Thuốc Gonadotropin là thuốc gì?
Thuốc Gonadotropin thuộc nhóm thuốc Hocmon, Nội tiết tố. Thuốc có tác dụng kích thích hoàng thể và tiết progesteron, gây hiện tượng tạo ra và rụng trứng, điều trị vô sinh đối với phụ nữ. Ngoài ra, đối với nam giới, thuốc có tác dụng kích thích sự tiết androgen tại tế bào kẽ của tinh hoàn, điều trị tinh hoàn ẩn trước tuổi dậy thì và chữa vô sinh.
- Nhóm thuốc: Hocmon, Nội tiết tố
- Tên khác: Chorionic gonadotropin, Human menopausal gonadotropin (menotropin), Follitropin alfa, Urofollitropin, Serum gonadotropin, Follitropin beta
- Tên biệt dược: Ovidac 5K, Pregnyl 1500, Pubergen 1000
Thông tin về thuốc Gonadotropin
Dạng bào chế
Thuốc bột pha tiêm, bột đông khô pha tiêm, dung dịch pha tiêm, HCG ống 1500 đv, 2000 đv, 5000 đv, 10.000 đv. Thuốc bột để pha tiêm, có kèm dung môi. Menotropin 75 đvqt FSH + 75 đvqt LH/ống, 150 đvqt FSH + 150 đvqt LH/ống.
Thành phần
Thuốc Gonadotropin được bào chế từ hoạt chất Gonadotropin và lượng tá dược vừa đủ trong một ống thuốc bột pha tiêm, bột đông khô pha tiêm, thuốc bột để pha tiêm có kèm dung môi, dung dịch pha tiêm.
Công dụng
Gonadotropin là những hormon điều hòa hoạt động của tuyến sinh dục do thùy trước tuyến yên tiết ra. Bao gồm: LH (hormon hoàng đế hóa) và FSH (hormon kích thích nang noãn). Các hoạt động bình thường của tuyến sinh dục được những Gonadotropin này kích thích. Đồng thời giúp tiết hormon sinh dục ở cả nam giới và phụ nữ.
Trong chu kỳ kinh nguyệt bình thường, FSH (hormon kích thích nang noãn) kích thích sự phát triển. Đồng thời làm trưởng thành nang noãn và noãn. Khi phát triển, các nang sẽ tạo ra estrogen. Estrogen kích thích giải phóng LH (hormon hoàng đế hóa) ở giữa chu kỳ kinh nguyệt. Do đó làm vỡ các nang kèm theo phóng noãn. Trong cùng lúc đó, chuyển nang thành hoàng thể tiết ra progesterol.
Đối với nam giới, FSH có tác dụng kích thích và tạo ra tinh trùng. LH có tác dụng kích thích các tế bào kẽ của tinh hoàn tiết testosteron. Điều này giúp testosteron tác dụng trực tiết lên ống sinh tinh.
FSH bị ức chế bởi Inhibin, một pestid được tiết ra do tế bào Sertoli của ống sinh tinh.
Gonadotropin là những chất có hoạt tính FSH (hormon kích thích nang noãn) và/hoặc LH (hormon hoàng đế hóa). Những chất này được sử dụng để điều trị bệnh vô sinh ở cả nam giới và phụ nữ. Nhưng chủ yếu là điều trị vô sinh ở phụ nữ. Những chất này gồm có:
- Gonadotropin nhau thai người. Do nhau thai được tiết ra và được lấy từ lượng nước tiểu của phụ nữ đang mang thai. Chất này có hoạt tính LH.
- Gonadotropin ở những người mãn kinh tiết xuất tinh chế từ lượng nước tiểu ở những người sau mãn kinh. Chất này có hoạt tính LH và FSH.
- Urofollitropin được chiết xuất từ nước tiểu ở những phụ nữ sau mãn kinh. Chất này có hoạt tính FSH.
- Follitropin alfa và Follitropin bêta đều là những hormon tái tổ hợp FSH ở người.
Dược động học
- Hấp thu: Chính vì hoạt chất là polypeptid nên các hoạt chất Gonadotropin bị tác động và bị phá hủy ở đường tiêu hóa. Do đó thuốc phải được sử dụng ở dạng tiêm. Sau khi bệnh nhân tiến hành tiêm bắp, nồng độ thuốc bên trong huyết thanh tăng trong vòng 2 giờ. Trong vòng 6 giờ nồng độ thuốc bên trong huyết thanh đạt được ở mức đỉnh và duy trì khoảng 36 giờ.
- Phân bố: Sau khi bệnh nhân tiến hành tiêm bắp, nồng độ của thuốc phân bố chủ yếu ở tinh hoàn đối với nam giới. Đối với phụ nữ, thuốc phân bố chủ yếu vào buồng trứng. Một lượng nhỏ của thuốc cũng bị phân bố tại ống thận gần của vỏ thận.
- Chuyển hóa: Sự chuyển hóa của thuốc Gonadotropin người trong thời gian mãn kinh chưa được xác định đầy đủ.
- Thải trừ: Thuốc được thải trừ hoàn toàn qua ống nước tiểu dưới dạng không đổi.
Dược lực
Gonadotropin là những hormon điều hòa hoạt động của tuyến sinh dục do thùy trước tuyến yên tiết ra. Bao gồm: LH (hormon hoàng đế hóa) và FSH (hormon kích thích nang noãn). Các hoạt động bình thường của tuyến sinh dục được các Gonadotropin này kích thích. Đồng thời giúp tiết hormon sinh dục ở cả nam giới và phụ nữ.
Chỉ định
Thuốc Gonadotropin được chỉ định điều trị trong những trường hợp sau:
Đối với phụ nữ
- Kích thích hoàng thể và tiết progesteron
- Gây hiện tượng tạo ra và rụng trứng
- Điều trị vô sinh do không có nồng độ Gonadotropin hoặc có nồng độ Gonadotropin thấp
Đối với nam giới
- Kích thích sự tiết androgen tại tế bào kẽ của tinh hoàn (Interstitial stimulating hormon)
- Điều trị tinh hoàn ẩn trước tuổi dậy thì do không tắc giải phẫu
- Chữa vô sinh.
Chống chỉ định
Thuốc Gonadotropin chống chỉ định với những trường hợp sau:
- Những người quá mẫn cảm với hoạt chất Gonadotropin hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc
- Những người đã từng có phản ứng dị ứng với thuốc
- Trẻ em dậy thì sớm hoặc các u phụ thuộc androgen hoặc carcinom tuyến tiền liệt
- Phụ nữ đang mang thai
- Chống chỉ định sử dụng Menotropin ở phụ nữ có nồng độ Gonadotropin tăng cao trong nước tiểu, có những rối loạn chức năng tuyến giáp, chứng tỏ suy buồng trứng tiên phát…
- Chống chỉ định sử dụng Menotropin ở nam giới có nồng độ Gonadotropin bình thường
- Chống chỉ định sử dụng Menotropin ở những người bị chảy máu bất thường ở đường sinh dục.
- Những người có buồng trứng bị kích thích quá do FSH.
Cách dùng
Tất cả những dạng bào chế của thuốc Gonadotropin đều được sử dụng để tiêm bắp. Ngoài ra Urofollitropin, Follitropin alfa và Follitropin bêta có thể được sử dụng để tiêm dưới da.
Liều lượng
Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, đáp ứng của từng đối tượng, tính chất bệnh lý, độ tuổi, trọng lượng và sự đánh giá của bác sĩ chuyên khoa, liều dùng thuốc Gonadotropin ở mỗi người không giống nhau. Người bệnh cần sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả.
Liều dùng thuốc trong trường hợp gây phóng noãn
- Liều khuyến cáo: Liều dùng thuốc Gonadotropin trong trường hợp gây phóng noãn tùy thuộc vào từng đối tượng sử dụng. Sau khi đã sử dụng thuốc từ 9 – 12 ngày, người bệnh cần được xác định có noãn chín bằng siêu âm hoặc bằng định lượng estrogen. Trong trường hợp đã có noãn chín, 1 ngày sau liều dùng thuốc Menotropin cuối cùng, tiêm bắp một liều HCG duy nhất 10.000 đơn vị. Đối với những trường hợp có buồng trứng to bất thường, người bệnh không được sử dụng HCG. Ngoài ra người bệnh cũng cần tránh sử dụng HCG khi trong nước tiểu nồng độ estrogen cao trên 100 microgam/24 giờ.
Liều dùng thuốc trong trường hợp tinh hoàn ẩn trước tuổi dậy thì
- Liều khuyến cáo: Dùng 4000 đơn vị/lần x 2 – 3 lần/tuần. Sử dụng liên tục trong 3 tuần. Hoặc dùng 5000 đơn vị/lần, 2 ngày dùng thuốc một lần cho 4 liều. Hoặc dùng 500 đơn vị/lần x 3 lần/tuần. Sử dụng liên tục trong 4 – 6 tuần. Trong trường hợp không có hiệu quả, dùng liều 1000 đơn vị theo phác đồ chữa bệnh nêu trên.
Liều dùng thuốc trong trường hợp suy tuyến sinh dục do thiếu Gonadotropin (do suy tuyến yên)
- Liều ban đầu: Dùng 500 – 1000 đơn vị/lần x 3 lần/tuần. Sử dụng liên tục trong 3 tuần.
- Liều kế tiếp: Dùng 500 – 1000 đơn vị/lần x 2 lần/tuần. Sử dụng liên tục trong 3 tuần. Hoặc dùng 4000 đơn vị/lần x 3 lần/tuần. Sử dụng trong 6 – 9 tháng.
- Liều tiếp theo: Dùng 2000 đơn vị/lần x 3 lần/tuần. Sử dụng trong 3 tháng.
Liều dùng thuốc trong trường hợp kích thích tạo tinh trùng
Điều trị trước bằng HCG với liều dùng như sau:
- Liều khuyến cáo: Dùng 5000 đơn vị/lần x 3 lần/tuần. Sử dụng thuốc cho đến khi đạt được nồng độ testosteron huyết thanh bình thường. Đồng thời phải có dấu hiệu nam tính hóa. Quá trình sử dụng thuốc có thể kéo dài từ 4 – 6 tháng. Sau thời gian này bắt đầu sử dụng Menotropin.
Bảo quản
Thuốc độc bảng B.
Thuốc Gonadotropin cần được bảo quản ở nhiệt độ từ 15 – 30 độ C (nhiệt độ trong phòng). Sau khi pha thuốc cùng với dung môi, thuốc phải được bảo quản ở nhiệt độ từ 2 – 15 độ C. Tùy thuộc vào những cách bào chế, dung dịch thuốc bền vững trong vòng 30 – 90 ngày.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc Gonadotropin
Khuyến cáo khi dùng
Trước khi sử dụng thuốc và trong thời gian sử dụng thuốc Gonadotropin, người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:
- Thuốc Gonadotropin chỉ nên được sử dụng khi có đơn thuốc từ bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không được sử dụng thuốc khi không có chỉ định từ bác sĩ
- Việc sử dụng thuốc Gonadotropin với liều cao và sử dụng trong một thời gian dài có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư buồng trứng ở phụ nữ.
- Trong thời gian sử dụng thuốc Gonadotropin, người bệnh cần được theo dõi lâm sàng sinh học.
- Người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc Gonadotropin và báo ngay với bác sĩ khi nhận thấy cơ thể xuất hiện những dấu hiệu bất thường có liên quan đến dị ứng.
- Khi kết hợp cùng với HMG, thuốc có thể kích thích buồng trứng, gây bụng tràng dịch màng phổi, đa thai nang buồng trứng, báng, cô đặc máu, cường aldosteron, tăng đông máu.
- Trước khi sử dụng thuốc Gonadotropin, người bệnh cần phải tiến hành điều trị trước khi mắc phải những bệnh lý sau: Bệnh tim, bệnh thận, bệnh hen, co giật, đau nửa đầu, suy tuyến giáp, tăng prolactin máu, suy thượng thận, u tuyến yên. Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc sau khi những bệnh lý này đã khỏi hẳn.
- Không nên sử dụng thuốc Gonadotropin cho con trai trước tuổi dậy thì.
- Thuốc Gonadotropin không được khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ mang thai. Bởi khi chữa bệnh với thuốc trong khoảng thời gian này, CG có khả năng gây độc cho thai nhi. Sau một thời gian sử dụng thuốc menotropin/CG, khoảng 20% bệnh nhân đang mang thai xuất hiện tình trạng đa thai do phóng nhiều noãn. Ngoài ra dị dạng bẩm sinh cũng đã được báo cáo ở trẻ nhỏ thụ thai sau khi sử dụng liệu pháp menotropin/CG. Tuy nhiên những tác dụng ngoại ý này không quy trực tiếp được cho liệu pháp Gonadotropin.
- Phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú cần thận trọng trước quyết định sử dụng thuốc Gonadotropin. Bởi chưa có thông tin cụ thể về việc thuốc có phân bố vào sữa mẹ hay không.
Tác dụng phụ
Trong thời gian sử dụng thuốc Gonadotropin, người bệnh có thể mắc phải một trong những tác dụng phụ nghiêm trọng sau:
Tác dụng phụ thường gặp
- Toàn thân: Phản ứng tại chỗ tiêm kèm theo đau, kích ứng hoặc sưng to tại chỗ tiêm, phát ban ở da.
- Nội tiết: Buồng trứng có dấu hiệu to từ nhẹ đến vừa, đau vùng chậu, u nang buồng trứng, đa thai, vú cương đau.
- Tiêu hóa: Buồn nôn và nôn ói.
Tác dụng phụ ít gặp
- Quá kích thích buồng trứng cộng thêm tiêu chảy và kèm theo những triệu chứng thường gặp đã nêu ở trên
- Cổ trướng
- Máu cô đặc
- Tràn dịch màng phổi
- Có nguy cơ đột quỵ, nghẽn mạch và huyết khối.
Tác dụng phụ hiếm gặp
- Huyết khối nghẽn động mạch.
Xử lý
Người bệnh cần được bác sĩ thường xuyên kiểm tra để theo dõi kích thước buồng trứng trong thời gian chữa bệnh với thuốc Gonadotropin. Từ đó điều chỉnh liều dùng thích hợp hoặc ngưng sử dụng thuốc. Người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc ngay khi nhận thấy cơ thể có dấu hiệu dậy thì sớm ở bệnh nhân nam. Trong trường hợp tràn máu ổ bụng do vỡ nang, người bệnh cần phải mổ ngay lập tức.
Tương tác thuốc
Chưa có thông tin cụ thể về việc thuốc Gonadotropin có khả năng tương tác cùng với những loại thuốc khác hay không.
Quá liều và xử lý
Triệu chứng
Tình trạng quá liều có thể dẫn đến sự giữ nước trong cơ thể hoặc dậy thì sớm ở trẻ em nam.
Xử lý
Cần sử dụng những loại thuốc điều trị thích hợp sau khi người bệnh dùng thuốc Gonadotropin quá liều. Không có thuốc điều trị đặc hiệu ở trường hợp này.
Bài viết đã tổng hợp thông tin cơ bản về công dụng, chỉ định, liều dùng, cách sử dụng và những điều cần lưu ý khi chữa bệnh với thuốc Gonadotropin. Tuy nhiên những thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo. Để đảm bảo an toàn và tác dụng chữa bệnh, việc sử dụng thuốc cần có chỉ định và đơn thuốc chứa hướng dẫn liều dùng từ bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc khi chưa thông qua ý kiến bác sĩ. Ngoài ra không tự ý thay đổi liều dùng thuốc hoặc ngưng sử dụng thuốc khi bác sĩ chưa cho phép. Bởi ngoài tác dụng chữa bệnh, thuốc còn có khả năng gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng và một số nguy cơ khác nếu bạn sử dụng thuốc bừa bãi.
Tin bài nên đọc:
Giải đáp thắc mắc của độc giả cùng chuyên gia của chúng tôi!