Bệnh Lang Ben

Bệnh lang ben đặc trưng bởi tổn thương da là các đốm, mảng tăng hoặc giảm sắc tố. Nguyên nhân trực tiếp là do nhiễm nấm Malassezia. Tổn thương do lang ben ít khi gây ngứa nhưng ảnh hưởng nhiều đến ngoại hình nên cần phải điều trị và chủ động phòng ngừa.

Lang ben/ lang beng (Tinea Versicolor hay Pityriasis Versicolor) là bệnh da liễu do nấm thường gặp. Lang ben là tình trạng da xuất hiện các đốm nhạt hoặc đậm màu do chủng nấm Malassezia phát triển quá mức.

Malassezia là loại nấm men thường trú trên da. Ở người khỏe mạnh, chủng nấm này sống “hòa bình” trên da mà không gây ra bất cứ vấn đề nào. Vì một vài yếu tố thuận lợi, nấm phát triển quá mức và chuyển hóa ra một lượng lớn sản phẩm, dẫn đến đáp ứng miễn dịch gây ra tổn thương da.

Các bệnh viêm da do nấm nói chung và lang ben nói riêng thường xuất hiện ở những vùng có khí hậu nóng ẩm. Do ảnh hưởng của khí hậu nhiệt độ ẩm gió mùa nên tỷ lệ mắc bệnh lang ben ở nước ta tương đối cao. Bệnh lý này không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ, ngoại hình nên điều trị được cho là cần thiết.

Nguyên nhân gây ra bệnh lang ben là do sự phát triển quá mức của nấm Malassezia. Đây là chủng nấm ưa keratin và lipid sống trên da người. Hiện tại, các chuyên gia đã xác định được 8 chủng nấm Malassezia thường gây bệnh ở người là Malassezia furfur, Malassezia obtusa, Malassezia restricta, Malassezia globosa, Malassezia sympodialis, Malassezia soffiare, Malassezia dermatis, Malassezia japonica.

Tuy nhiên như đã đề cập, nấm Malassezia thường trú trên da và gần như không gây ra bất cứ triệu chứng nào. Chủng nấm này chỉ phát hiện quá mức gây ra bệnh lang ben khi có những yếu tố thuận lợi như:

• Khí hậu nóng, ẩm
• Da tiết nhiều dầu
• Hệ miễn dịch suy yếu (người nhiễm HIV, mang thai, mãn kinh…)
• Dùng corticosteroid dài ngày
• Căng thẳng thần kinh
• Rối loạn nội tiết
• Da bị bí do vệ sinh kém, mặc quần áo chật, thoa kem dưỡng quá dày
• Cơ thể thiếu dinh dưỡng
• Thanh thiếu niên, đặc biệt là nam giới có nguy cơ bị lang ben cao hơn. Lý do là vì ở giai đoạn này, hormone androgen tăng cao khiến cho da tiết nhiều dầu, tạo điều kiện để nấm Malassezia phát triển gây lang ben và một số vấn đề da liễu khác.

Lang ben là bệnh da liễu có triệu chứng khá dễ nhận biết. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là những đốm, mảng có màu nhạt hoặc đậm hơn so với vùng da thông thường.

Tổn thương của bệnh lang ben là kết quả do nấm Malassezia phát triển quá mức. Khi có điều kiện thuận lợi, nấm men sẽ bùng phát và sản xuất ra nhiều chất chuyển hóa trong đó có axit azelaic. Chất này gây ức chế tế bào melanin khiến cho vùng da bị bệnh có hiện tượng giảm sắc tố so với những vùng da khỏe.

Các triệu chứng của bệnh lang ben:

• Da xuất hiện các đốm hoặc mảng nhạt màu hơn so với những vùng thông thường.
• Một số trường hợp xuất hiện tổn thương có màu sắc đậm hơn như màu cá hồi, màu hồng, nâu hoặc nâu đen.
• Tổn thương da tập trung chủ yếu ở thân trên, đặc biệt là vùng cổ, bụng và lưng. Đôi khi lang ben còn xuất hiện trên mặt gây ảnh hưởng đáng kể đến ngoại hình và thẩm mỹ.
• Các đốm tổn thương do lang ben thường có hình bầu dục hoặc hình tròn. Nếu để kéo dài, các đám tổn thương có thể liên kết tạo thành hình cung.
• Lang ben có thể gây ngứa hoặc không, thường có dấu hiệu ngứa nhẹ khi thời tiết nóng bức, da tiết nhiều mồ hôi.

Nhìn chung, lang ben là bệnh da liễu lành tính và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, để tránh trường hợp tổn thương lan rộng ảnh hưởng nhiều đến ngoại hình, nên chủ động thăm khám khi nghi ngờ mắc bệnh.

Trước tiên, bác sĩ sẽ khám lâm sàng, quan sát tổn thương da, có thể cào nhẹ để phát hiện vảy da. Sau đó, soi đèn Wood, soi trực tiếp bệnh phẩm. Trường hợp cần thiết sẽ phải nuôi cấy Malassezia để chẩn đoán phân biệt với một số bệnh da liễu có triệu chứng tương tự như bạch biến.

Lang ben là bệnh da liễu do nấm khá phổ biến. Bệnh thường bùng phát vào thời tiết nắng nóng, độ ẩm cao. Tổn thương da là các đốm, mảng có màu nhạt hoặc đậm hơn so với màu da.

Chủng nấm gây bệnh là Malassezia - một loại nấm men thường trú trên da có tính chất ưa keratin và lipid. Đa phần các trường hợp bị lang ben đều có đáp ứng tốt sau khi dùng thuốc và chăm sóc đúng cách.

Sau khi tình trạng nhiễm nấm dứt điểm, phải mất từ vài tháng đến vài năm tổn thương da mới thuyên giảm hoàn toàn. Bên cạnh đó, cần phải lưu ý phòng ngừa vì nguyên nhân gây bệnh là do Malassezia - chủng nấm thường trú trên da.

Lang ben hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, một số trường hợp tổn thương có thể lan ra trên diện rộng (thường gặp ở người bị nhiễm HIV, suy giảm miễn dịch do dùng corticoid dài ngày). Ảnh hưởng lớn nhất của bệnh là yếu tố thẩm mỹ, ngoại hình, đôi khi ngứa dai dẳng gây cản trở cuộc sống.

Lang ben là bệnh da liễu do nhiễm nấm Malassezia nên điều trị chính là sử dụng thuốc kháng nấm đường bôi hoặc đường uống. Bên cạnh đó, cần điều chỉnh thói quen để kìm hãm sự phát triển quá mức của nấm.

Các phương pháp điều trị bệnh lang ben bao gồm:

Sử dụng thuốc

Lựa chọn ưu tiên khi điều trị lang beng là dùng thuốc chống nấm dạng bôi. Trường hợp tổn thương trên da đầu sẽ được chỉ định dùng dầu gội kháng nấm để giảm ngứa và ức chế sự phát triển của nấm men.

Thuốc chống nấm đường uống chỉ được cân nhắc khi lang ben lan rộng hoặc bệnh tái phát thường xuyên. Thuốc đường uống gây hại cho gan nên tuyệt đối không tự ý sử dụng.

Các loại thuốc dùng trong điều trị bệnh lang ben bao gồm:

• Dầu gội chứa selenium sulfide 2,5%, ketoconazole 2%, zinc pyrithione 2%, sulfur-salicylic 2%
• Sữa tắm chứa zinc pyrithione
• Kem bôi kháng nấm chứa Fluconazole
• Thuốc chống nấm đường uống (Ketoconazol, Fluconazol, Itraconazol…)

Trước khi dùng thuốc, bác sĩ sẽ hướng dẫn cụ thể cách dùng và tần suất sử dụng. Nếu dùng đều đặn, nấm Malassezia sẽ được kiểm soát và các đốm, mảng do giảm/ tăng sắc tố sẽ thuyên giảm sau một thời gian.

Các biện pháp hỗ trợ

Malassezia là chủng nấm thường trú trên da nên để loại bỏ hoàn toàn cần phải kết hợp thêm những biện pháp hỗ trợ. Các biện pháp này chủ yếu được thực hiện để loại trừ môi trường thuận lợi của nấm.

Các biện pháp hỗ trợ khi điều trị bệnh lang ben bao gồm:

• Tắm rửa hằng ngày để đảm bảo vệ sinh, tránh trường hợp da tiết nhiều mồ hôi và bã nhờn.
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm khiến da nhờn rít, bít tắc lỗ chân lông.
• Tránh phơi nắng để giảm mồ hôi và bã nhờn.
• Mặc quần áo rộng rãi, ưu tiên trang phục có chất liệu thông thoáng để giảm ma sát lên da.
• Không mặc quần áo còn ẩm, chưa khô hoàn toàn. Độ ẩm cao chính là điều kiện thuận lợi để nấm Malassezia phát triển mạnh mẽ.
• Nâng cao hệ miễn dịch cũng giúp cải thiện bệnh lang ben đáng kể. Nên chú ý bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, ngủ nghỉ đúng giờ và tránh thức khuya.
• Nếu ngứa ngáy nhiều, cần hạn chế cào, gãi lên da. Có thể tắm nước mát hoặc dùng thuốc để giảm ngứa.

Lang ben là bệnh nấm da phổ biến bên cạnh hắc lào. Bệnh gặp chủ yếu ở thanh thiếu niên và bùng phát mạnh khi thời tiết nóng ẩm. Những trường hợp đã từng bị lang ben sẽ có nguy cơ tái phát cao, do chủng nấm gây bệnh là loại nấm men thường trú trên da.

Để phòng ngừa bệnh lang ben, có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

• Loại trừ các yếu tố thuận lợi như vệ sinh cơ thể kém, đổ nhiều mồ hôi, dùng kem dưỡng dày khiến da bít tắc…
• Nâng cao sức đề kháng thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý, ngủ đúng giờ, đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
• Giặt quần áo sạch và phơi khô hoàn toàn trước khi mặc.
• Có thể dùng dầu gội kháng nấm duy trì 1 lần/ tuần để phòng ngừa tái phát.
• Trường hợp lang ben tái phát nhiều lần sẽ được phòng ngừa bằng thuốc chống nấm đường uống. Tùy theo loại thuốc, liều lượng có thể dao động khoảng 300 - 400mg/ lần/ tháng.

1. Bệnh lang ben có chữa được không? Phương pháp nào hiệu quả nhất?

2. Cần chăm sóc như thế nào khi bị bệnh lang ben?

3. Chi phí điều trị lang ben khoảng bao nhiêu?

4. Bị lang ben nên ăn gì, kiêng gì?

5. Có cần tái khám khi bị lang ben?

6. Lang ben gây ngứa nhiều phải làm sao?

7. Nếu không điều trị, lang ben có thể tự khỏi không?

Bệnh lang ben là tình trạng da liễu phổ biến ở thanh thiếu niên và người trẻ. Bệnh có liên quan đến sự phát triển quá mức của nấm Malassezia trên da. Vì vậy, điều trị bắt buộc phải kết hợp dùng thuốc và loại trừ các yếu tố thuận lợi để phòng ngừa tái phát.