rồi tán nhỏ. Gan lợn rửa sạch, thái nhỏ, cho vào nồi. Các nguyên liệu đã được sao khô đem bỏ vào nồi gan lợn và nấu chín lên. Dùng món ăn này để ăn với 1 bát cơm. Để mang đến tác dụng tốt, nên ăn cả cái lẫn nước vào thời gian trước khi đi ngủ.

Trên đây là các thông tin tham khảo về vị thuốc cốc tinh thảo. Những bài thuốc từ cốc tinh thảo là những bài thuốc được y học cổ truyền áp dụng từ lâu và mang đến hiệu quả đáng kể trong việc khắc phục các triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, để nó mang lại hiệu quả như mong muốn, người bệnh cũng cần áp dụng thường xuyên, đồng thời phải kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp.

ThuocDanToc.vn không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.